Poland - Anti-communist Guerrilla - AK-WIN, NSZ - Photos

The 'cursed soldiers' (that is, "accursed soldiers" or "damned soldiers"; Polish: Żołnierze wyklęci) is a name applied to a variety of Polish resistance movements formed in the later stages of World War II and afterwards. Created by some members of the Polish Secret State, these clandestine organizations continued their armed struggle against the Stalinist government of Poland well into the 1950s. The guerrilla warfare included an array of military attacks launched against the new communist prisons as well as MBP state security offices, detention facilities for political prisoners, and concentration camps set up across the country. Most of the Polish anti-communist groups ceased to exist in the late 1940s or 1950s, hunted down by MBP security services and NKVD assassination squads. However, the last known 'cursed soldier', Józef Franczak, was killed in an ambush as late as 1963, almost 20 years after the Soviet take-over of Poland.

Ryngraf patriotyczny z Matką Bożą Ostrobramską na tle Orła (noszony przez żołnierzy majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki")

Czerwiec 1947. Od lewej: Henryk Wybranowski "Tarzan" († 6 XI 1948), Edward Taraszkiewicz "Żelazny" († 6 X 1951), Mieczysław Małecki "Sokół" († 11 XI 1947), Stanisław Pakuła "Krzewina" (skazany na wieloletnie więzienie), Polesie Lubelskie

Styczeń 1946 r. Część oddziału Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia”. Dowódca siedzi przy rkm-ach, Polesie Lubelskie

Przyłogi, 09.1944 r. Żołnierze 6 kompanii 2 Pułku Piechoty Legionów Armii Krajowej. Od lewej: pchor. Wiesław Jakubiec "Juhas", "Matros", Jan Jakubiec "Gozdawa".

Zygmunt Szendzielarz ''Łupaszko''

V Wileńska Brygada Armii Krajowej Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszko” (1910-1951) – widoczny na foto pierwszy z lewej. Wileńszczyzna wiosna-lato 1944

V Brygada Wileńska majora „Łupaszki”. Lato 1945 r., województwo białostockie

V Wileńska Brygada

V Wileńska Brygada

Zdzisław Badocha "Żelazny" - V Wileńska Brygada

Na pierwszym planie "Żelazny" - V Wileńska Brygada

Henryk Wieliczko ''Lufa'' - V Wileńska Brygada

Henryk Wieliczko ''Lufa'' - V Wileńska Brygada

Leon Smoleński "Zeus" - V Wileńska Brygada

Leon Smoleński "Zeus" - V Wileńska Brygada

Marian Pluciński "Mścisław" - V Wileńska Brygada

Podlasie, jesień 1947. Żołnierze 2. szwadronu VI Brygady Wileńskiej AK. Kpt. "Młot" klęczy pierwszy od prawej (nad nim cyfra 5).

Okolice Fronołowa, 28 kwietnia 1946. Rozbita i wzięta do niewoli
przez VI Brygadę Wileńską AK i III Brygadę NZW grupa operacyjna UB-MO.

Kazimierz Kamieński ''Huzar'' - VI Brygada Wileńskia

Podlasie 1951 r., kadra oddziału "Huzara". Stoją od lewej: Kazimierz Jakubiak "Tygrys" († 10 V 1952) , Eugeniusz Tymiński "Ryś" († 30 V 1951) , Wacław Zalewski "Zbyszek" († 11 X 1953) , Józef Mościcki "Pantera" († 22 IX 1953) , siedzą od lewej: Kazimierz Parzonko "Zygmunt" († 22 IX 1953) , Adam Ratyniec "Lampart" († 11 V 1952) - VI Brygada Wileńskia

Od lewej stoją: Kazimierz Kamieński ,,Huzar", Lucjan Niemyjski ,,Krakus", Wacław Zalewski ,,Zbyszek" - VI Brygada Wileńskia

Anatol Radziwonik „Olech”, komendant połączonych poakowskich obwodów Szczuczyn i Lida, walczył z reżimem komunistycznym do 12 maja 1949 r., kiedy to poległ przebijając się przez trzy kordony obławy NKWD.

Oddział partyzancki Władysława Janczewskiego "Lalusia" pod Wersoczką w kwietniu 1945. Stoczył wiele walk z NKWD. W lipcu 1945 z Puszczy Rudnickiej przeszedł na teren Polski, gdzie 28 lipca został zaatakowany pod Kraśnianami przez połączone siły NKWD, UB i KBW z Sokółki. W starciu poległo 12 partyzantów, zaś 4 wpadło w ręce Sowietów i UB.

Oddział partyzancki Władysława Janczewskiego "Lalusia" - Ziemia Nowogródzka, Kresy

Józef Kuraś "Ogień"

Żołnierze ze zgrupowania Józefa Kurasia "Ognia".

