ptaki-cietrzew samica.jpg

Cietrzew (cietrzew zwyczajny) (Tetrao tetrix, dawniej również Lyrurus tetrix) - duży ptak z rodziny głuszcowatych.

Występowanie
Zamieszkuje lasy północnej i środkowej Eurazji. W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy na wschodzie i południu, jego liczebność stale się zmniejsza.
Cechy gatunku
Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec czarny z granatowym, metalicznym połyskiem. Skrzydła ciemnobrązowe z dwiema białymi pręgami. Pokrywa podogonowa również biała. Nad okiem wyraźny czerwony fragment gołej skóry, tzw. róża. Ogon w kształcie liry. U młodszych samców grzbiet bez połysku z domieszką barwy brązowej. Samica mniejsza. Wierzch brunatny z gęstym poprzecznym rdzawym prążkowaniem. Spód i boki jaśniejsze, a prążkowanie staje się mniej regularne. Podogonie białe, ogon wcięty. Młode są podobne do samicy, samce przechodzące na upierzenie dorosłe w gwarze myśliwskiej określa się mianem "murzynów". Na terenach gdzie zasięg występowania cietrzewia pokrywa się z zasięgiem zasiedlanym przez głuszca, mogą występować bezpłodne mieszańce międzygatunkowe - skrzekoty (Tetrao medius), których ojcem zazwyczaj jest samiec cietrzew, a matką samica głuszca - głusza. Samce skrzekota ubarwione są podobnie do samców głuszca, lecz mniejsze i o wciętym ogonie. Samice podobne do samic cietrzewia.
Głos
Wiosną samce tokują o świcie na otwartych przestrzeniach, wydają bełgoczące i syczące tony bul-got bul-got bul-got czu-szyyy. Samice wykrzykują głośne gagag. W stadach nawołują się przeciągłym jok.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 45 cm (samica) - 62 cm (samiec)
rozpiętość skrzydeł 72 cm (samica) - 95 cm (samiec)
ogon 9-10 cm (samica) 10-14 cm (samiec)
waga ok. 750-1400 g.
Biotop
Skraje lasów, polany, poręby. Zazwyczaj w rejonach podmokłych, chętnie w pobliżu upraw gryki.
Gniazdo
Płytkie zagłębienie wygrzebane w ziemi, wysłane źdźbłami (skąpo). Umiejscowione w trawie lub wrzosie, pod osłoną krzewu, chrustu, młodego świerka lub jałowca. Często położone nawet kilka kilometrów od tokowiska.
Jaja
Jeden lęg w roku, między kwietniem a czerwcem samica znosi 6 do 14 jaj.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 26 dni przez samicę.
Pożywienie
Pokarm roślinny, latem duże ilości bezkręgowców stanowiących podstawę wyżywienia piskląt.
Ochrona
Objęty ścisłą ochroną gatunkową.