- FAKT, REPORTAŻ, PODRÓŻE

Alex Boese

i inne fałszerstwa od średniowiecza do XXI w

Żyjemy w czasach powszechnego dostępu do informacji, ale i w epoce powszechnej dezinformacji. Oszukuje się nas w telewizji, radiu, prasie, Internecie. Jak to się dzieje, że dysponując wszelkimi środkami umożliwiającymi odkrycie prawdy, wciąż tak łatwo dajemy się wprowadzać w błąd?
Ta książka usiłuje odpowiedzieć na to pytanie.

ALEX BOESE – amerykański historyk specjalizujący się w historii nauki, autor książek dotyczących jej sensacyjnych, mało znanych aspektów, i artykułów m.in. w „Smithsonian” i „New Scientist”. Jest założycielem i „kustoszem” strony internetowej museumofhoaxes.com, która co miesiąc ma ponad milion odwiedzin.

Teresa Torańska

"Smoleńsk" to zbiór rozmów przeprowadzonych w ostatnich dwóch latach z osobami, które mówią o tym, jak katastrofa smoleńska zmieniła i podzieliła Polskę i Polaków. W książce znajdują się rozmowy z Jerzym Bahrem, Adamem Bielanem, Joachimem Brudzińskim, Anną i Bronisławem Komorowskimi, Ewą Kopacz, Longiną Putką, Ewą Komorowską, prof. Henrykiem Samsonowiczem, Bożeną Mikke i Michałem Kamińskim.

Przemysław Słowiński, Iwona Wygoda

Ballada o Włodzimierzu Wysockim

Zbeletryzowana biografia Włodzimierza Wysockiego, legendarnego rosyjskiego poety i barda, twórcy około 1000 pieśni i ballad, wykonywanych z gitarą w prywatnych domach i na publicznych koncertach, aktora teatralnego i filmowego, człowieka o niekonwencjonalnym stylu życia. Choć oficjalnie nie istniał w Związku Radzieckim jako artysta, stał się ikoną ruchu dysydenckiego. Jakkolwiek sam nie był opozycjonistą i nie myślał o opuszczeniu ZSRR, to jednak wydźwięk jego pieśni i ich pełne żaru, charyzmatyczne wykonanie sprawiały, że otaczała go legenda twórcy niepokornego. Władze radzieckie wprawdzie odsądzały Wysockiego od czci i wiary, jednak w istocie pozwalały mu na to, na co nie pozwalały nikomu innemu: na liczne wojaże zagraniczne, wywiady dla zachodnich stacji telewizyjnych i radiowych, wwożenie do ZSRR nielegalnej literatury, publiczne pokazywanie się ze skazanymi na banicję dysydentami.

Ronen Bergman

Tajna historia zabójstw izraelskich służb specjalnych

Reporterska opowieść wybitnego izraelskiego dziennikarza o jądrze ciemności izraelskich tajnych służb, czyli realizowanym przez nie programie skrytobójstw popełnianych za przyzwoleniem czy wręcz na żądanie polityków. Tytuł książki pochodzi z Talmudu: „jeśli ktoś przychodzi cię zabić, to powstań i zabij pierwszy”. Biorąc pod uwagę fakt, jak wielką rolę w polityce Izraela odgrywają wojsko i tajne służby, można pokusić się o stwierdzenie, że jest to pisana skrytobójstwami dramatyczna historia tego kraju. Przytaczane przez autora fakty mogą zaszokować nawet znawców tematu. Bergman wykonał tytaniczną pracę reporterską, dotarł m.in. do objętych klauzulą poufności dokumentów, przeprowadził setki wywiadów – udało mu się porozmawiać z licznymi agentami Mosadu, Szin Bet oraz prominentnymi politykami, m.in. Szimonem Peresem i Arielem Szaronem. Znakomicie napisana, uczciwa książka, która pozwoli lepiej zrozumieć niesymetryczny konflikt arabsko-izraelski.