Oddział Wiarusy wywodzący się ze zgrupowania "Ognia" 1947 r. Od lewej: Adam Półtorak "Wicher", Adam Papież, Mieczysław Łysek "Grandziarz", Dymitr Zasulski "Czarny", N.N.

Ppor. Hieronim Dekutowski "Zapora", lipiec 1944 r. - dowódca zgrupowania działająego w rejonie Kraśnik-Janów Lubelski

Lubelskie zgrupowanie AK-WIN cichociemnego "Zapory", podczas partyzanckiegu rajdu w Bieszczady latem 1946

Scena z rajdu zgrupowania "Zapory" w Bieszczady.

Mjr Marian Bernaciak "Orlik" - dowódca zgrupowania działająego w rejonie Puław

Lubelskie zgrupowanie AK-WIN "Orlika", pluton Bolesława Mikusa "Żbika"(pierwszy z prawej), lato 1946r

Ojciec i syn w oddziale "Orlika", Bolesław i Bronisław Kuchnio - 1946


Prezes IV ZG WIN Łukasz Ciepiński (zdjęcie z 1937r.)

1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu członków niepodległościowego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

Egzekucja rozpoczęła się o godz. 20. Skazani byli kolejno podprowadzani na miejsce kaźni, a kat strzelał im w tył głowy. Ciał zamordowanych nie wydano rodzinom. Pogrzebano je w nieznanym do dziś miejscu. Śmierć ponieśli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel.

Zdzisław Broński ps. Uskok

AK-WIN--Od prawej kpt. 'Uskok' i jego z-ca Zygmunt Libera 'Babinicz'

Por. Zygmunt Libera "Babinicz", z-ca kpt. "Uskoka". Aresztowany 20.V.1949 w Ziółkowie, pow. Lublin. Zamordowany 28.V.1950 na Zamku w Lublinie, na mocy wyroku WSR Lublin.

Naszywka z orłem noszona na rękawach mundurów przez żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ

Brygada Świętokrzyska NSZ

Brygada swietokrzyska NSZ - zdobyczne niemieckie działko przeciwpancerne, 1944

Zgrupowanie NSZ "Szarego" (siedzi w środkowym rzędzie, nad żołnierzem z MP-40]. W górnym rzędzie, drugi od lewej, stoi Stanisław Kuchciewicz ps. "Wiktor"), Lubelszczyzna, maj 1945

Grupa żołnierzy z oddziału PAS NZW por. Tadeusza Narkiewicza "Ciemnego", 1947 r., Białostockie

Żołnierze I Brygady Podlaskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego dowodzonej przez por. Tadeusza Narkiewicza "Ciemnego" (stoi 6 od lewej), maj 1947 r.

kpt. Romuald Rajs ps. "Bury" - dowódca III Wileńskiej Brygady NZW

Partyzant ze zgrupowania NSZ Henryka Flame "Bartka" działajacego na Podbeskidziu i na Śląsku

Oddział kapitana Flamego był największą grupą zbrojną podziemia antykomunistycznego na Górnym Śląsku i w Beskidach. Liczył około 400 uzbrojonych żołnierzy.

Mieczysław Dziemieszkiewicz ''Rój'', NZW, Północne Mazowsze

Mieczysław Dziemieszkiewicz ''Rój'' z lewej

Oddział „Roja”, wiosna 1948

Józef Zadzierski "Wołyniak", NZW, Janów Lubelski i północna Rzeszowszyzna

Ożanna, uroczystości z okazji święta 3 Maja 1945 r., na cztery dni przed bitwą z NKWD pod Kuryłówką. Przed oddziałami partyzantów NZW, stoją ich dowódcy, w kolejności (od prawej): kpt. Józef Zadzierski "Wołyniak", por. Stanisław Pelczar "Majka", Bronisław Gliniak "Radwan".

„Partyzanci” to kompozycja rzeźbiarska, sfinansowana przez Sculpture Foundation i odlana w aluminium w 1980 roku w Johnson Atelier - Technicznym Instytucie Rzeźby w Princeton, NJ. Rzeźba jest o wymiarach: 10 metrów długości, 7 metrów wysokości, 4 metrów szerokości” – mówi Andrzej Pityński.

„[...] Kompozycja przedstawia pięciu uzbrojonych jeźdźców w szyku marszowym. Pięciu desperatów, którzy bardziej przypominają leśne widma i duchy, jak ludzi. Pięciu partyzantów, sponiewieranych, śmiertelnie zmęczonych, krwawiących w ciągłej walce, ucieczce, w potyczce, jadących na swych słaniających sie z wyczerpania, wychudłych rumakach, ze spuszczonymi głowami, z własnymi myślami o tragedii Ojczyzny.

