Pokrzywa zwyczajna.jpg

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

Jest to bylina z rodziny pokrzywowatych. Jest to roślina dwupienna, wytwarzająca rozłogi. Łodyga czworokanciasta, wzniesiona do 1,5 m wysokości, częściowo rozgałęziona, ulistniona naprzeciwlegle. Liście ogonkowe do 15 cm długie, z wolnymi równowąskolancetowatymi przylistkami. Blaszka liściowa o sercowatej nasadzie, u szczytu zaostrzona, na brzegu grubo ząbkowana. Kwiaty niepozorne, jednopłciowe, zebrane w zwisające grona. Kwitnie od czerwca do lipca. Cała roślina jest pokryta włoskami parzącymi i mniejszymi włoskami szczeciniastymi.

Pokrzywa jest rozpowszechniona niemal na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem strefy tropikalnej.. W Polsce występuje powszechnie w całym kraju, na poboczach, w zaroślach, ogrodach, na polanach i pastwiskach. Lubi gleby zasobne w sole mineralne.

Do celów leczniczych zbiera się od czerwca do września dobrze rozwinięte liście i suszy w warunkach naturalnych w cieniu i przewiewie. Surowcem jest liść pokrzywy. Czasem ścina się lub kosi całe pędy nadziemne i po lekkim przewiędnięciu obrywa się liście i suszy. Lekko zwiędnięte rośliny są nieco mniej parzące.

W liściach znaleziono kwasy (np. glikolowy, mrówkowy i glicerowy), witaminy (C, K, B), flawonoidy, garbniki, karotenoidy, ksantofile, fitosterole, ślady olejku eterycznego, związki aminowe, sole mineralne, substancje woskowe i śluzowe.

Wyciągi z pokrzywy podnoszą tylko nieznacznie dobową ilość wydalanego moczu, ale dzięki hamowaniu resorpcji zwrotnej zwiększają eliminacje, chlorków mocznika i szkodliwych produktów przemiany materii. Z tego powodu pokrzywa jest uważana za środek czyszczący krew. Obserwuje się też wyraźne działanie na procesy przemiany materii, na co ma bogaty zestaw witamin oraz soli mineralnych w tym pierwiastków śladowych. Pokrzywa obniża ciśnienie krwi, co wynika z ich działania moczopędnego, a także rozkurczowego działania na mięśnie gładkie. Sprzyja to lepszemu ukrwieniu, obfitszemu doprowadzeniu tlenu i sprawniejszemu odprowadzeniu metabolitów. Odwary z pokrzywy mają również działanie przeciwkrwotoczne, zapobiegające drobnym krwawieniom z naczyń włosowatych w przewodzie pokarmowym, co jest przypisywane witaminie K, flawonoidom i garbnikom. Pokrzywa zwiększa też poziom hemoglobiny i liczbę czerwonych krwinek, podobnie jaw w preparatach zawierających związki żelaza. Przetwory z liści pokrzywy zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, maja też nieznaczne działanie żółciopędne. Ułatwiają trawienie, przyswajanie pokarmów i prawidłowy przebieg procesów przemiany materii. Zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego i przeciwdziałają mało nasilonym biegunkom. Szczególny wpływ ma pokrzywa na funkcje wydzielniczą trzustki. Pokrzywa nieznacznie obniża poziom cukru we krwi. W pokrzywie stwierdzono istnienie czynników pobudzających wytwarzanie interferonu i antygenów wirusowych, substancji chroniących organizm człowieka przed inwazją wirusów, a pośrednio przed tymi rodzajami nowotworów, które są spowodowane wtargnięciem wirusów do komórek. Zewnętrznie wyciąg z pokrzywy działa lekko drażniąco na owłosienie, powodując lepszy porost włosów.
Przetwory z pokrzywy są przez większość ludzi dobre tolerowane, jednak u niektórych zwiększenie dawki wyciągu może spowodować stany alergiczne, podrażnienie żołądka, obrzęk i skąpomocz.

Wyciągi z liści pokrzywy stosuje się w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych, oraz przewodu pokarmowego, zbyt skąpym wydalaniu moczu, a pomocniczo w kamicy nerkowej, chorobie reumatycznej, oraz niektórych schorzeniach skórnych. Pokrzywę stosuje się też w łagodnie przebiegającej biegunce, nieżycie żołądka i jelit, a zwłaszcza w nieżycie śluzowo-błoniastym jelit. Odwary z pokrzywy stosuje się tez w niektórych zaburzeniach przemiany materii, wynikających z niedoboru pewnych mikroelementów. Razem z innymi surowcami zielarskimi o podobnym pokrzywę można stosować w początkowym okresie cukrzycy. Odwary z pokrzywy stosuje się zewnętrznie do obmywania owłosionej skóry głowy w łupieżu i łojotoku, a także do irygacji w zapaleniu pochwy.

Przetwory
O d w a r z l i ś c i p o k r z y w y: 3 łyżki liści zalać 2 szklankami gorącej wody i gotować pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić do termosu. Pić 0,5 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek poprawiający przemianę materii, również w niedokrwistości, ponadto jako lek moczopędny, ogólnie odtruwający i zwiększający wydzielanie soku trzustkowego.