lecz-185.jpg

lecz-112.jpg

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumiane ...

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumianek bezpromieniowy Roślina jednoroczna o łodydze wzniesionej, bogato rozgałęzionej i gęsto ulistnionej. Liście są pierzastodzielne, siedzące, naprzemianległe. Koszyczki pojawiają się pojedynczo na szczytach rozgałęzień. Mają barwę zielonożółtą, dno stożkowate, puste, bez brzeżnych kwiatów języczkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina ma przyjemny aromat. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Do Europy został sprowadzony dopiero w ostatnim wieku, do ogrodów botanicznych. Spotyka się go na przydrożach, podwórkach i odłogach. Zastępuje rumianek pospolity w chłodnych rejonach, gdzie ten gatunek nie rośnie. Zbiera się koszyczki (Flos Matricariae discoideae) w pełni rozwoju razem z bardzo krótką szypułką. Po wysuszeniu w miejscu cienistym w cienkich warstwach, których się nie przewraca, uzyskuje się przyjemnie pachnący surowiec, który należy przechowywać w zamkniętych pudłach. Zawiera on olejek eteryczny (w mniejszej ilości niż rumianek pospolity), garbniki, glikozydy i gorycz. Służy do tych samych celów co rumianek pospolity, ale ma mniejszą wartość leczniczą. Odwar jest środkiem pomocniczym przy leczeniu grypy (środek napotny), działa skutecznie w przypadku zaburzeń w trawieniu (środek dezynfekujący i wiatropędny) oraz wypędza pasożyty jelitowe. Odwar o dużym stężeniu służy do płukania jamy ustnej i do obmywania wyprysków skórnych oraz egzem. Okres kwitnienia: IV-VII Zbiór koszyczków: IV-VII

lecz-110.jpg

Rumian szlachetny Bylina o łodydze płożącej się i r ...

Rumian szlachetny Bylina o łodydze płożącej się i rozgałęzionej, liściach pierzastosiecznych, naprzemianległych. Łodyga kończy się koszyczkiem ziożonym z brzeżnych kwiatów języczkowatych i środkowych kwiatów rurkowatych, zaś u odmian ulepszonych - tylko z kwiatów języczkowatych. Zbiera się rozwinięte koszyczki kwiatowe (Flos Chamomillae romanae) w dni ciepłe i suche za pomocą specjalnego grzebienia, który pozwala zerwać kwiaty bez szypułki. Trzeba uważać, aby nie zgnieść zebranych koszyczków. Suszy się je na siatkach w cieniu lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 35°C, później przechowuje w zamkniętych opakowaniach. Koszyczki zawierają olejek eteryczny bogaty w azulen, a takie gorycze, glikozydy i cholinę. Działają przeciwzapalnie, dezynfekująco, napotnie, uspokajająco i rozkurczowo. Przyrządza się napar z 1-2 łyżek koszyczków w 1½ szklanki wody (naparzać przez 15 minut) i pije ¼-½ szklanki 2-4 razy dziennie. Do stosowania zewnętrznego przygotowuje się napar do 10 razy mocniejszy, naparzając przez 20 minut. Służy do pielęgnowania skóry i płukania włosów blond, którym nadaje naturalny połysk. Ze świeżego ziela otrzymuje się w drodze destylacji olejek eteryczny znajdujący zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmacji. Okres kwitnienia: VII-VIII Zbiór koszyczków: VII-VIII

lecz-109.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria posp ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

lecz-108.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria posp ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

lecz-107.jpg

CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.) Chaber bławatek ...

CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.) Chaber bławatek Roślina roczna o łodydze wzniesionej, rozgałęzionej i liściach równowąskich, naprzemianległych. Koszyczki kwiatowe z kwiatami brzeżnymi lejkowatymi, błękitnymi osadzone są na szczycie rozgałęzień. Owocem jest niełupka z puchem. Gatunek ten pochodzi z rejonów śródziemnomorskich, ale rozpowszechnił się na całym świecie wraz z uprawą zbóż. Jednakże od kilku lat staje się coraz rzadszy na skutek stosowania herbicydów. Do celów leczniczych zbiera się pojedyncze kwiaty wyskubane z koszyczka (Flos Cyani sine calice). Zrywa się je ręcznie podczas słonecznej pogody i suszy rozpostarte cienką warstwą na siatkach w miejscu cienistym, przewiewnym lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Należy je przechowywać w miejscu suchym, w ciemności. Kwiaty zawierają glikozydy antocyjanidowe, związek gorzki centaurynę i sole mineralne. Działają moczopędnie i pobudzają przemianę materii. Wchodzą w skład mieszanek regulujących trawienie i leczących zaburzenia żołądkowe. Służą również do nadawania barwy niektórym lekom i mieszankom ziołowym. Niebieski barwnik jest wyodrębniany i używany w przemyśle kosmetycznym. Chaber stosowany zewnętrznie służy do przygotowania kąpieli leczących rany i owrzodzenia oraz jako składnik płynów do pielęgnacji włosów. Jest to doskonała roślina miododajna. Okres kwitnienia: VI-VIII Zbiór kwiatów: VI-VIII

lecz-106.jpg

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny ...

