Sceny z Powstania Warszawskiego. 1983.avi

"Bitwa o Warszawę - Powstanie w 44" to pierwszy film dokumentalny o tematyce historycznej, zrealizowany w koprodukcji polsko - angielskiej. Reżyserią zajęła się Wanda Kościa, narratorem jest Michał Żebrowski.

Powstanie Warszawskie (1 sierpnia - 2 października 1944 r.) było największą i najbardziej krwawą akcją militarną podjętą przez Armię Krajową, jedyną podziemną armię w okupowanej Europie podczas II Wojny Światowej. Udział w niej wzięło blisko 50 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej, w tym ogromna rzesza młodzieży. Pomimo słabego uzbrojenia, podziemna armia stawiała zawzięty opór potężnej armii niemieckiej. Sam Himmler przyznał, że była to najcięższa bitwa jego życia.

Mimo ogromnego bohaterstwa, po 63 dniach samotnej walki, Warszawa musiała się poddać. Cena przegranej była ogromna - zginęło 180 000 ludności cywilnej i 18,000 Powstańców. 15,000 żołnierzy zostało wziętych do niewoli. Ludność cywilna została wypędzona z miasta a Niemcy rozpoczęli systematyczne burzenie stolicy. 80% miasta legło w gruzach.

Powstanie 1944 roku na zawsze pozostanie chlubną kartą w historii Polski, symbolem patriotyzmu, determinacji, walki o wolność, wiary i niezłomności. Ważne jest, aby zarówno Polacy, jak i reszta świata rozumieli czym było to wielkie wydarzenie historyczne oraz jakie było jego znaczenie czy skala. Jednakże na arenie międzynarodowej o Powstaniu Warszawskim jeszcze do niedawna prawie się nie mówiło, a o udziale Polskich Sił Zbrojnych w walce z Hitlerowskimi Niemcami, wiedza była znikoma. Dobrą okazją do przypomnienia o tym wielkim wydarzeniu były obchody 60 rocznicy Powstania wraz z otwarciem Muzeum Powstania Warszawskiego, co odbiło się szerokim echem za granicą. Ponadto na początku lipca tego roku, ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii i Polski zaprezentowali w Londynie raport polskich i brytyjskich historyków "Współpraca wywiadów Polski i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej", oparty na nieznanych dotychczas dokumentach
. Na tegoroczne obchody zakończenia II Wojny Światowej do Londynu, zaproszono polskich weteranów a na honorowych miejscach stały polskie poczty
sztandarowe.

Aby popularyzować wiedzę, szerzyć prawdę oraz zrozumienie na temat Powstania Warszawskiego tak w Polsce, jak i innych krajach europejskich, powstał film pt. "Bitwa o Warszawę-Powstanie w 44". Jest to pierwszy film dokumentalny o tematyce historycznej, zrealizowany w koprodukcji polsko - angielskiej, przez Bow & Axe Entertainment, we współpracy z October Films, na zlecenie Discovery Channel. Dzięki szerokiemu zasięgowi telewizji Discovery, film zobaczyć będą mogli mieszkańcy różnych państw w Europie. Da im to możliwość głębszego spojrzenia na historię Polski, wydarzenia 44. roku oraz szansę zrozumienia idei samego Powstania Warszawskiego.

"Bitwa o Warszawę" to historia Powstania przedstawiona z punktu widzenia uczestników - przede wszystkim powstańców - którzy w żywy, zaangażowany i emocjonalny sposób opowiadają o swoich losach, o losach kolegów i ich ukochanego miasta. Poznajemy też historię opowiedzianą z innej perspektywy: Niemca, który uczestniczył w brutalnej pacyfikacji Woli, brytyjskiego lotnika oraz członka Brytyjskiej Misji Wojskowej w Moskwie. Ich relacje pozwalają odtworzyć dramatyczną historię Powstania, a także osobiste dramaty jego uczestników.

Urodzona w Anglii reżyserka Wanda Kościa, córka warszawskich powstańców, od wielu lat pracuje przy produkcji filmów dokumentalnych. Od dawna starała się zainteresować brytyjską telewizję tematem Powstania. Dopiero gdy projekt znalazł się w rękach niezależnej firmy
produkcyjnej "October Films", producent Adam Bullmore uzyskał poparcie kanału Discovery Channel. Nawiązano też kontakt z polską firmą Marka Nowowiejskiego "Bow and Axe". I tak ta wyjątkowa koprodukcja mogła ruszyć.

Wanda Kościa: Jestem szczęśliwa, że ten film mógł powstać po tylu latach starań. Mieliśmy niezwykłe wsparcie telewizji Discovery w Londynie, gdzie film był montowany. Brytyjczycy byli zdumieni, że tak ważne, pod każdym względem wydarzenie jest tak mało znane. Jestem wdzięczna, że potrafili się wzruszyć losem "kraju odległego o którym sami wciąż mało wiedzą". Miałam też świetnych współpracowników: operator Andrzej Adamczak zaryzykował kilka dni zdjęciowych kiedy losy projektu jeszcze się ważyły i dzięki temu mamy piękne materiały z obchodów rocznicowych na Powązkach. W dokumentacji i szerokich kontaktach z weteranami w Polsce pomogła mi bardzo Barbara Chojnacka. Dzięki niej odbyliśmy rozmowy z ponad siedemdziesięcioma Powstańcami. Film montowała Anna Księżopolska, także urodzona na Zachodzie, córka polskich emigrantów. Jej warsztat jest wyjątkowy, jest laureatką nagrody BAFTA. Film nasz montowała z niezwykłą wrażliwością i oddaniem.

