Iwanow (1995) 10.avi

Pierwsza pełnospektaklowa sztuka Antoniego Czechowa (1860-1904) wystawiona na profesjonalnej scenie - poprzedziły ją liczne drobiazgi sceniczne oraz odrzucony przez moskiewski teatr dramat, grany w Polsce pod tytułem "Płatonow" i głośny od czasów francuskiej premiery w 1956 r. "Iwanow", pokazany bez powodzenia w teatrze Korsza w Moskwie w 1887 r., a w 1889 r. w nowej wersji w petersburskim teatrze Aleksandryjskim - dopiero po latach doczekał się uznania i przeszedł przez wiele scen europejskich. Zdaniem krytyków, w tej wczesnej sztuce jest "cały Czechow w zarodku" - pojawiają się tu liczne wątki i sytuacje, które rozwinie w swojej późniejszej twórczości scenicznej autor "Mewy", "Wujaszka Wani", "Trzech sióstr", "Wiśniowego sadu". W liście do brata Aleksandra Czechow napisał: "Rosyjscy dramaturgowie pakują do swoich sztuk wyłącznie aniołów, szubrawców i błaznów - czy w całej Rosji znajdą się podobne elementy w czystej postaci? (...) Chciałem być oryginalny: nie dałem żadnego łotra, żadnego anioła (chociaż nie mogłem ustrzec się od błaznów), nikogo nie oskarżyłem, nikogo nie uniewinniłem". Istotnie, nie ma w "Iwanowie" postaci jednoznacznie złych lub dobrych, są ludzie, którzy nie potrafią sobie znaleźć miejsca w życiu, z reguły nieszczęśliwi i bezradni wobec rzeczywistości, przytłoczeni mnóstwem codziennych, banalnych spraw. Taki obraz rosyjskiej prowincji z drugiej połowy XIX wieku wyłania się ze sztuki Czechowa - nuda zabijana alkoholem i obżarstwem, grą w karty, polowaniami, obmawianiem bliźnich i intrygami.
Z tłumu postaci wysuwają się na pierwszy plan ludzie przegrani - dogorywająca na gruźlicę żona Iwanowa Anna, stary, zahukany Lebiediew, który żal topi w wódce, jego córka Sasza, która całym sercem pragnie wyrwać się z prowincjonalnego marazmu, uciec choćby na koniec świata. Ona pierwsza spośród Czechowowskich postaci wypowiada tak znamienne dla jego bohaterów słowa: jak tu nudno. W tym środowisku "strasznych ziemian" żyje Iwanow, wykształcony szlachcic, człowiek inteligentny, "uczciwy i szczery", jak scharakteryzował go autor, a przecież jednocześnie "podobny do innych". Krytycy zastanawiali się, kim on jest - łajdakiem dobijającym psychicznie śmiertelnie chorą żonę, czy idealistą rozpaczliwie szukającym szczęścia? Czy może po prostu bardzo nieszczęśliwym człowiekiem, który bezwiednie sprowadza nieszczęścia na kochających go ludzi? Gdy młodziutka Sasza w ślubnej sukni czeka, że spełni się ich miłość i nadzieja na sensowniejsze, pełniejsze życie, Iwanow odchodzi na zawsze. Czy jest ofiarą otaczającej go rzeczywistości, czy własnej wewnętrznej niemocy, z którą szamotał się przez tyle lat? Czechow nikogo nie oskarża, nikogo nie usprawiedliwia. Mówi - ludzie są słabi, samotni, obcy wśród innych. W inscenizacji Jana Englerta obok znanych aktorów występują młodzi adepci sztuki aktorskiej - studenci warszawskiej PWST, m.in. Agnieszka Warchulska w roli Saszy.

Obsada aktorska: Jan Frycz (Mikołaj Aleksjejewicz Iwanow), Danuta Stenka (Anna Pietrowna), Agnieszka Warchulska (Sasza), Igor Przegrodzki (Szabelski), Władysław Kowalski (Lebiediew), Mariusz Benoit (Borkin), Ewa Dałkowska (Zinaida), Michał Żebrowski (Lwow), Joanna Kurowska (Babakina), Leon Charewicz (Kosych), Katarzyna Łaniewska (Awdotia), Hubert Antoszewski (Jegoruszka), Józef Kalita (Gawriła), Ewa Konstancja Bułhak, Katarzyna Stępkowska, Sylwia Zmitrowicz, Jacek Jarzyna, Cezary Kosiński, Rafał Rutkowski, Maciej Wierzbicki, Michał Zieliński