Salvador Dali .jpg

Salvador Dalí, własc.: Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí y Domènech, markiz de Pubol (ur. 11 maja 1904 w Figueres, Hiszpania, zm. 23 stycznia 1989 w Figueres, Hiszpania) – hiszpański malarz, jeden z najbardziej znanych surrealistów.

Jest jednym z najciekawszych artystów XX wieku. Postrzegany bywał jako skrajny ekscentryk, wymyślił własną metodę "paranoiczno-krytyczną". Jego postępowanie budziło wiele kontrowersji, nawet po śmierci.

Jego talent artystyczny był widoczny już w dzieciństwie. Lekcje rysunku zaczął pobierać w wieku dziesięciu lat, a mając lat czternaście zaczął z sukcesem wystawiać swoje obrazy. Jego pierwsze zauroczenie sztuką wiązało się z impresjonizmem, który poznawał dzięki znajomemu ojca i przyjacielowi Picassa, katalońskiemu artyście malującemu w stylu impresjonistycznym, Ramonowi Pichot. W wieku 23 lat dostał od ojca prasę drukarską.

W 1921 r. Dalí rozpoczął studia w Królewskiej Akademii Sztuki w Madrycie. Dwa razy został wydalony, nigdy nie podszedł do egzaminów końcowych. Jego zdaniem był bardziej wykwalifikowany niż osoby, które miałyby go egzaminować. W okresie tym interesował się malarstwem prerafaelitów i malarstwem metafizycznym Giorgio de Chirico'a.

Spotkanie z Picassem: odwiedziny w domu Picassa, który pokazywał Dalemu swoje obrazy wywarły na nim ogromne wrażenie, a każdy pokazany obraz przyprawiał go o drżenie. Później jednak Salvador powiedział, że jeden jego obraz jest więcej wart niż wszystkie obrazy Picassa.

W 1928 r. przeprowadził się do Paryża, gdzie poznał hiszpańskich artystów Pabla Picassa i Joana Miró. Za wstawiennictwem tego ostatniego Salvador Dali stał się pełnoprawnym członkiem grupy surrealistów. Skupiali się oni wokół André Bretona, twórcy trzech Manifestów surrealizmu, pierwszego z 1924 r. André Breton pełnił rolę przywódcy grupy i twórcy teorii surrealizmu. W roku 1928 powstał pierwszy obraz Dalego uznawany za surrealistyczny: Miód jest słodszy od krwi. Dalí w krótkim czasie stał się znaczącą postacią w tej grupie. Dopiero w 1934 r. Dali został wykluczony z grupy - zarzucano mu popieranie faszyzmu, a także chciwość.

Do 1929 r. Dalí wchodził na drogę surrealizmu, która miała uczynić go sławnym: prowadziła ona w świat podświadomości przywoływany podczas snu.

Surrealizm bazował na teorii filozoficznej twórcy psychoanalizy Sigmunda Freuda. Obraz płonących żyraf czy topniejących zegarów stał się znakiem firmowym artysty. Dalí już na tym etapie twórczości znajdował inspiracje także wśród dzieł wielkich malarzy dawnych stuleci, szczególnie epoki renesansu.

Poznanie Gali w 1929 miało wielki wpływ na życie i twórczość artysty. Gala, czyli Helena Diakonova, była rosyjską imigrantką, starszą od Dalego o 10 lat. Kiedy ją poznał, była żoną poety Paula Eluarda. Gala odeszła od męża i wybrała życie z Dalím. W 1932 r. rozwiodła się z Paulem Eluardem, żeby w 1934 r. wziąć z Dalím ślub cywilny w Paryżu, a w 1958 r. ślub kościelny. Stała się jego towarzyszką, muzą, miłością, modelką, opiekowała się również finansami artysty. Najważniejsze jest jednak to, że wprowadziła czynnik stabilizujący w jego życie – to ona kierowała jego sukcesem w 1930 r. podczas wystaw w Europie i Stanach Zjednoczonych.