"Bitwa o Warszawę - Powstanie w 44." to pierwsza produkcja tego typu, przy której Polacy mieli aktywny wpływ na sposób przedstawienia faktów czy formułę filmu. Jest to szczególnie ważne, że Polacy mogą mówić własnym głosem o tym czego dokonali i jaka rzeczywiście była prawda. Wszystkie wcześniejsze produkcje poświęcone tematyce Powstania Warszawskiego zrealizowane zostały w oparciu o dostępną wówczas, stosunkowo ograniczoną dokumentację. Ujawnione niedawno, nieznane dotąd informacje
rzucają nowe światło na to tak ważne dla Polski i Polaków wydarzenie. 15 lat po zakończeniu zimnej wojny nareszcie można obiektywnie ocenić tamtejsze wydarzenia. Jest to istotne dla pokolenia Polski walczącej, jak również dla kolejnych generacji, żeby rozumieli i pamiętali. Teraz, po ponad 60 latach, historia wydarzeń 44. roku może być opowiedziana w sposób bardziej rzetelny niż kiedykolwiek przedtem...

Marek Nowowiejski, producent: Zawsze chciałem zrobić film o Powstaniu Warszawskim, ale myślałem o fabularnym. Mój Tato był w AK i walczył, lecz nigdy nie słyszałem od niego "martyrologicznych" opowieści. Zawsze jego relacje pobrzmiewały przygodą i anegdotą. Odnajduję ten ton w wypowiedziach Powstańców biorących udział w naszym filmie. Jak to często bywa trafiłem na ten projekt przypadkowo. W zeszłym roku, w Cannes, szukając koproducentów filmu o Katyniu (Roberta Glińskiego), spotkałem kolegę z Londynu, który zapytał mnie, czy w Polsce byłaby szansa na znalezienie środków na film dokumentalny o Powstaniu Warszawskim. Miałem świadomość, że będzie ciężko, zwłaszcza, że chodziło o kwotę nieporównywalnie większą niż budżety polskich filmów dokumentalnych. Zagraniczne relacje z obchodów 60tej rocznicy Powstania zawierające kardynalne błędy, dały mi dodatkową motywację do działania.
Dzięki życzliwości i pomocy wielu osób, instytucji oraz sponsorów udało nam się zamknąć budżet i zrobić film ,,Bitwa o Warszawę44. Cieszę się, że projekt ten jest ważny również dla telewizji Discovery i dzięki wielokrotnym emisjom dotrze do widzów całej Europy. Mam nadzieję, ze uda nam się także realizować jeszcze jeden cel - przekazać kasety z filmem wszystkim szkołom ponadpodstawowym w Polsce.

Narratorem polskiej wersji filmu jest Michał Żebrowski . Jak sam mówi: Mimo, że Powstanie Warszawskie swoją skalą znacznie przekraczało inne zrywy niepodległościowe, nie jest ono powszechnie znane na świecie. Ludzie z innych krajów powinni dowiedzieć się, jak istotnym wydarzeniem było Powstanie Warszawskie i że decyzja o jego podjęciu była ważną, dziejową koniecznością. O tym dlaczego zdecydował się wziąć udział w projekcie mówi: Czuję się wyróżniony przez stację Discovery Channel, za wybranie mnie do realizacji tego zadania. Jestem dumny, że mogłem wziąć udział w tym przedsięwzięciu, dzięki któremu mogę głosić jak wielkim narodem są Polacy. Mój dziadek, Franciszek Urbański został skazany w procesie szesnastu. Moim obowiązkiem jest mówienie o tamtych wydarzeniach, dbanie o to, aby pamięć o Powstaniu, ludziach którzy w nim walczyli o niepodległość Ojczyzny przetrwała.

Jak mówi Michał Żebrowski: Program przedstawia obiektywne spojrzenie na tamte wydarzenia. To historia Polski i prawda o Polakach, z której możemy być dumni. Warto docenić fakt, że Polacy w końcu mają szansę otwarcie i własnym głosem opowiadać o tym wielkim wydarzeniu. Każdy powinien to zobaczyć.

Pamięć o Powstania nadal trwa. Osoby, które je przeżyły mieszkają
w różnych zakątkach świata. Pomimo czasu, który przeminął, każdego roku, 1 sierpnia o godz. 17.00, wybuch powstania zostaje upamiętniony. W czasach komunistycznych był to akt milczącego obywatelskiego buntu, obserwowany przez władze. Dziś syreny w fabrykach wyją na całe miasto, a jadące samochody zatrzymują się. Setki tysięcy ludzi gromadzi się na cmentarzu wojskowym na Powązkach. W głębi zalesionego cmentarza płoną znicze. W tym właśnie momencie zaczyna się nasz film.