Marek Wałkuski

Światowe supermocarstwo czy kolos na glinianych nogach? Ostoja wolności i demokracji czy dżungla, w której ludzie sami wymierzają sprawiedliwość? Przystań dla imigrantów czy miejsce, gdzie przybysze z zagranicy są obywatelami drugiej kategorii? Neutralne światopoglądowo państwo czy kraj fanatyków religijnych? Jakie naprawdę są Stany Zjednoczone? I jacy są Amerykanie? Inteligentni, życzliwi, otwarci, bezpośredni i optymistyczni? A może niedouczeni, zarozumiali, ograniczeni, nietolerancyjni i aroganccy? Otwarci na świat czy zaściankowi? Pewni siebie czy zakompleksieni?

Zamiast łatwego krytykowania Stanów Zjednoczonych Marek Wałkuski stara się, aby czytelnik zrozumiał Amerykę. Pisze ciekawie, ale nie ogranicza się do samych ciekawostek. Przełamuje stereotypy na temat Amerykanów i ich kraju. Patrzy na USA z życzliwością i nie wierzy w ogłaszany przez wielu "mędrców" schyłek Ameryki.

Val McDermid

Sekrety kryminalistyki

Dla policyjnych techników nie istnieje zbrodnia doskonała.
Val McDermid, uwielbiana przez fanów pisarka, postanowiła sprawdzić, jak prawda ma się do przygód Sherlocka Holmesa czy zagadek rodem z serii CSI. Jej najnowsza książka to wciągające i rzetelnie napisane studium na temat współczesnej kryminalistyki. McDermid zagłębia się w kolejne jej dziedziny i przedstawia czytelnikom kulisy działań detektywów i policji na przestrzeni ostatniego wieku – tyleż niewiarygodne, co prawdziwe.

Łukasz Mieszkowski

Pandemia hiszpanki u progu niepodległej Polski

Kiedy w połowie listopada 1918 roku wybucha niepodległość, większość ofiar hiszpanki prawdopodobnie już nie żyje albo właśnie umiera. Największa w dziejach ludzkości i Polski pandemia nie zostaje rozpoznana, pojawia się raczej jako dodatkowy problem i zagrożenie. Służby sanitarne i medyczne zajęte są przede wszystkim walką z tyfusem. Polacy w tym czasie wspólnym wysiłkiem pozaborowym budują nowe państwo, scalają administrację, tworzą armię. Na gruzach starego imperialnego porządku powstaje II Rzeczpospolita. Trwa wojna domowa w Galicji, bolszewicka Rosja i młoda Polska wchodzą na kurs kolizyjny. Panuje bieda i głód. Hiszpanka zbiera swoje żniwo.
Esej Łukasza Mieszkowskiego przypomina rzeczywiste źródła epidemii, jej historię i reakcje rządów. Jest pionierską próbą rekonstrukcji przebiegu hiszpanki w II Rzeczypospolitej i gorzkim dowodem na to, jak rzadko wyciągamy lekcje z historii.

Alicja Urbanik-Kopeć

O małżeństwie nieromantycznym

Alicja Urbanik-Kopeć przygląda się dziewiętnastowiecznemu rynkowi matrymonialnemu, na którym liczyły się posag, weksle i cenne pamiątki rodzinne, nierzadko pomagające narzeczonemu w spłacie długów. Szczególnie uważnie analizuje sytuację kobiet – młodych robotnic, mężatek, starych panien oraz wdów, których samodzielność finansowa stopniowo wzrastała, lecz ciężar społecznych oczekiwań pozostawał ten sam. Matrymonium to barwny opis kolejnych etapów związku: od poszukiwań partnera aż po małżeństwo, które zapewniało kobiecie bezpieczeństwo finansowe oraz złudzenie życiowego sukcesu. Czy jednak biznes małżeński naprawdę był najlepszym z rozwiązań?
Korzystając z oryginalnych artykułów prasowych, pamiętników, powieści i poradników – autorka przybliża system prawno-społeczny panujący aż do dwudziestolecia międzywojennego, a wraz z nim pasjonujący obraz kobiet, które próbowały kształtować własne życie: miłosne, rodzinne i finansowe.