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny Roślina dwuletnia lub bylina z wrzecionowatym korzeniem, różyczką liści podwójnie pierzastych i rozgałęzioną łodygą, która kończy się baldachem złożonym. Kwiaty są białe lub różowawe. Owocem jest podwójna rozłupnia. Cała roślina pachnie aromatycznie. Kminek rośnie dziko w Europie i Azji. Jest także uprawiany zależnie od potrzeb lokalnych. Znany był już w starożytności jako roślina aromatyczna i dodatnio wpływająca na trawienie. Zbiera się owoce (Fructus Carvi). Uprawiając niewielką ilość kminku, ścina się dojrzałe baldachy lub całe rośliny i suszy się przed omłotem. Na dużych powierzchniach przeprowadza się zbiór maszynowo w optymalnej fazie dojrzałości. Owoce powinny być suche i składowane w suchym miejscu. Zawierają 3-7% olejku eterycznego (Oleum Carvi, w którego skład wchodzą m.in. karwon i limonen), a ponadto białka, skrobię, cukier, garbniki i olej tłusty. Kminek pobudza czynności przewodu pokarmowego, wpływa rozkurczająco na mięśnie gładkie i przeciwdziała tworzeniu się gazów w jelitach. Zapobiega też rozwojowi szkodliwej mikroflory i pasożytów jelitowych. Przyjmuje się sproszkowane owoce, ale można też je żuć; dawka dzienna wynosi ½-1 g. Można również przyrządzić odwar, biorąc łyżkę rozdrobnionych owoców na 1½ szklanki wody, i pić ¼-½ szklanki 2-3 razy dziennie. Kminek wzmaga również laktację. Używa się też olejku kminkowego w ilości 2-3 kropli na cukrze. Wyższe dawki są szkodliwe dla wątroby i nerek. Bardzo duże ilości kminku zużywa przemysł spożywczy. Okres kwitnienia: V-VI Zbiór owoców: VII-VIII (co 2-gi rok)

lecz-103.jpg

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik ...

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik pospolity Jest to roślina roczna lub dwuletnia o różyczce liści pierzastodzielnych, łodydze rozgałęzionej, zakończonej kwiatostanem złożonym z drobnych, białych kwiatów. Owocem jest sercowata łuszczynka. Jest to chwast rozpowszechniony na całym świecie, w przeszłości używany jako przeciwkrwotoczny zarówno podczas porodów, jak i w przypadku otwartych ran. Zbiera się ziele na początku kwitnienia (Herba Bursae pastoris), ścinając je ręcznie razem z różyczką liści odziomkowych. Po oczyszczeniu suszy się ziele rozpostarte cienką warstwą, przewracając je często, w temperaturze poniżej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, w zamkniętym opakowaniu. Ziele zawiera cholinę, acetylocholinę, alkaloid bursynę, kwasy organiczne i garbniki. Działa ono ściągająco, przeciwkrwotocznie i moczopędnie, a także zwiększa napięcie mięśni gładkich macicy. Używane jest do zatrzymywania krwawień macicznych, płucnych i żołądkowych, jak również do leczenia nieżytów żołądkowo-jelitowych. Stosowany jest także w przypadkach zaburzeń nerkowych lub chorób dróg moczowych. Przygotowuje się odwar (6 łyżeczek do herbaty ziela na 2 filiżanki wody) i pije co drugi dzień. W dużej dawce tasznik jest trujący. Zewnętrznie stosuje się odwar z ziela do obmywania ran i wyprysków skórnych. Nie zbiera się roślin z białawymi plamami (porażonych przez grzyb pasożytniczy Cystopus candidus). Okres kwitnienia: IV-IX Zbiór ziela: V-VII

lecz-103.gif

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik ...

