Patroni Ulic

• Autor: Jan Żaryn
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2018

Mija 40 lat od chwili, gdy 16 października 1978 r. w Watykanie zasiadł syn naszej ziemi, dzisiaj już święty Jan Paweł II. Jego pontyfikat rozpoczęty słowami „Nie lękajcie się…” przyniósł nadzieję milionom, przyczynił się do powstania „Solidarności”, upadku komunizmu i Związku Sowieckiego.

Nie raz podkreślał, żę swą duchową formację zawdzięczał „od początku polskiej kulturze, polskiej literaturze, polskiej muzyce, plastyce, teatrowi – polskiej historii, polskim tradycjom chrześcijańskim, polskim szkołom, polskim uniwersytetom”. Wielokrotnie mówił o długu, jaki zaciągnął wobec dziedzictwa, „któremu na imię Polska”, minionych pokoleń, ich cierpień, ofiary i owoców pracy. To dzięki nim nadal trwamy jako naród w miejscu spotkania Wschodu z Zachodem Europy. Kontynentu, z którego nie tylko czerpaliśmy, lecz współtworzyliśmy go – „także, za cenę naszych cierpień”. Europy pogrążonej dzisiaj w duchowym kryzysie, odrzucającej swe bogate dziedzictwo.

Jan Paweł II podobnie jak nas, Polaków, również Europę wzywał, aby powróciła na drogę odrodzenia: „Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie. Tchnij życie w te autentyczne wartości, które sprawiały, że twoje dzieje były pełne chwały, a twoja obecność na innych kontynentach dobroczynna…”. Niektórzy powoli wracają na ten sprawdzony i dobrze wytyczony szlak.

Niech ta publikacja Instytutu Pamięci Narodowej będzie okazją, aby jeszcze raz przypomnieć dzieła i myśli Jana Pawła II nie tylko nam, Polakom, ale przede wszystkim bliższym i dalszym sąsiadom oraz wszystkim narodom, do których tak niestrudzenie pielgrzymował, zawsze podkreślając bogactwo ich kultury czy dziejów.

• Autor: Piotr Chmielowiec
  Krzysztof A. Tochman
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 24
• Data wydania: Lublin 2014

Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej. Głośno było o nim już podczas walk o niepodległość i granice Polski po zakończeniu I wojny światowej.

Sławę przyniósł mu jednak udział w II wojnie światowej – w kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził pierwszą wielką zmotoryzowaną jednostką Wojska Polskiego – 10. Brygadą Kawalerii, następnie w walkach na terenie Francji w 1940 r. – 10. Brygadą Kawalerii Pancernej, od lutego 1942 r. – 1. Dywizją Pancerną, która uczestniczyła w końcowych działaniach operacji „Overlord”, a po zwycięskiej bitwie pod Falaise w wyzwalaniu Belgii i Holandii. O popularności generała zadecydował nie tylko jego talent dowódczy, lecz także dbałość o żołnierzy, nieszafowanie ich życiem. Zyskał też sympatię mieszkańców wyzwalanych terenów, którzy doceniali zarówno fakt oswobodzenia, jak i to, że dzięki jego umiejętnościom taktycznym ich miasta nie zostały zniszczone. Po wojnie dzielił los żołnierzy polskich na emigracji. Przez władze komunistyczne został pozbawiony obywatelstwa polskiego

• Autor: Robert Ciupa
  Sebastian Reńca
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Sandomierz 2016

Podczas pierwszych dni stanu wojennego siły milicyjne i wojskowe z użyciem broni palnej, środków chemicznych, armatek wodnych, czołgów oraz wozów bojowych spacyfikowały 12 strajkujących zakładów pracy, w tym kopalnię Wujek w Katowicach. Krwawe stłumienie górniczego protestu stało się najtragiczniejszym symbolem stanu wojennego.

Zapraszamy do lektury broszury wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności.

• Autor: Jan Jerzy Milewski
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2015

W ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej ”Patroni naszych ulic” Instytutu Pamięci Narodowej chcielibyśmy przybliżyć Państwu postać Ryszarda Kaczorowskiego, harcerza, działacza emigracyjnego, przewodniczącego Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju, ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie

• Autor: ------------
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 13
• Data wydania: -------------

Łukasz Ciepliński „Pług” jest postacią, która stała się symbolem walki Polaków z reżimem komunistycznym w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej. Ciepliński należał do elity pokolenia wychowanego w II Rzeczypospolitej. Poświęcił życie Polsce, której był wytrwałym obrońcą.

Walczył w wojnie obronnej 1939 r. od pierwszych dni walk do kapitulacji Warszawy. Kierował strukturami Armii Krajowej w rejonie Rzeszowa. Włączył się w konspirację antykomunistyczną, stając się z czasem jednym z jej przywódców. Przeszedł okrutne śledztwo, został zamordowany z wyroku sądu komunistycznego, a następnie wymazany z pamięci w czasach PRL. Dziś dzień jego śmierci obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

• Autor: --------------
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 18
• Data wydania: --------------

Postać gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” uosabia los Polaka w XX w. Należał do tej garstki, która w szeregach Strzelca przygotowywała się do walki o niepodległość, kiedy większość społeczeństwa nawet nie marzyła o takiej możliwości. Mimo że „krzyczeli, żeśmy stumanieni”, poszedł w bój w szeregach Legionów Józefa Piłsudskiego, by wywalczyć Ojczyźnie wolność.

