Wozwraszczeńcy. Rozdział III.pdf

Książka przedstawia genezę, przebieg i skutki Wielkiej Czystki w Armii Czerwonej w latach 1937 - 1939. Autor rozpatruje różne aspekty stalinowskiej polityki personalnej. Opisuje drogę jaką przeszedł każdy z represjonowanych od momentu zdjęcia ze stanowiska, poprzez wykluczenie z partii, aresztowanie, śledztwo i egzekucję, lub w najlepszym razie syberyjskie łagry.

P.P. Wieczorkiewicz wykorzystał również zbiór zawierający listy i supliki napływające do Stalina i najwyższych urzędników państwowych od rodzin represjonowanych najwybitniejszych dowódców, oraz wyciągi z akt śledczych i sądowych spraw Komdiwa Dmitrija Schmidta, którego aresztowanie zapoczątkowało czystkę w siłach zbrojnych, Autor wykorzystał również możliwość badań w archiwach postsowieckich. Korzystając z niej przeprowadził kwerendy w RGWA (Rossijskij Gosudarstwiennyj Wojennyj Archiw), gdzie wartościowy okazał się zbiór zatytułowany „Akta z kompromitującymi materiałami o ofiarach Armii Czerwonej” (łącznie 25 tomów, zawierających około 2500 raportów).

Cenne dla niniejszej pracy były wycinkowe opracowania czystki ukraińskiego historyka Dmitro Tabacznika, dotyczące represji w Kijowskim OW i polskiego badacza Jakuba Wojtkowiaka – w Specjalnej Armii Dalekowschodniej i Froncie Dalekowschodnim.

Na specjalną uwagę zasługują dwie komplementarne monografie Ilii Kuzniecowa przedstawiające losy sowieckiej generalicji w latach 1940 – 1953.

Miejsce pierwszoplanowe i zarazem najważniejsze zajmuje wieloletni pracownik Instytutu Historii Wojskowej Ministerstwa Obrony ZSRS plk. Olega Suwienirowa. Badania jakie od wielu lat prowadził zaowocowały monografią Tragedia RKKA 1937 – 1938 (Moskwa 1998) uznawaną nie bez racji za unikalną i fundamentalną.

Autor bardzo ceni Suwienirowa uważając go za poważnego badacza w porównaniu do głośnego publicysty Wiktora Suworowa, uważając go za skrajnie nacjonalistycznego „patriotę”, który chce i ma na celu pomniejszenie zakresu i skutków czystki.

Wieczorkiewicz wnikliwie i drobiazgowo rozpatruje przebieg czystki jaki zaszedł w latach 1937 -–1939.

Ramy chronologiczne niniejszej monografii zawierają się pomiędzy rokiem 1936, rozpoczęcie czystki w siłach zbrojnych, a połową 1939, gdy zatraciła ona swój masowy i powszechny charakter. Poza nimi pozostają zatem represje, jakie podjęto w armii w roku 1941, na krótko przed atakiem niemieckim, a także dalsze, jakie miały miejsce podczas wojny i po jej zakończeniu.

W monografii pominięto genezę i przebieg sprawy marszałka Tuchaczewskiego. Przyczyna jest oczywista, autor poświęcił tej problematyce oddzielną monografię Sprawa Tuchaczewskiego (1994).

(fragment recenzji Marcina Michalskiego)

http://historiami.pl/lancuch-smierci-czystka-w-armii-czerwonej-1937-%E2%80%93-1939/