great-lent-sunday-before-great-lent-02_2012-02-05+publican-and-pharisee+lord-i-have-cried.mp3

Wielki Post, zarówno w starszych rytach rzymskich (np. trydenckim) jak i wschodnich (tu szczególnie jest to rozbudowane) jest poprzedzony okresem Przedpościa (ostatnia niedziela przed przedpościem - o Zacheuszu, która jest wstępem do przedpościa, i dalej już chronologicznie przedpościa: Niedziela o Celniku i Faryzeuszu, Niedziela o Synu Martnotrawnym, Niedziela o Sądzie Ostatecznym zwana też Mięsopustną, Niedziela Przebaczenia Win (Wygnania Adama i Ewy z Raju) zwana też Seropustną; każda z tych niedziel oraz poprzedzających jest sobót ma swoje hymny, zaczyna się też śpiewać "Dawco Życia, otwórz mi drzwi pokuty", a przestaje "Zmartwychwstał Jezus z grobu". Hymny oraz prawidła żywieniowe i liturgiczne Przedpościa i Wielkiego Postu zawarte są w osobnej księdze liturgicznej zwanej Triod Postna.

NIEDZIELĄ O CELNIKU I FARYZEUSZU rozpoczynamy nie tylko przedpoście – okres przygotowawczy do Wielkiego Postu – lecz także całą wielką księgę liturgiczną zwaną TRIODON POSTNY – obejmuje ona wszystkie modlitwy, przepisy postne i liturgiczne przedpościa, Wielkiego Postu, Soboty Łazarza, Niedzieli Palmowej oraz Wielkiego Tygodnia (z Wielką Sobotą włącznie) – jednym słowem, cała podróż do Paschy.

Wraz z dzisiejszą niedzielą zmienia się nieco struktura Jutrzni – występuje tu dodatkowy hymn („Drzwi pokuty otwórz mi, o Zbawco”), nie ma też stichery zmartwychwstania po Ewangelii „Woskresie Iisus od groba” (Powstał Jezus z grobu). Do tego każda z czterech niedziel przygotowawczych ma własną hymnografię, ikonę i Ewangelię.

Fragment Ewangelii, jak nie trudno się domyślić, to przypowieść o celniku i faryzeuszu (Łk 18,10-14). W zeszłą niedzielę „dowiedzieliśmy się”, że aby osiągnać zbawienie, musimy szukać Boga i się starać ze wszystkich sił to czynić. Teraz mamy dwa wskazania, jak spotkać Boga: są to szczera, uniżona modlitwa oraz pokora.

Co ważne, w tym tygodniu w tradycji bizantyjskiej nie ma żadnego postu, nawet w środy i piątki! Z kolei niektórzy prawosławni orientalni (Syryjczycy, Malankarczycy = Indusi oraz Koptowie) oraz Kościół asyryjski od poniedziałku do środy włącznie mają trzydniowy POST NINIWY (inaczej Post Jonasza). Mimo że praktyki zupełnie różne, ich geneza jest ta sama – zaznaczenie, iż ten największy post już wkrótce.


Teraz cytat z SYNAKSARIONU (liturgiczny opis święta/świętego ułożony przez Ojców Kościoła, choć ostrzegam, że polskie tłumaczenie jest fatalne): „Przedpoście zamyślone jest jako pewna wstępna nauka i pouczenie, abyśmy nabrali odpowiedniego nastroju i przygotowali się do duchowych wysiłków świętego postu, porzuciwszy wstrętne grzeszne nawyki. Przede wszystkim, w pierwszym przygotowawczym tygodniu, ojcowie przedkładają nam przypowieść o celniku i faryzeuszu. Podobnie, jak idący na wojnę najpierw przechodzą ćwiczenia pod kierunkiem dowódców wojskowych, aby oczyściwszy i naostrzywszy oręż, także wszystko pozostałe dobrze przygotowali, usunęli wszelkie przeszkody, dokładnie uzbroili się do walki i zatroszczyli o wszystko, co konieczne (…) Ponieważ głównym orężem dla zdobycia cnót jest pokuta i pokora, a przeszkodą do chwalebnej pokory jest pycha i wywyższanie się, to ojcowie przede wszystkim przedkładają nam dla rozmyślania obecną przypowieść z Boskiej Ewangelii. Przykład faryzeusza wzywa do wyzwolenia się z żądzy pychy i z dumy, a przykład celnika wzywa do zdobycia przeciwnej tej żądzy pokuty i pokory. Pycha, nadętość, to główna i najgorsza żądza, gdyż z jej powodu spadł z niebios diabeł, który niegdyś był świetlistą Jutrzenką, i stał się mroczną ciemnością. Z powodu tejże żądzy nasz Praojciec Adam został wygnany z ogrodu rajskiego (…)”