W 1933 r. Salvador Dalí miał pierwszy indywidualny pokaz w Nowym Jorku. Rok później odwiedził jeszcze Stany Zjednoczone, dzięki pożyczce w wysokości 500 dolarów od Pabla Picassa. W latach II wojny światowej osiadł w Stanach Zjednoczonych. Odbyło się tam szereg głośnych wystaw, między innymi retrospektywa surrealistów w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku. Poza tworzeniem wielu wywierających silne wrażenie obrazów, Dalí pozyskał uwagę mediów dzięki odgrywaniu roli surrealistycznego błazna. Sporo zarobił, co André Breton skwitował pogardliwie, tworząc anagram od jego imienia i nazwiska Avida Dollars (chciwy na dolary).

Dalí stał się modny wśród amerykańskich wyższych sfer. Sławy takie jak Jack Warner, czy Helena Rubinstein zamawiały u niego portrety. Dalí wziął udział w kręceniu filmu razem z Alfredem Hitchcockiem, wracając niejako do korzeni, gdyż jego przygoda z kinem zaczęła się w 1928 r. od współpracy z Luisem Buñuelem nad filmem Pies andaluzyjski. Zajmował się również projektowaniem biżuterii oraz odzieży dla Coco Chanel.

W 1948 r. Dalí wraz z Galą wrócili do Europy, spędzali większość czasu w rezydencjach w Hiszpanii i Francji. Dalí zaczął rozwijać swe zainteresowania nauką, szczególnie psychologią i historią, wiedzę czerpał z pism naukowych. Wykorzystywał ją w swojej sztuce, ale także sięgał do źródeł religijnych, szczególnie do mistycyzmu. Wyraźne są też u Dalego odwołania do wielkich mistrzów malarstwa, takich jak Rafael, Velasquez, czy Ingres.

W 1974 r. Dalí otwiera zaprojektowane przez siebie muzeum - Teatro Museo Dalí w rodzinnym mieście Figueres. Gmach został urządzony z pozostałości teatru, który został zbombardowany podczas Hiszpańskiej Wojny Domowej. Wybór miejsca był nieprzypadkowy gdyż, jak twierdził Dalí, całe jego życie było teatralne. Obok obrazów i instalacji Dalego w Muzeum znajdują się dzieła jego przyjaciół m.in. Ernsta Fuchs'a, Arno Breker'a czy Antoniego Pitxot'a.

Dalí wypowiedział wiele komentarzy na temat sztuki, w tym i taki: "Aby być surrealistą trzeba spędzić całe swoje życie na malowaniu oczu i nosów".

10 czerwca 1982 zmarła Gala. W maju 1983 Dalí namalował swój ostatni obraz, "Jaskółczy ogon". Schorowany, zmarł 23 stycznia 1989.

Sztuka Dalego stała się już za jego życia znakiem handlowym, wielką ikoną mediów. Współcześnie można odnotować dużą popularność Dalego w Polsce. Krytycy sztuki osadzają jego twórczość w kontekście innych twórców surrealizmu (patrz: Giorgio de Chirico, René Magritte, Max Ernst, Hans Arp, Joan Miró, Francis Picabia, Yves Tanguy, Óscar Domínguez).

Jego obraz "Uporczywość pamięci", znany także jako "Miękkie zegary", stał się symbolem surrealizmu. Dali po zakończonej kolacji i wyjściu gości siedział i myślał o miękkości sera żółtego, który leżał na talerzu. W jego pracowni znajdował się niedokończony obraz przedstawiający hiszpańskie skały, morze i uschłe drzewo. Dali wiedział, że ten obraz wymaga dokończenia, że atmosfera obrazu będzie dobrym tłem dla czegoś. W pewnym momencie zobaczył dwa miękkie zegarki wiszące na gałęziach drzewa. Dokończył obraz i w ten sposób powstało jedno z najbardziej znanych dzieł na świecie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Salvador_Dal%C3%AD