Oficer Wojska Polskiego, nie załamał się po przegranej kampanii 1939 r., przedostał się na Zachód, do tworzącej się tam armii, a następnie – jako emisariusz Naczelnego Wodza – wrócił do okupowanego kraju. Żołnierz Armii Krajowej, legendarny dowódca Kedywu kierujący działalnością dywersyjną przeciwko okupantowi. Organizator i dowódca antykomunistycznej „NIE”. Zesłany w głąb Związku Sowieckiego, na „nieludzką ziemię”. Aresztowany przez UB, nie dał się złamać w więzieniu. Oskarżony i skazany pod fałszywymi zarzutami. Ofiara mordu sądowego. Żołnierz Niepodległości. Żołnierz bez skazy.

• Autor: Marzena Kruk, Grzegorz Berendt
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2014

Do krewnych dotarł gryps, w którym Danuta napisała: „Jest mi smutno, że muszę umierać. Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba”.

Gdy do Gdańska nadeszła informacja, że Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski w sprawie „Inki”, zapadła decyzja o wykonaniu wyroku 28 sierpnia 1946 r. Danuta Siedzikówna nie była jeszcze wtedy pełnoletnia. Ostatnie chwile jej życia wspominał ks. Marian Prusak, który został wezwany, aby udzielić jej ostatniego namaszczenia. Siedzikówna nie zginęła sama. Wraz z nią został rozstrzelany Feliks Selmanowicz „Zagończyk”, przedwojenny żołnierz zawodowy, uczestnik kampanii wrześniowej, który całą okupację służył w oddziałach polskiej konspiracji niepodległościowej. Skazańców sprowadzono do piwnic więzienia karno-śledczego. Byli tam obecni prokurator mjr Wiktor Suchocki, lekarz kpt. Mieczysław Rulkowski. Wyrok miało wykonać kilku żołnierzy uzbrojonych w pistolety maszynowe. Dowodził nimi ppor. Franciszek Sawicki. Za plutonem egzekucyjnym stało kilku funkcjonariuszy UB, którzy lżyli skazańców. Na moment przed śmiercią Siedzikówna i Selmanowicz krzyknęli: „Niech żyje Polska!”. „Inka” dodała jeszcze: „Niech żyje »Łupaszko«!”. Po komendzie „Ognia!” rozległy się strzały. „Zagończyk” i „Inka” nie zginęli od razu, strzałem z pistoletu dobił ich dowódca plutonu egzekucyjnego.(...)

Wydział IV Karny Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku postanowieniem z 10 czerwca 1991 r. uznał za nieważny wyrok wydany w sprawie „Inki” pół wieku wcześniej przez gdański WSR, ponieważ – jak stwierdzono w sentencji wyroku – Danuta Siedzikówna działała na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

• Autor: Katarzyna Minczykowska
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2015

Szanowni Państwo, wielu ulicom i placom, przy których mieszkamy i pracujemy, patronują postaci historyczne. Wśród nich są także osoby, które na trwałe zapisały się w dziejach Polski XX w.

Wybór patronów przestrzeni, w której żyjemy, świadczy nie tylko o naszej wrażliwości historycznej, lecz także wskazuje na wartości, do których chcemy się odwoływać.

Warto znać patrona swojej ulicy, wiedzieć, czyje nazwisko wymieniamy, podając przy różnych okazjach własny adres.

Niniejsza broszura przybliży Państwu postać generał brygady Elżbiety Zawackiej. Została wydana w ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej Instytutu Pamięci Narodowej, który od wielu lat podejmuje działania na rzecz poprawy stanu świadomości historycznej Polaków.

• Autor: Krzysztof Osiński
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2015

Szanowni Państwo, wielu ulicom i placom, przy których mieszkamy i pracujemy, patronują postaci historyczne. Wśród nich są także osoby, które na trwałe zapisały się w dziejach Polski XX w.

Wybór patronów przestrzeni, w której żyjemy, świadczy nie tylko o naszej wrażliwości historycznej, lecz także wskazuje na wartości, do których chcemy się odwoływać.

Warto znać patrona swojej ulicy, wiedzieć, czyje nazwisko wymieniamy, podając przy różnych okazjach własny adres.

Niniejsza broszura przybliży Państwu postać Mariana Rejewskiego. Została wydana w ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej Instytutu Pamięci Narodowej, który od wielu lat podejmuje działania na rzecz poprawy stanu świadomości historycznej Polaków.

• Autor: Izabela Rychert
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 48
• Data wydania: Gdańsk 2016

Publikacja przestawia Feliksa Selmanowicza (ps. „Zagończyk”), zasłużonego żołnierza czasu wojny i okresu powojennego, dowódcę patrolu dywersyjnego 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej.