Pseudonimy dowódców i żołnierzy, którzy byli pierwowzorem i inspiracją, dla stworzenia pomnika "Partyzanci". "Kula" - Aleksander Pityński (ojciec artysty), "Garbaty" - Adam Kusz, "Majka" - Stanisław Pelczar, "Pułkownik" - Michał Krupa, "Wołyniak" - Józef Zadzierski.

Stefania Firkowska, NSZ, Końskie w Kielieckim

Janina Żubryd, żona Antoniego Żubryda, NSZ, Bieszczady

27 września 1947 roku, poległ w walce z obławą UB kpt. Jan Dubaniowski ps. „Salwa”, dowódca oddziału partyzanckiego „Żandarmeria”, który w latach 1945–1947 należał do najbardziej aktywnych jednostek partyzanckich antykomunistycznego podziemia w Krakowskiem. Faktycznie będąc oddziałem poakowskim, od 1945 r. konsekwentnie uznawał swą przynależność do Narodowych Sił Zbrojnych.

Leon Suszyński "P8", Białostockie

Antoni Heda ''Szary'' z Rexem, 1943 r., Kieleckie

Stanisław Sojczyński ''Warszyc'', twórca i dowódca Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Łódzkie

Oddział Kazimierza Skalskiego ''Zapory'' z Konspiracyjnego Wojska Polskiego, 30 VIII 1947 Las Klonowski

Jan Tabortowski „Bruzda” (zdjęcie powojenne)

Ppor. Stanisław Marchewka ps. ''Ryba'' (zdjęcie z 1950 r.)
4 marca 1957r. w miejscowości Jeziorko koło Łomży, SB i KBW rozbiło 3-osobowy oddział "Ryby", wcześniej dowodzony przez majora Jana Tabortowskiego "Bruzdę" który zginął 23 sierpnia 1954r. w czasie ataku na postarunek MO w Przytułach.

Tadeusz Wysocki ''Zegar'' i Wacław Dąbrowski ''Tygrys'' z oddziału "Bruzdy" i "Ryby"

Broń wydobyta 4 marca 1957 r. z bunkra "Ryby" w miejscowości Jeziorko, ukrytego w zabudowaniach Apolinarego Grabowskiego.

Oddział partyzancki Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, dowodzonego przez Adama Kusza ps. „Kłos”, „Garbaty”, operującego w lasach janowskich na Lubelszczyśnie, lato 1950 - Michał Krupa "Wierzba" siedzi z z rkm-em z prawej strony, Andrzej Kiszka "Dąb" leży z rkm-em z prawej strony

Lato 1949 r. Żołnierze z grupy Adama Kusza "Garbatego". Stoją od lewej: Wiktor Pudełko "Duży", Michał Krupa "Wierzba". Siedzą: Tadeusz Haliniak "Opium", Adam Kusz "Garbaty".

Ujęcie Michała Krupy ''Wierzby'' 11 lutego 1959 r. w Kulnie koło Leżajska w Rzeszowskim,
prawdopodobnie dowódcy ostatniego oddziału partyzanckiego w Polsce. Znaleziono przy nim pistolet maszynowy PPSza, 350 sztuk amunicji, dwa niemieckie granaty i pistolet Vis

Andrzej Kiszka ''Dąb"", ostatni partyzant NSZ, 31 grudnia 1961 dostał się do niewoli w rejonie Janowa Lubelskiego , otoczony przez MO i SB w leśnym bunkrze koło Huty Krzeszowskiej

Lato 1947. Od lewej; Stanisław Kuchciewicz ''Wiktor'', kpt. Zdzisław Broński ''Uskok'', Józef Franczak ''Lalek'', Walenty Waśkowicz ''Strzała''
Józef Franczak ''Lalek'' - ostatni partyzant II RP, zginął w walce w 1963 r., w rejonie Piask niedaleko Lublina

21 października 1963 roku o godz. 15.45 grupa operacyjna składająca się z dwóch oficerów SB i 35 funkcjonariuszy ZOMO otoczyła zabudowania. Józef Franczak „Lalek” próbował – udając gospodarza – przejść przez linię obławy. Gdy został wezwany do zatrzymania się, wydobył pistolet, oddał kilka strzałów i zaczął uciekać. Wykorzystując luki w linii obławy i osłonę zabudowań gospodarskich, przebiegł ok. 300 metrów, po czym został śmiertelnie ranny i po kilku minutach zmarł. Po sekcji zwłoki trafiły do bezimiennego grobu na lubelskim cmentarzu komunalnym.




"...Nie dajmy zginąć poległym." Zbigniew Herbert

• Odtwórz folder
• Pobierz folder
• Zachomikuj folder