Colloquial Latvian(1).pdf

Język łotewski (łot. latviešu valoda) - język z grupy języków bałtyckich, którym posługuje się w sumie ok. 1,5 mln osób, głównie na Łotwie.

Język łotewski należy wraz z litewskim do grupy wschodniej języków bałtyckich, stanowiących podgrupę w rodzinie języków indoeuropejskich. Obydwa języki zachowały stosunkowo dużą liczbę archaicznych cech prajęzyka, zwłaszcza w zakresie morfologii imiennej, aczkolwiek zarówno fonologia, jak i morfologia czasownika wykazują w stosunku do prajęzyka pewne innowacje. W przeciwieństwie do języka litewskiego łotewski był pod silnym wpływem języków germańskich, ugrofińskich oraz słowiańskich, czego efektem są stosunkowo liczne innowacje gramatyczne i leksykalne, nieobecne w litewskim. Dlatego też przydatność łotewskiego do badań porównawczych nad językami indoeuropejskimi i rekonstrukcji języka praindoeuropejskiego jest mniejsza, niż konserwującego wiele archaicznych cech języka litewskiego. Pewne archaiczne cechy języka łotewskiego (głównie leksyka, lecz nie tylko) występują zwłaszcza w tradycyjnych pieśniach ludowych (tzw. dainach) oraz w poezji ludowej.

Słownictwo łotewskie wykazuje wiele zapożyczeń z języka niemieckiego, języka szwedzkiego oraz języka rosyjskiego. Współcześnie obserwowany jest rosnący wpływ języka angielskiego.

Po odzyskaniu niepodległości w 1991 r. władze Łotwy ustanowiły język łotewski jedynym językiem urzędowym w tym kraju i prowadzą kampanię na rzecz jego upowszechnienia wśród mniejszości narodowych (przede wszystkim Rosjan preferujących język rosyjski).

Dialekty


Podział dialektów łotewskich: kolor niebieski - dialekt liwoński; kolor zielony - dialekt środkowy; kolor żółty - dialekt łatgalski

Wyróżnia się trzy główne dialekty języka łotewskiego:
1. liwoński (łot. lībiskais dialekts) - na terenach przyległych do Zatoki Ryskiej;
2. środkowy (vidus dialekts) - w centrum kraju; na dialekcie tym oparty jest współczesny łotewski język literacki;
3. łatgalski, zwany też górnołotewskim (augšzemnieku dialekts) - we wschodnich częściach kraju, bezpośrednio sąsiadujących ze słowiańskim obszarem językowym[1].

Wśród powyższych dialektów wyróżnić można także szereg gwar. I tak, dialekt liwoński obejmuje gwary tamijskie[2], znajdujące się na terenie Kurlandii oraz gwary inflanckie, znajdujące się w zachodniej Liwonii. Dialekt środkowy rozpada się z kolei na a) gwary środkowe (na terenie Liwonii, nad rzeką Gaują); b) gwary zemgalskie (w basenie Lelupy, na terenie Semigalii); oraz c) gwary kurońskie (w południowej Kurlandii, w górnym biegu rzeki Windawy).