•Yerba mate•

Yerba mate, herba mate, mate (mate), także znany jako chimarrão (ʃimaˈʁɐ̃w̃), erva mate, indiańskie caá mati, caá mate – wysuszone, zmielone liście ostrokrzewu paragwajskiego, niekiedy również świeże, przygotowane do robienia naparu popularnego głównie w krajach Ameryki Południowej (Argentynie, Paragwaju, Urugwaju, Brazylii), także w niektórych krajach Bliskiego Wschodu, głównie w Syrii i Libanie.
Nazwa yerba mate, wymyślona najprawdopodobniej przez jezuitów, pochodzi od przekształconego łacińskiego słowa herba – ziele i mati co w języku keczua oznacza tykwę, w której parzy się ziele. Indiańska nazwa naparu to caá.
Zawartość kofeiny jest inna w różnych gatunkach yerby. Waha się ona od 0,7 do 2 procent.
___________________________________________________________________________________
Historia
Historia popularności napoju sięga połowy XVII wieku, kiedy to w zamieszkane przez plemię Guarani dorzecza Parany dotarli misjonarze jezuiccy. Odkryli oni, że ulubioną używką miejscowych były liście pewnego gatunku wiecznie zielonego krzewu nazwanego później ostrokrzewem paragwajskim. Ich żucie likwidowało zmęczenie, rozjaśniało umysł i łagodziło uczucie głodu. Napary z ziela doprawiane były niekiedy poprzez dodawanie słodkich liści rośliny stewia.

Jezuici doceniwszy zalety napoju przyrządzonego ze sproszkowanych liści i pędów, rozpropagowali go w Europie jako alternatywę sprowadzanej z Azji herbaty. Założone przez nich plantacje były głównym źródłem dochodu redukcji misyjnych aż do kasaty Zakonu w 1773 roku. Po tym wydarzeniu plantacje odeszły w niepamięć, aż do roku 1892, kiedy to pierwszą swoją hodowlę założył w Paragwaju Frederico Neumann. Ponownie rozpowszechnił on yerba mate tak, że stała się ona narodowym napojem Paragwaju, Argentyny, Urugwaju i Brazylii.

Legenda głosi, że Boginie Księżyca i Chmury przybyły zwiedzić Ziemię. Znalazły tam jaguara, który chciał je zaatakować. Zostały jednak uratowane przez starca, który w podzięce dostał nowy rodzaj rośliny, z którego może przygotować „napar przyjaźni”.
___________________________________________________________________________________
Sposób przygotowania i podania
Yerba jest podawana w naczynkach zwanych mate oraz guampa dla tereré. Mate może być wykonane z tykwy, ceramiki lub z drewna – np. Palo santo. Guampa jest to naczynie zrobione z rogu bawolego lub częściej krowiej racicy. Susz wsypuje się w ilości od 1/4 do 3/4 objętości naczynia, a następnie wykonuje się szereg czynności mających na celu odpowiednie ułożenie zmielonych liści i łodyżek. W tym celu naczynie przykrywa się dłonią i odwraca do góry dnem, a następnie parę razy potrząsa. Ma to na celu przesunięcie najdrobniejszych listków w stronę dłoni. Kolejnym krokiem jest delikatne odwrócenie matero w pozycję wyjściową tak, aby susz zgrupował się po jednej stronie naczynka, tworząc skos. Po odpowiednim przygotowaniu naczynia można umieścić w nim rurkę bombillę – służącą do picia, często posrebrzaną lub pozłacaną metalową rurkę (słomkę) zakończoną filtrem (sitkiem lub sprężynką). Następuje zalanie wodą. Musi być to koniecznie woda ostudzona (65-80 °C). Aby otrzymać ostudzony wrzątek należy odczekać po zagotowaniu wody 10 minut, nie krócej. Dobrym sprawdzianem pozwalającym ocenić temperaturę wody jest włożenie palca do ostudzonej wody. Woda jest za gorąca, jeśli wywołuje ból. Pierwsze zalanie wykonuje się małą ilością wody – aby cały susz ją wchłonął. Po pewnym czasie wodę dolewa się do pełna. Napar można uzupełniać nawet kilkanaście razy, dopóki nie straci swojej mocy i smaku. Są różne sposoby przygotowywania yerby np. argentyński i urugwajski – różnią się rodzajem użytego naczynka i bombilli oraz sposobem jej wsadzania w susz.

Odmianą mate jest tereré – napój popularny w Paragwaju. Różnica polega na tym, że zalewany jest bardzo zimną wodą, zamiast gorącej; podawany często z cytryną lub innym owocem cytrusowym; dobrze orzeźwia.

