Jordan Jowkow - Młyny Postoła.doc

Jordan Jowkow (1880-1937) jest obok Iwana Wa­zowa i Elin Pelina jednym z najznakomitszych pisa­rzy bułgarskich, autorem świetnych opowiadań, z któ­rych jedno, „Zbrodnię Iwana Belina”, Tomasz Mann włączył do antologii arcydzieł nowelistyki światowej.
Dzieciństwo spędził Jowkow w rodzinnej wsi Że-rawna położonej wśród gór. Gimnazjum, a później szkołę oficerów rezerwy ukończył w Sofii, gdzie przez pewien czas studiował również prawo.
Twórczość literacką rozpoczął od wierszy. Jako po­eta debiutował w 1905 r. utworem „Los”. Jego wier­sze, pisane w obowiązującej wówczas konwencji sym­bolizmu, wyrażały uczucie osamotnienia i nastroje pe­symistyczne. Publikował je w czasopismach nie zabie­gając nawet o wydanie książkowe. Wkrótce jednak zrezygnował z poezji i zaczął pisać wyłącznie prozą. Jego pierwsze opowiadania, podobnie jak wiersze, utrzymane są w nastroju pesymistycznym, a ich bo­haterami są ludzie nieszczęśliwi, chorzy, samotni.
Rozkwit jego twórczości przypada na wiek dojrzały, kiedy pisarz zebrał już wiele doświadczeń, wiele prze­żył, zrozumiał i okrzepł psychicznie. W swoich utwo­rach z tego okresu przejawia umiar artystyczny i mądrość życiową. Dla jego pisarstwa istotne znaczenie miała wieloletnia, choć z przerwami, praca nauczy­cielska w wiejskich szkołach Dobrudży, gdzie nagro­madził wiele wrażeń i spostrzeżeń, poznał gruntow­nie życie ludu, wniknął w jego psychiką i zżył się z nim najserdeczniej. Nie mniejsze znaczenie dla Jowkowa miał też jego udział w walkach frontowych pod­czas obydwóch wojen bałkańskich (1912/13). Bezpo­średnie zetknięcie się z okrutnym rozlewem krwi wstrząsnęło pisarzem. Wojna przestała mieć posmak przygody, ujrzał jej grozę i bezsens.
Pierwszy tom właśnie o tematyce wojennej wydany w 1917 r. jest odbiciem stosunku Jowkowa do wojny. Obok opowiadań, w których gloryfikuje bohaterstwo i poświęcenie bułgarskiego żołnierza, znajdują się ut­wory ukazujące z bezkompromisowym realizmem jej straszliwe zło. Spośród nich najwymowniejsze to „Os­tatnia radość” i „Krajanie”.
Po wojnie, kiedy Dobrudża została przyłączona do Rumunii, pisarz znalazł się w ciężkiej sytuacji, bez­skutecznie poszukując pracy. Dopiero w 1920 r. otrzy­mał posadę urzędnika w poselstwie bułgarskim w Bu­kareszcie, a w 1924 r. awansował na stanowisko se­kretarza, wkrótce jednak został zdegradowany z po­wodu „braku wykształcenia”. Od niepowodzeń życio­wych ucieka do wspomnień z lat dziecinnych i mło­dzieńczych i wraca do nich teraz we wszystkich utwo­rach.
W okresie bukareszteńskim powstały opowiadania wydane w 1927 r. pt. „Staropłanińskie legendy” za­liczane do arcydzieł literatury bułgarskiej. Jowkow również uważał je za swoje szczytowe osiągnięcie ar­tystyczne — dzieło swego życia. Oparte na starych podaniach i pieśniach odsłaniają przeszłość Bułgarii z czasów niewoli tureckiej. W r. 1928 ukazał się na­stępny zbiór nowel pt. „Wieczory w antymowskim zajeżdzie”, utrzymanych w pełnym uroku gawędziar­skim stylu. Kontynuacją tego cyklu jest tom opowia­dań wyd. w 1934 r. pt. „Kobiece serce” — pisarz stwo­rzył w nich najciekawsze i najbardziej wyraziste po­stacie kobiece w literaturze bułgarskiej — oraz wyda­ny w 1936 r. tom pt. „Gdyby mogły mówić?’; boha­terami tych opowiadań są zwierzęta, których Jow­kow był prawdziwym przyjacielem. Szczególnie ser­deczny stosunek miał do zwierząt-towarzyszy pracy.
Oprócz zbiorów opowiadań Jowkow wydał w 1920 r. powieść obyczajową pt. „Żniwiarz’", w której roz­wija ideę spółdzielczości mającej złagodzić konflikty społeczne. Te same problemy porusza w powieści wy­danej w 1934 r. pt. „Majątek nad granicą” — żadna z nich jednak nie wyróżnia się walorami artystycz­nymi.
Napisał także dwa dramaty: „Albena” (1930) i „Mi­lioner” (1930), które również nie zdobyły większego uznania. Ostatnim utworem jest nie dokończona po­wieść „Przygody Gorółomowa”, w której nawiązuje do Cervantesa, a Gorołomow jest swoistym bułgar­skim Don Kichotem.