Produkcja: Polska
Rok produkcji: 2001
Premiera: 21.10.2001
Gatunek: Film biograficzny
Dane techniczne: Barwny + Czarno-biały. 8 odcinków.
Budżet: 5,7 mln zł. Okres zdjęciowy: kwiecień - 23 listopada 2000. Plenery: Warszawa (Cytadela, Zamek Królewski, Belweder, Zachęta), Kraków, Limanowa, Modlin, Radziejowice, Łąck, Rembertów (poligon), Wiedeń, Wilno
Reżyseria: Andrzej Trzos-Rastawiecki
Scenariusz: Andrzej Trzos-Rastawiecki
Obsada aktorska: Mariusz Bonaszewski (Piłsudski Józef w latach 1887 - 1919, Zbigniew Zapasiewicz (Piłsudski Józef po roku 1919), Marek Kondrat (dziennikarz przeprowadzający wywiad z Piłsudskim), Witold Górczyński (ranny żołnierz; nie występuje w napisach), Zygmunt Kołodziejski (nie występuje w napisach), Marek Serafin (zesłaniec; nie występuje w napisach)
Andrzej Trzos-Rastawiecki bez wątpienia należy do twórców, którzy ufają rzeczywistości, a także potrafią ją wnikliwie obserwować i interesująco opisywać. Nie bez przyczyny większość artystycznego dorobku autora "Pontyfikatu" to filmy dokumentalne. Dziesięć fabuł, które do tej pory wyszły spod jego ręki, również mocno tkwi w realiach. Próżno szukać w nich papierowych bohaterów, wydumanych przy biurku konfliktów czy pogoni za efekciarską widowiskowością. Nawet od strony zdjęciowej filmy fabularne Trzosa-Rastawieckiego niejednokrotnie przypominają stylistykę dokumentu lub reportażu. Przykłady można mnożyć: "Zapis zbrodni", "Archiwista", "Skazany". W ostatnich latach daje się zauważyć wzrost zainteresowania reżysera problematyką polityczną. I to zarówno w fabule ("...gdziekolwiek jesteś panie prezydencie", "Po upadku. Sceny z życia nomenklatury", "Archiwista"), jak i dokumencie ("Pułkownik Kukliński", "...powinniście być wdzięczni Stalinowi").
Dobitnym potwierdzeniem obecnych fascynacji reżysera jest długo i starannie przygotowywany biograficzny serial o Józefie Piłsudskim. Cykl składa się z ośmiu blisko godzinnych odcinków. Wszystkie razem tworzą kronikę życia Marszałka od wczesnej młodości do śmierci. W celu podniesienia wiarygodności opowieści Piłsudskiego gra dwóch aktorów: młodego - Mariusz Bonaszewski, starego - Zbigniew Zapasiewicz. Podobnie jak wcześniejsze fabuły autora "Trądu", serial ma charakter paradokumentalny. Sceny zrealizowane współcześnie sąsiadują więc z autentycznymi materiałami archiwalnymi. Niektóre ujęcia z udziałem aktorów rozmyślnie nakręcono w ten sposób, że "naśladują" przedwojenne kroniki. Troska o zgodność z prawdą historyczną nie ominęła, rzecz jasna, plenerów. Zdjęcia do "Marszałka Piłsudskiego" powstawały więc w Warszawie (Belweder, Zachęta, Zamek Królewski, Cytadela), Krakowie, Wiedniu, Wilnie, a nawet na dalekiej i mroźnej Syberii.
Serial ma formę rozbudowanej retrospekcji. Pewien dziennikarz (w tej roli Marek Kondrat) przeprowadza z sędziwym już marszałkiem obszerny wywiad. W czasie wielogodzinnej rozmowy Piłsudski wspomina swe życie i działalność polityczną.
Rok 1887. Za domniemany udział w przygotowaniach do zamachu na cara Aleksandra III Piłsudski zostaje aresztowany w Petersburgu i skazany na 5 lat zesłania. Ma wówczas zaledwie 19 lat. Podczas pobytu na Syberii poznaje smak samotności i wyobcowania, ale i pierwszej, niewinnej miłości. Po powrocie w 1892 r. do Wilna Józef początkowo nie myśli o jakiejkolwiek działalności konspiracyjnej. Chce studiować prawo, ale odrzuciwszy propozycję współpracy z władzami carskimi, musi też porzucić ambitne plany. Wkrótce wiąże się ze środowiskiem konspiratorów i wstępuje do Polskiej Partii Socjalistycznej. Współredaguje i wydaje nielegalne pismo "Robotnik". Poznaje swoją przyszłą żonę, Marię, która w organizacji zajmuje się rozprowadzaniem "bibuły". Odważna, energiczna, a przy tym piękna kobieta, która straciwszy męża samotnie wychowuje córeczkę Wandę, wywiera wielkie wrażenie na Piłsudskim. Mężczyzna oświadcza się jej i przechodzi na protestantyzm, by móc ją poślubić. Prowadzą bardzo skromne życie, ale są szczęśliwi. Niestety, w 1900 r. Piłsudski zostaje ponownie aresztowany.