Inna odmiana yerba mate zwana jest mate russo od pijących ją na początku XX wieku przybyszów z Rosji do Brazylii, którzy dolewali do niej duże ilości soku, np. pomarańczowego.

Picie mate jest swoistym rytuałem. W Ameryce Południowej wita się nią nawet nieznanego przybysza. Yerba mate pite jest podczas spotkań rodzinnych lub w gronie przyjaciół. Jedna z osób podejmuje się serwowania (cebador), napełnia matero i przekazuje ją kolejnej osobie. Ta wypija cały napar i oddaje gospodarzowi, żeby uzupełnił naczynie i podał dalej.

Indiańska tradycja nakazuje „oddać” pierwsze zalanie św. Tomaszowi (susz wciąga wodę), a zużytą yerbę wysypać na ziemię lub spalić – „zwrócić” Pachamamie (dla Matki Ziemi).

Ważna wskazówka – osoby zaczynające przygodę z yerba mate powinny zaczynać od mniejszych ilości – wystarczą 2 łyżki stołowe, dzięki czemu mają możliwość zaznajomienia się z daną marką yerba mate. Poważnym błędem jest nasypywanie 3/4 tykwy, gdy rozpoczyna się przygodę z yerba mate. Jeśli przyrządzamy ją rytualnie dla kogoś, kto nie zna smaku yerba mate – powinno się dostosować ilość i rodzaj suszu, najlepiej zaczynać od odmian organicznych, delikatnych w smaku i działaniu oraz odmian uszlachetnionych skórką pomarańczową, limonkową, ziołami itp.
___________________________________________________________________________________
Wpływ na otyłość i kontrolę wagi
Otyłość staje się coraz większym problemem w wielu krajach, przez co przeprowadza się obecnie badania mające na celu powstrzymanie tej epidemii. W kwestii chudnięcia i kontroli wagi wykazano potencjalny efekt Mate, co poparły bieżące badania. Otyli mężczyźni i kobiety spożywający yerba mate wykazali obniżony współczynnik oddechowy (respiratory quotient, RQ), wskazując na zwiększenie poziomu utleniania tłuszczy. Ziołowy napar z yerba mate, guarany i damiany wykazał drastyczne spowolnienie opróżniania żołądka, jak i zmniejszenie czasu potrzebnego do osiągnięcia poczucia sytości. Po 45 dniach następowało znaczące obniżenie wagi u pacjentów z nadwagą. Yerba mate wykazała swój potencjał przy odchudzaniu i rozważa się jej użycie jako suplementu diety. Dodawanie składników takich, jak yerba mate, guarana i damiana do suplementów okazało się skuteczne w zmniejszaniu wagi. W losowej, podwójnie ślepej próbie klinicznej z kontrolą placebo, yerba mate była podana w formie suplementu, który zawierał również zieloną herbatę, szparagi, czarną herbatę, guaranę i wyciąg z fasolki. Wyniki tych badań wykazały zmniejszenie tkanki tłuszczowej i zmianę w indeksie składu ciała. Stwierdzono, że wpływ na utratę wagi Mate zawdzięcza zawartości kofeiny, przyczyniającej się do aktywności lipolitycznej, bądź zawartości saponin, wpływających na metabolizm cholesterolu i opóźnienie wchłaniania tłuszczy spożywczych. Yerba mate może również wpływać na inne aspekty metabolizmu lipidów. Potrafi wstrzymać miażdżycę tętnic u królików karmionych dietą wysokotłuszczową i wodnym wyciągiem z yerba mate. Podawanie wyciągu z yerba mate szczurom karmionym dietą wysokocholesterolową skutkowało obniżeniem zawartości cholesterolu i triglicerydów. Mate okazała się mieć także potencjał jako pomoc w trawieniu ze względu na efekt cholesterolowy, zwiększając przepływ żółci. Jedno z badań wykazało również, że Mate potrafi rozluźnić naczynia łożysk tętniczych u szczurów. Tym samym herbata może być w stanie obniżyć ryzyko chorób serca, podobnie jak czerwone wino.


___________________________________________________________________________________
Gatunki
Na rynku dostępnych jest wiele gatunków yerba mate, są to m.in.:

Barão de Cotegipe
Amanda
Cachamate
Campesino
Canarias
CBSe
Colon
Cruz de Malta
Kraus
La Hoja
La Merced
La Rubia Especial
La Tranquera
Laranjeiras
Nobleza Gaucha
Pajarito
Pipore
Playadito
Romance
Rosamonte
Selecta
Tucangua
Taragui
Unión

źródło: Wikipedia






Przydatne stronki


YerbaMarket

YerbaStory - wyjątkowy blog o Yerba Mate

Nie ma plików w tym folderze