Rafael Santi.jpg

Rafael Santi, znany również jako Rafael Sanzio, wł.: Raffaello Santi lub Raffaello Sanzio (ur 6 kwietnia 1483r. w Urbino – zm. 6 kwietnia 1520 w Rzymie) – włoski malarz i architekt., już za życia uznawany za geniusza.

Rafael był trzecim i najmłodszym z najsławniejszej trójki genialnych artystów włoskiego renesansu - obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci.

Daty jego urodzin i śmierci (oba miały miejsce w Wielki Piątek- zmarł na atak febry w 37 swoje urodziny) przyczyniły się poniekąd do uznania go przez Giorgio Vasariego za boskiego artystę - boga sztuki. Jego rodzicami byli Giovanni Santi, malarz nadworny książęcej rodziny Montefeltro oraz Maria di Ciarla, córka kupca. W latach dziecięcych uczył się u ojca, który chociaż sam nie był artystą wysokiej rangi, był człowiekiem wykształconym i wcześnie dostrzegł ponadprzeciętne zdolności syna.

Początkowo uczył się artystycznego rzemiosła u malarza Timoteo Viti, później został uczniem znanego malarza, Pietro Vannucciego zwanego Pietro Perugino. Podczas nauki u Perugina zaczął wykonywać pierwsze obrazy na zamówienie.
Wcześnie przyswoił sobie styl mistrza i współpracował z Peruginem przy dekoracji m.in. kościoła św. Franciszka w Perugii, a w 1503 rozpoczął krótką współpracę z innym wybitnym malarzem - Pinturicchio, przy zdobieniu sali biblioteki w Sienie na zamówienie papieża Piusa III. Wkrótce Rafael przerósł swoich nauczycieli i w 1504 wyjechał do Florencji, aby podziwiać dzieła Leonarda da Vinci i Michała Anioła. Powstały wtedy znakomite dzieła malarskie dojrzałego już stylu Rafaela jak Madonna w zieleni czy Madonna ze szczygłem. Szybko zyskał ogromną sławę i zaczęli u niego zamawiać usługi artystyczne najwięksi wielmoże Italii.
W 1508 Rafael, po stworzeniu wielu wybitnych dzieł malarskich w Perugii oraz Florencji wyruszył do Rzymu i do 1512r. był usługach papieża Juliusza II, który na początek zlecił mu ozdobienie papieskiej sali urzędowej i sądowej zwanej Stanza della Segnatura. Pracę tę ukończył w 1511. Jednocześnie tworzył wiele innych dzieł, a także miał okazję zapoznać się z najlepszymi dziełami swojego znakomitego rywala, Michała Anioła, który również pracował dla papieża i właśnie tworzył freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej.
W 1513 zmarł papież Juliusz II. Jego następca, Leon X również był mecenasem sztuki i cenił talent Rafaela, któremu zlecił kontynuację prac nad zdobieniem Pałacu Watykańskiego. Po śmierci Bramantego w 1514 Rafael przejął nadzór nad budową nowej Bazyliki św. Piotra w Rzymie.

W swoich wielkich dziełach starał się pogodzić wartości chrześcijańskie z optymizmem epoki Odrodzenia oraz z pogańską filozofią antyczną, odkrywaną przez ludzi Renesansu. Widać to w takich jego dziełach jak np. Szkoła ateńska, gdzie Rafael w papieskiej sali przedstawił grupę uczonych, skupionych według największych filozofów antyku, których autorytet uznawał także Kościół katolicki - Platona i Arystotelesa.

We wczesnej twórczości styl Rafaela jest naśladownictwem, a czasem niemal mistrzowskim kopiowaniem stylu Perugina. Wkrótce Rafael porzucił wzorowanie się na dziełach konserwatywnego mistrza i stworzył nowy styl. Niewątpliwie na rozwój stylu malarskiego Rafaela miały wielki wpływ dzieła Michała Anioła, a zwłaszcza Leonarda da Vinci. Z dzieł Leonarda przyswoił sobie Rafael manierę sfumato, choć stosował ją bardziej umiarkowanie niż sam Leonardo.

Najważniejsze dzieła:
I. Obrazy (sztalugowe)
*Koronacja Matki Boskiej dla kościoła św. Franciszka w Perugii oraz 3 obrazy na predelli ołtarza: *Zwiastowanie, *Hołd Trzech Króli oraz *Ofiarowanie,
*Koronacja bł. Mikołaja z Tolentino, *Ołtarz Colonny, 1501-1502, *Madonna Connestabile, *Ukrzyżowanie, *Zaślubiny Marii z Józefem,*Trzy Gracje, * Portret Agnola Doniego *Portret Maddaleny Doni, *Madonna Terranuova, *Madonna del granduca, *Madonna ze szczygłem (Madonna del cardellino), *Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem, *Złożenie do grobu, *Madonna Sykstyńska,*Madonna Tempi, *Portret papieża Juliusza II,
*Przemienienie Pańskie, 1520, dzieło dokończone przez ucznia Rafaela, Giulio Romano,

II. Freski:
* Freski w Stanzach Watykańskich dla papieża Juliusza II i Leona X, 1508-1517:
+ Szkoła Ateńska, + Dysputa o Najświętszym Sakramencie, + Parnas

na podstawie wikipedii:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rafael_Santi