syberia gułag

Historia makabrycznego efektu klęski głodu, która dotknęła ZSRR po kolektywizacji rolnictwa. W latach 30 XX w. w Związku Radzieckim zaczęto tworzyć upaństwowione gospodarstwa z ziemi odebranej rolnikom. Niebawem brak jedzenia zmusił ludzi do opuszczenia domostw i szukania pożywienia w miastach. Do Moskwy i Leningradu ciągnęły dziesiątki wieśniaków, złodziejaszków, kryminalistów. W 1933 z rozkazu Stalina zaczęto odławiać pozbawiony domów, tułający się "element". Wyłapano 6000 osób. Mężczyzn, kobiety i dzieci w różnym wieku przetransportowano na wyspę Nazino, leżącą w samym sercu Syberii. Pozbawieni jakichkolwiek perspektyw i środków ludzie zaczęli niebawem zjadać się nawzajem.

Dokument jest świadectwem tych, którzy przeżyli pobyt w obozie Auschwitz-Birkenau. W momencie aresztowania nie mieli nawet 16 lat. Wśród ocalałych więźniów są i tacy, którzy urodzili się za drutami lub zostali przywiezieni jako niemowlęta. Ich relacje budzą grozę. Długo próbowano zaprzeczać istnieniu i publicznie głoszono tezę, że do niemieckich obozów koncentracyjnych nie trafiały polskie dzieci.

Autorzy przywołują w filmie okoliczności zagłady Kisielina na Wołyniu. W lipcu i sierpniu 1943 r. doszło tam to prawdziwej rzezi - Ukraińcy zamordowali wówczas ponad 600 mieszkańców miasteczka. Historię tę udokumentował Włodzimierz Sławosz Dębski w książce "Było sobie miasteczko. Opowieść wołyńska". Ta drobiazgowa monografia zawiera także listy pomordowanych. W materiale Tadeusza Arciucha i Macieja Wojciechowskiego o Kisielinie opowiadają m.in. członkowie rodziny Dębskich oraz Ukraińcy - obecni mieszkańcy osady. Relacjom o dawnym i współczesnym Kisielinie towarzyszy muzyka Krzesimira Dębskiego z oratorium "Kres Kresów".