Jaworzynka.jpg

Tatrzański Park Narodowy, utworzony w 1954, jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. (Rozporządzenie o utworzeniu z dniem 1 stycznia 1955 Tatrzańskiego Parku Narodowego zostało wydane przez Radę Ministrów 30 października 1954 r.)
Duże różnice wzniesień, piętrowość klimatu i niezwykły skład gatunkowy fauny i flory sprawiają, że Tatry mają charakter wysokogórski. Powierzchnia Tatr wynosi ok. 785 km², z czego 175 km² przypada na Tatry Polskie, reszta to Tatry Słowackie. Rzeki zaczynające swój bieg w Tatrach Polskich należą do zlewiska Bałtyku, zaś rzeki biorące początek w Tatrach Słowackich wpadają częściowo do Morza Czarnego (Orawa, Wag), część do Morza Bałtyckiego (Poprad).

Tatry, a właściwie ich niższe partie, przez długi czas były obiektem dość intensywnej, żeby nie powiedzieć rabunkowej eksploatacji. Z konieczności ochrony unikatowej przyrody tych gór zaczęto sobie zdawać sprawę już pod koniec XIX w., kiedy to rabunkowa gospodarka leśna doprowadziła do przerzedzenia naturalnego drzewostanu i, w konsekwencji, do katastrofalnej powodzi na terenach podgórskich. Wówczas to powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich; mniej więcej w tym samym czasie zaczęły się podnosić głosy żądające utworzenia parku narodowego.

Pierwsze starania o utworzenie parku przyrody w rejonie Tatr, Pienin i Babiej Góry (obejmujące tereny po obu stronach granicy państwowej) zostały podjęte w 1924, po powołaniu polsko-czechosłowackiej komisji delimitacyjnej. Rozważano różne projekty, ale nie zdołano ich zrealizować. W 1932 państwo wykupiło część leżących w Tatrach dóbr rodziny Uznańskich, w 1933 dołączono do nich obszar należący do Fundacji Kórnickiej, a w 1938 dobra jaworzyńskie. Jednak dopiero w 1947 na terenach należących do państwa utworzono Park Tatrzański jako wyodrębnioną jednostkę administracyjną lasów państwowych. Pierwszym rezerwatem na jej terenie był rezerwat Tomanowa-Smreczyny w Dolinie Tomanowej i Pyszniańskiej (górne odnogi Doliny Kościeliskiej).

Na jego utworzenie polskie Tatry musiały jednak poczekać do 1954 roku, czyli sześć lat dłużej niż Tatry Słowackie. Ochroną parkową objęto wówczas cały obszar górski i otulinę na Podhalu. W chwili utworzenia parku Tatry były zdewastowane, liczebność dzikich ssaków była niska, a drzewostan był w opłakanym stanie.
Podział Tatr na Zachodnie, Wysokie i Bielskie (te ostatnie tylko na Słowacji) jest uzasadniony budową geologiczną. Tatry zaliczane są do gór orogenezy alpejskiej. Ich trzon stanowią skały krystaliczne z granitem, który w niektórych miejscach pokryty dolomitem i wapieniem, z licznymi jaskiniami i innymi zjawiskami krasowymi atrakcyjnymi dla grotołazów.