z chomika APBER
Kolejny odcinek serialu obejmuje lata 1913-17. Na Podhalu Józef Piłsudski organizuje ćwiczenia polowe związku strzeleckiego. Spodziewając się konfliktu pomiędzy zaborcami chce budować polską siłę zbrojną. Widzi dla Polski szansę odzyskania niepodległości. Często wyśmiewany i niedoceniany staje na czele organizacji strzeleckich, które mają być zalążkiem Polskiego Wojska. 28 czerwca 1914 roku dochodzi w Sarajewie do zabójstwa arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, co staje się bezpośrednim pretekstem do wybuchu I wojny światowej. Wojna ogarnia najpierw Rosję, Niemcy, Austro-Węgry i Francję. Przy organizacji legionów Piłsudski zostaje jedynie komendantem I pułku. Tak wysoką cenę płaci za nieustępliwość w walce o niepodległą Polskę. 1 grudnia 1916 roku dochodzi do spotkania z generałem-gubernatorem Warszawy, Hansem von Beselerem. Piłsudski otrzymuje propozycję organizacji polskiej armii pod auspicjami niemieckimi. Odrzuca jednak układ z Niemcami, zdając sobie sprawę, że jedynym celem pertraktacji jest zdobycie polskiego rekruta. W Warszawie ponownie spotyka Olę Szczerbińską, która wraca z obozu w Szczypiornie. Mimo usilnych starań nie może dostać rozwodu, na który żona Maria się nie zgadza. Wkrótce okazuje się, że Ola jest w ciąży. Romans trwa krótko. 22 lipca 1917 roku Piłsudski zostaje aresztowany i wywieziony do Magdeburga
z chomika APBER
Piłsudski przebywa w więzieniu w Magdeburgu. Pisze wspomnienia z walk legionowych w 1914 roku. Jego towarzyszem niedoli jest Sosnkowski. Tu dowiaduje się, że Aleksandra Szczerbińska urodziła ich córkę. Po przeszło rocznym pobycie w twierdzy magdeburskiej w listopadzie 1918 roku graf von Kessler z upoważnienia rządu Rzeszy zwalnia Piłsudskiego z więzienia. 10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski przybywa do Warszawy, która nadal znajduje się pod zaborem niemieckim. W Berlinie wybucha rewolucja. Po opuszczeniu miasta przez generała-gubernatora Hansa von Beselera władzę nad wojskiem niemieckim przejmuje Rada Żołnierska. Komendant gwarantuje bezpieczną ewakuację żołnierzy do Niemiec. Następnego dnia, 11 listopada 1918 roku, Rada Regencyjna przekazuje Józefowi Piłsudskiemu naczelne dowództwo Wojska Polskiego i powierza misję tworzenia Rządu Narodowego. Po porozumieniu z rządem w Lublinie, który rozwiązał się 11 listopada, trzy dni później Piłsudski powierza jego dotychczasowemu premierowi, Ignacemu Daszyńskiemu, misję tworzenia pierwszego rządu Rzeczypospolitej. Wskutek rezygnacji premiera misji tej podejmuje się Jędrzej Moraczewski. Oprócz obowiązków Naczelnego Wodza Józef Piłsudski, desygnowany przez niemal wszystkie ugrupowania polityczne, zostaje tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Najwyższą władzę ma sprawować do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego. Dzięki umiejętnie prowadzonej polityce i dużemu autorytetowi Piłsudski niweczy plany Niemców, przygotowujących powstanie. W trzecim miesiącu niepodległości dochodzi jednak do próby politycznego zamachu, który udaje się udaremnić. 10 lutego 1919 roku, po 150 latach niewoli, następuje otwarcie pierwszego posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Piłsudski jednogłośnie zostaje wybrany do dalszego pełnienia funkcji Naczelnika Państwa. Zajęte przez bolszewików Wilno nadal jednak pozostaje poza granicami Polski. Piłsudski organizuje wyprawę, mającą na celu oswobodzenie całej Wileńszczyzny. 27 kwietnia Naczelnik wraz z wojskiem uczestniczy w uroczystym nabożeństwie pod Ostrą Bramą. "Stał twarzą zwrócony do obrazu, oparty na szabli, nasrożony i... spod nasrożonych brwi ciężka łza spływała mu na wąsy".