W broszurze opisano dzieciństwo i młodość Selmanowicza, okres jego konspiracyjnej działalności w latach II wojny światowej, jak i po wojnie (1945-1946), wreszcie samo aresztowanie, śledztwo i egzekucję. Poza biografią Selmanowicza w publikacji zaprezentowano wybrane dokumenty dotyczące „Zagończyka”.

W pracach nad broszurą Autorka wykorzystała zbiory z Archiwum Państwowego w Gdańsku, Centralnego Archiwum Wojskowego, Archiwum IPN w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie i Warszawie oraz ze zbiorów prywatnych. Z tych ostatnich pochodzą m.in. nigdy dotąd niepublikowane fotografie oraz list do szwagra i syna, napisany przez Selmanowicza w dniu wykonania wyroku.

• Autor: Rafał Brodacki
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2015

Między 21 a 23 grudnia 1939 r. został zamordowany przez gestapo Stefan Starzyński, ekonomista, polityk i publicysta, prezydent Warszawy w latach 1934–1939, szef cywilnej obrony stolicy w 1939 r. W 76. rocznicę jego śmierci zapraszamy do pobrania poświęconej prezydentowi broszury, wydanej w serii „Patroni naszych ulic".

• Autor: Beata Wolszczak
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2015

Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) w czasie II wojny światowej jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego utrzymywał kontakt między konspiracyjnymi władzami a Rządem RP na Uchodźstwie, przewożąc na Zachód tajne informacje o życiu w okupowanej Polsce. Jako naoczny świadek potwierdził wiedzę świata o zagładzie Żydów.

• Autor: Tomasz Sudoł, Maciej Żuczkowski
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2016

Przez wiele lat miejsce pochówku Hieronima Dekutowskiego i jego żołnierzy było nieznane (symboliczne mogiły majora znajdowały się w Tarnobrzegu i w Lublinie). Dopiero w lecie 2012 r. podczas ekshumacji prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej odnaleziono ich szczątki w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie, tzw. Łączce.

O zidentyfikowaniu zwłok mjr. Hieronima Dekutowskiego przez naukowców z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego powiadomiono na konferencji prasowej 22 sierpnia 2013 r. w Warszawie. 27 września 2015 r. Hieronim Dekutowski wraz ze swoimi żołnierzami został pochowany w Panteonie – Mauzoleum Wyklętych­Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

• Autor: Marek Gałęzowski
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2013

„Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek”. Te słowa, wypowiedziane przez prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego w dniu pogrzebu Józefa Piłsudskiego, znakomicie charakteryzują rolę Marszałka w dziejach Polski.

Piłsudski sformułował koncepcję walki zbrojnej o niepodległość w czasie, gdy wiarę w jej odzyskanie podzielała jedynie znikoma część społeczeństwa polskiego. Konsekwentnie wcielał ją w życie – zainicjował stworzenie Związku Walki Czynnej i organizacji strzeleckich przed I wojną światową, a po jej wybuchu – Legionów Polskich. Dowodził I Brygadą Legionów i bił się o niepodległość z Rosją, później rzucił wyzwanie pozostałym państwom zaborczym – Niemcom i Austro-­Węgrom. W listopadzie 1918 r. jako Naczelnik Państwa rozpoczął proces odbudowy państwowości polskiej oraz Wojska Polskiego. Jako Naczelny Wódz poprowadził wojsko do wojny o granicę wschodnią Rzeczypospolitej. Zwycięstwo w tych zmaganiach, których kulminacyjnym momentem było odparcie najazdu bolszewickiego, zdecydowało o bycie młodego państwa. Po wyborze Gabriela Narutowicza na stanowisko prezydenta RP przekazał mu władzę. Kiedy prezydent zaraz po rozpoczęciu urzędowania został zamordowany, Piłsudski na znak protestu odszedł z życia politycznego. Do władzy wrócił po przewrocie dokonanym w maju 1926 r. Obalenie legalnych władz i walki, które przyniosły ofiary, są do dziś krytykowane. Wtedy jednak znaczna część społeczeństwa, rozczarowana ówczesną sytuacją polityczną, poparła działania Piłsudskiego. Marszałek rządził Polską dziewięć lat, dał jej niezależną politykę zagraniczną, czyniąc Rzeczpospolitą liczącym się państwem w Europie, oraz nową konstytucję. Kiedy zmarł, żegnało go zjednoczone w żałobie wielonarodowe społeczeństwo II Rzeczypospolitej.

• Autor: Magdalena Czoch
• Kategoria: Historia
• Liczba stron: 28
• Data wydania: Warszawa 2016

14 września przypada rocznica śmierci Jerzego Giedroycia, założyciela Instytutu Literackiego, jednego z najbardziej zasłużonych polskich wydawnictw emigracyjnych oraz twórcy paryskiej "Kultury". Z tej okazji przypominamy broszurę, która przybliży Państwu jego postać.