Günter Wallraff,
człowiek, który był w „Bildzie” Hansem Esserem

W marcu 1977 roku Wallraff zatrudnił się jako Hans Esser w hanowerskiej redakcji bulwarówki „Bild” i przez cztery miesiące, niczym Konrad Wallenrod, obserwował od wewnątrz sposoby jej redagowania. Relacja z jego pobytu w „Bildzie” to lektura dość przygnębiająca, bo w pewnym sensie przedstawia prawdę o nas samych, pokazując, że głównym celem prasy takiego typu jest ogłupianie i zarabianie na tym ogłupianiu. Jedenaście milionów czytelników dziennie dostaje „codzienną lepką mieszaninę. Półprawdy, fałszerstwa, reklama otwarta i kryptoreklama, zakłamany seks i brudne kryminałki”
Wallraff opisuje, jak tabloid manipuluje emocjami, ale też jak na tej manipulacji kształtuje poglądy, jak hołubi przychylnych mu urzędników i polityków, a jak niszczy przeciwników. Najgorsze jest jednak pokazanie przez Wallraffa tego, jak zmieniają się sami pracujący tam dziennikarze – połowa redakcji to luźni współpracownicy, bez umów, bez prawa do urlopu, bez uprawnień socjalnych, skazani na łaskę i niełaskę kierownika, przez co panuje między nimi ostra konkurencja, a to powoduje, że się zeszmacają i godzą na upodlenia, sam Wallraff przyznawał zresztą po latach: „Zaczynałem czuć w stosunku do siebie obcość. Myślę, że gdybym został tam dłużej, zmieniłbym się na stałe". Po czterech miesiącach anonimowy telefon przyjaciela z Hamburga zmusza go do ucieczki – jakiś magazyn ujawnił, że to on jest Hansem Esserem.

Shaun Walker

Nowa Rosja Putina i duchy przeszłości

Shaun Walker, wieloletni rosyjski korespondent „Independenta” i „Guardiana”, dokonał wnikliwej wiwisekcji jednego z ostatnich i największych europejskich mocarstw – współczesnej Rosji pod rządami Putina.
Główną osią książki są relacje z wydarzeń 2014 roku, który miał być powrotem Rosji do „narodów pierwszej kategorii”. Walker zawsze znajduje się w centrum wydarzeń: obserwuje z bliska propagandowe zabiegi Rosji podczas zimowej olimpiady w Soczi i znajduje się wśród demonstrantów podczas Euromajdanu w Kijowie. Zapuszcza się na front w Donbasie, gdzie rozmawia zarówno z ukraińskimi rebeliantami, jak i z byłymi rosyjskimi żołnierzami, którzy utrzymują, że przyjechali tu walczyć z ukraińskim faszyzmem. Relacjonuje także aneksję Krymu, przy czym nie kreśli czarno-białej wizji świata, według której Rosja jest zła, a Ukraina dobra. Siła książki polega na pokazaniu tych dwóch krajów i dwóch narodów w tragicznym zwarciu.

Amit Goswami

Eugenika i amerykańska kampania na rzecz stworzenia rasy Panów

Na przełomie wieku XIX i XX grupa amerykańskich uczonych i polityków postanowiła stworzyć idealny kraj idealnej rasy wyższej nordyckiej. W tym celu należało wyeliminować ze społeczeństwa ludzi chorych, ograniczonych, krnąbrnych, a także ubogich, nędzę uważano bowiem za przypadłość dziedziczną. Posługiwano się takimi metodami, jak przymusowa sterylizacja, odosobnienie, prawa zakazujące mieszania się ras oraz surowa polityka imigracyjna. Niektóre z eugenicznych ustaw obowiązywały jeszcze w latach 70-tych XX wieku. W ruch eugeniczny zaangażowały się agendy rządowe i wielki kapitał. Niektóre kraje poszły za przykładem Amerykanów, szczególnie podatny grunt eugenika znalazła w Niemczech. Z doświadczeń amerykańskich, a także z pomocy finansowej instytucji zza oceanu korzystali hitlerowcy. W rzetelnie udokumentowanej książce autor przypomina ponure karty z dziejów dwudziestowiecznej nauki.

Andrzej Krakowski

Jak stworzyliśmy Hollywood

Kinematograf wynalazł Polak. Pierwsze kina zakładał Polak! Samuel Goldwyn to Polak! Bracia Warner? To też Polacy! Pola Negri – to przecież oczywiste...
Nie wiadomo jak potoczyłyby się dzieje światowego kina, gdyby nie liczni przybysze z Polski, którzy od samego początku budowali potęgę Hollywood. Schodzili się i rozchodzili, rywalizowali, podkradali sobie pomysły. Lista nazwisk jest długa, a historie prawdziwe, zaskakujące i zabawne.
Autor, reżyser i wykładowca, prezentuje zaskakujące oblicza przemysłu filmowego, kulisy powstawania przełomowych dla kina wynalazków oraz pierwszych w historii filmów, które trwale zapisały się w światowej kinematografii.