z chomika APBER
Lenin chce, by Polska zawarła pokój, jednak Piłsudski nie wierzy w dobre intencje przywódcy bolszewików. Obawia się, że po umocnieniu Związku Radzieckiego uderzy na Polskę. Podejmuje rozmowy z atamanem Petlurą w sprawie wspólnej walki o tereny wschodnie i wolność Ukrainy. 21 kwietnia 1920 roku w Warszawie zostaje podpisane porozumienie. W imieniu Ukrainy układ wojskowo-polityczny z Polską zawarł ataman Semen Petlura. Piłsudski liczy, że Ukraińcy będą mu sprzyjać, uświadomiwszy sobie, jaka szansa stoi przed ich krajem. Bardzo się jednak mylił. Rozpoczyna się wojna 1920 roku. Po zajęciu Kijowa szczęście odwraca się od Polaków. Pod naporem Armii Czerwonej front północny powoli się załamuje. Rosjanie zbliżają się do Warszawy. Ich wojska są w odległości 70 kilometrów od stolicy. Coraz więcej polityków przestaje wierzyć w zwycięstwo, są gotowi do kapitualcji. Piłsudski, posądzony o nieudolność a nawet zdradę - nie poddaje się. Osobiście przygotowuje plany kontruderzenia. Wyrusza na front, ale przed wyjazdem wręcza list premierowi Wincentemu Witosowi. Przyjęcie jego dymisji lub odrzucenie pozostawia w gestii premiera. Choć nie jest pewny sukcesu, do końca zachowuje wiarę w zwycięstwo. Żegnając się z Aleksandrą i dziećmi z trudem ukrywa wzruszenie, obawiając się, że być może widzi rodzinę po raz ostatni.
z chomika APBER
Trwa wojna polsko-bolszewicka. 13 sierpnia 1920 roku Piłsudski przybywa do Puław na linię fronu. Dowiaduje się, że plany przyszłej ofensywy, mającej zadecydować o losach wojny, wpadły w ręce Rosjan. Rozszyfrowanie planów może doprowadzić do całkowitego rozbicia Wojska Polskiego. Piłsudski wydaje rozkaz o przyspieszeniu ofensywy o jeden dzień. Decyzja marszałka kompletnie zaskoczyła Rosjan. Rozbite wojska rosyjskie wycofują się. Dziesiątki tysięcy czerwonoarmistów dostaje sie do niwoli. Wojnę polsko-bolszewicką kończy podpisany w 12 października 1920 roku układ rozejmowy, potwierdzony 18 marca 1921 roku traktatem pokojowym w Rydze. Zawarcie pokoju zostaje uczczone uroczystym koncertem. Ukraińcy, którzy byli sprzymierzeńcami Polski w wojnie zostają internowani. Marszałek Piłsudski czuje się winny. W imieniu swoim, a być może całego narodu przeprasza internowanych żołnierzy. Umiera żona Piłsudskiego. Marszałek nie uczestniczy osobiście w uroczystościach pogrzebowych.
z chomika APBER
Zostaje wysunięta kandydatura Józefa Piłsudskiego na stanowisko prezydenta. Marszałek odmawia jednak. W tej sytuacji 9 grudnia 1922 roku pierwszym prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej zostaje wybrany Gabriel Narutowicz. Wybór, choć demokratyczny, porusza część opinii publicznej. Dochodzi do licznych demonstracji, a nawet burd ulicznych. W kilka dni po wyborze na prezydenta Narutowicz zostaje zastrzelony w Warszawie. Kula, jak wyznaje zabójca, była przeznaczona dla Piłsudskiego. Odbywają się kolejne wybory. Piłsudski przenosi się do Sulejówka. Przez cały czas jest uważnym obserwatorem życia politycznego. Dochodzi do kryzysu majowego.
z chomika APBER
W wyborach prezydenckich Piłsudski odnosi sukces. Nie przyjmuje jednak tej funkcji. W kraju narasta tymczasem walka polityczna. Centrolewica przygotowuje się do strajków, w ostateczności grozi też użyciem siły. Piłsudski z uwagą śledzi wszystkie wydarzenia. Jest przekonany, że tego typu działania przyczyniają się do znacznego osłabienia państwa. Marszałek równocześnie obawia się kolejnego zagrożenia, rosnących wpływów totalinarnych potęg - Niemiec i ZSRR. Podejmuje decyzję o rozwiązaniu Sejmu. Następnie doprowadza do aresztowania byłych posłów lewicy, których nie chroni już immunitet. Zaskoczenie budzi fakt, że ugrupowanie Piłsudskiego wygrywa kolejne wybory. Obserwując poczynania Hitlera w Niemczech, Piłsudski usiłuje jeszcze doprowadzić do wojny prewencyjnej. Zachodni partnerzy nie chcą jednak brać tego pod uwagę. Z początkiem stycznia 1935 roku stan zdrowia Piłsudskiego pogarsza się. Na łożu śmierci myśli o zbliżającej się jego zdaniem wojnie. Marszałek obawia się największych wrogów - Hitlera i Stalina.
z chomika APBER
- Pobierz folder
- Zachomikuj folder