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik pospolity Jest to roślina roczna lub dwuletnia o różyczce liści pierzastodzielnych, łodydze rozgałęzionej, zakończonej kwiatostanem złożonym z drobnych, białych kwiatów. Owocem jest sercowata łuszczynka. Jest to chwast rozpowszechniony na całym świecie, w przeszłości używany jako przeciwkrwotoczny zarówno podczas porodów, jak i w przypadku otwartych ran. Zbiera się ziele na początku kwitnienia (Herba Bursae pastoris), ścinając je ręcznie razem z różyczką liści odziomkowych. Po oczyszczeniu suszy się ziele rozpostarte cienką warstwą, przewracając je często, w temperaturze poniżej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, w zamkniętym opakowaniu. Ziele zawiera cholinę, acetylocholinę, alkaloid bursynę, kwasy organiczne i garbniki. Działa ono ściągająco, przeciwkrwotocznie i moczopędnie, a także zwiększa napięcie mięśni gładkich macicy. Używane jest do zatrzymywania krwawień macicznych, płucnych i żołądkowych, jak również do leczenia nieżytów żołądkowo-jelitowych. Stosowany jest także w przypadkach zaburzeń nerkowych lub chorób dróg moczowych. Przygotowuje się odwar (6 łyżeczek do herbaty ziela na 2 filiżanki wody) i pije co drugi dzień. W dużej dawce tasznik jest trujący. Zewnętrznie stosuje się odwar z ziela do obmywania ran i wyprysków skórnych. Nie zbiera się roślin z białawymi plamami (porażonych przez grzyb pasożytniczy Cystopus candidus). Okres kwitnienia: IV-IX Zbiór ziela: V-VII

lecz-098.jpg

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwy ...

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwyczajny Jest to krzew o liściach zimozielonych, sadzony w ogrodach i parkach ze względu na walory ozdobne. Na zielonych gałązkach osadzone są naprzeciwlegle liście eliptyczne, całobrzegie, gładkie, skórzaste. Wczesną wiosną w kątach liści tworzą się krótkie, gęste grona złożone z żółtych kwiatów: kwiat słupkowy znajduje się pośrodku i otoczony jest kwiatami pręcikowymi. Owocem jest torebka. Gatunek ten, pochodzący z Europy Południowej, rozprzestrzenił się na całym świecie. Zbiera się, uszczykując w sposób umiarkowany, liście bukszpanu (Folium Buxii). Podczas suszenia w cieniu trzeba je często przewracać. Po wyschnięciu mają barwę zieloną i gorzki smak. Zawierają głównie alkaloidy (buksynę), olejek eteryczny i garbniki. Działają przeciwgorączkowo. Stosowane są także w przypadkach stanów zapalnych dróg żółciowych i moczowych. W tym celu sporządza się odwar biorąc 1/2 łyżeczki do kawy na filiżankę wody lub przyjmuje sproszkowane liście w dawce 0,5 g dziennie, zależnie od wskazówek lekarza. Zanim zaczęto stosować chininę, bukszpanem leczono malarię. Z liści robi się okłady lub kąpiele w przypadku bólów gośćcowych, dny i wyprysków skórnych. Jest to roślina trująca, należy więc przestrzegać zalecanych dawek. Drewno bukszpanu jest bardzo zwarte, twarde i trwałe. Używa się je w drzeworytnictwie i do wyrobu instrumentów muzycznych. Okres kwitnienia: III-IV Zbiór liści: IV-VI

lecz-095.jpg

OGÓRECZNIK LEKARSKI (Borago officinalis L.) Ogórecznik ...

OGÓRECZNIK LEKARSKI (Borago officinalis L.) Ogórecznik lekarski Roślina jednoroczna o łodydze rozgałęzionej, z liśćmi jajowatymi. Pozostałe liście zebrane są w różyczkę. Na wierzchołku łodygi pojawiają się luźne skrętki złożone z niebieskich kwiatów. Owocem jest czterokrotna rozłupnia. Cała roślina jest szczeciniasto owłosiona. Ogórecznik pochodzi z krajów śródziemnomorskich, skąd dostał się, poprzez Hiszpanię, do pozostałych krajów Europy. Zbiera się kwitnące ziele (Herba Boraginis) lub liście albo kwiaty. Ścina się ręcznie, w rękawiczkach, górną część pędu, co powoduje wyrastanie nowych pędów. Ziele suszy się rozpostarte cienką warstwą, najpierw na słońcu, które powoduje jego zwiędnięcie, następnie w cieniu lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Pachnie ono i smakuje jak ogórek. Zawiera garbniki, śluzy, saponinę oraz kwas krzemowy i inne substancje mineralne. Ziele działa przeciwzapalnie (zwłaszcza przy zapaleniu dróg moczowych). Sporządza się odwar (1 1/2-2 łyżki ziela na 1-2 szklanki wody), który leczy również skutecznie choroby dróg oddechowych, kaszel, chrypkę i nieżyt oskrzeli. Ogórecznik pobudza czynności organizmu, reguluje przemianę materii i uspokaja układ nerwowy. Świeży sok stosuje się w przypadkach zaburzeń nerwowych, zewnętrznie - w przypadkach wyprysków i stanów zapalnych skóry. Młode liście ogórecznika zawierają dużo witaminy C i służą do sporządzania sałatki wiosennej przyprawionej koprem i cebulą. Jest to również doskonała roślina miododajna. Okres kwitnienia: V-IX Zbiór ziela: V-IX

lecz-185.jpg

syza29