Filip Springer

O Zofii i Oskarze Hansenach

Losy Oskara Hansena i jego rodziny mogłyby posłużyć za scenariusz niejednego filmu. Syn Norwega i Rosjanki wojnę spędza w Wilnie, gdzie przyłącza się do polskiej partyzantki. Po wojnie studiuje architekturę i wyjeżdża na stypendium do Paryża. Tam trafia do pracowni Jeannereta i odwiedza wielkich malarzy, m.in. Picassa, któremu udziela kilku cennych rad. Pomimo propozycji pozostania na Zachodzie, wraca do kraju, gdzie wraz z żoną, Zofią, pracuje jako architekt i tworzy koncepcję Formy Otwartej. Projekty Hansenów są śmiałe, niestandardowe i dostosowane do potrzeb zwykłych ludzi – kto nie chciałby mieć mieszkania skrojonego na własną miarę? Niestety, w szarej rzeczywistości PRL-u pomysły te ulegają pewnym modyfikacjom, na co architekci nie mają już wpływu. Rezultat to m.in. owiane złą sławą warszawskie osiedle Przyczółek Grochowski, miejsce, którego się nie wybiera, lecz na które jest się skazanym… Tam właśnie decyduje się zamieszkać autor książki, Filip Springer. Chce on na własnej skórze poczuć, jak żyje się w miejscu urzeczywistnienia teorii Hansenów i zrozumieć, dlaczego ich nowatorskie pomysły nie najlepiej sprawdziły się w rzeczywistości. Książka Filipa Springera to opowieść o niebanalnych osobowościach, niezwykłych ludzkich losach, odważnej architekturze, ale także – a może przede wszystkim – o naszej mentalności. I o tym, jak bardzo brakuje nam dziś wizji naprawy świata, która – jak u Hansenów – opierałaby się na wierze w człowieka i poczuciu powinności wobec innych. Rzecz wciągająca, dająca do myślenia i po prostu mądra.

Helena Kowalik

15-letni chłopiec z rozmysłem, na oczach nauczycieli i klasy, zamordował kolegę, który być może był mu winien jakieś pieniądze.
Nepalczyk restaurator przyjmował Azjatów do pracy, ale jedyną zapłatą była możliwość najedzenia się i przespania. Zamiar zabójstwa zrodził się w głowach Hindusów nagle.
Pewien adwokat poradził jak zarobić duże pieniądze. W Warszawie jest sporo parcel, które po zawierusze wojennej potraciły hipoteki. Fałszując dokumenty, można stać się legalnym właścicielem takich nieruchomości.
22 lata po zabójstwie byłego komendanta głównego policji Marka Papały, kolejni oskarżeni wychodzą z sądu bez skazania.

Oto obraz kryminalnej Warszawy i najbliższych okolic naszej stolicy na początku XXI wieku w reportażach znakomitej dziennikarki i reporterki.

Borys Wołodarski

Likwidacja wrogów Kremla od Lenina do Litwinienki

Od parasoli z zatrutym czubkiem, poprzez zwinięte gazety strzelające kwasem, aż do filiżanki „herbaty Litwinienki” - zabójstwo w ZSRR przez blisko cały wiek jawi się jako codzienna rutyna, wręcz nauka, gałąź medycyny i inżynierii badająca sposoby skutecznego powodowania śmierci tak, aby wyglądała na niewinną i przypadkową. Od 1917 r. – czasów Lenina i Czeki, z którego wyrosło KGB – rosyjskie służby specjalne na zamówienie władz regularnie eliminowały wrogów Kremla.
Borys Wołodarski buduje śledztwo dotyczące fabryki trucizn KGB, wspierając je dokumentami i informacjami uzyskanymi od oficerów wywiadu i analityków z obu stron byłej Żelaznej Kurtyny. Jego relację uzupełniają również historie ludzi, którzy sami planowali i brali udział w podobnych operacjach. Autor ujawnia wiele wydarzeń po raz pierwszy i zapewnia dobrze udokumentowane fakty na temat najważniejszych operacji.