lecz-084.jpg

lecz-112.jpg

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumiane ...

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumianek bezpromieniowy Roślina jednoroczna o łodydze wzniesionej, bogato rozgałęzionej i gęsto ulistnionej. Liście są pierzastodzielne, siedzące, naprzemianległe. Koszyczki pojawiają się pojedynczo na szczytach rozgałęzień. Mają barwę zielonożółtą, dno stożkowate, puste, bez brzeżnych kwiatów języczkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina ma przyjemny aromat. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Do Europy został sprowadzony dopiero w ostatnim wieku, do ogrodów botanicznych. Spotyka się go na przydrożach, podwórkach i odłogach. Zastępuje rumianek pospolity w chłodnych rejonach, gdzie ten gatunek nie rośnie. Zbiera się koszyczki (Flos Matricariae discoideae) w pełni rozwoju razem z bardzo krótką szypułką. Po wysuszeniu w miejscu cienistym w cienkich warstwach, których się nie przewraca, uzyskuje się przyjemnie pachnący surowiec, który należy przechowywać w zamkniętych pudłach. Zawiera on olejek eteryczny (w mniejszej ilości niż rumianek pospolity), garbniki, glikozydy i gorycz. Służy do tych samych celów co rumianek pospolity, ale ma mniejszą wartość leczniczą. Odwar jest środkiem pomocniczym przy leczeniu grypy (środek napotny), działa skutecznie w przypadku zaburzeń w trawieniu (środek dezynfekujący i wiatropędny) oraz wypędza pasożyty jelitowe. Odwar o dużym stężeniu służy do płukania jamy ustnej i do obmywania wyprysków skórnych oraz egzem. Okres kwitnienia: IV-VII Zbiór koszyczków: IV-VII

lecz-114.jpg

KOMOSA PIŻMOWA (Chenopodium ambrosioides L.) Komosa piż ...

KOMOSA PIŻMOWA (Chenopodium ambrosioides L.) Komosa piżmowa Jest to jednoroczna roślina o łodydze czerwonawej, rozgałęzionej, z liśćmi lancetowatymi, naprzemianległymi. Liczne kwiaty zgrupowane są w kłębiki ułożone w pozorne grona szczytowe i kątowe. Owocem jest orzeszek. Cała roślina pachnie przyjemnie. Gatunek ten pochodzi z tropikalnych rejonów amerykańskich, skąd został sprowadzony do Europy w XVII wieku. Służył do sporządzania naparu przypominającego herbatę. Dla celów farmaceutycznych zbiera się ziele (Herba Chenopodii) zrywając ręcznie kwitnące wierzchołki pędów. Zbiór można powtarzać do 3 razy rocznie. Ziele trudno wysycha. Trzeba je rozłożyć cienką warstwą i często przewracać. Należy je przechowywać w zamkniętych pudłach, w ciemności. Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest askarydol, a ponadto saponiny, garbniki i gorycze. Odwar pobudza trawienie i przemianę materii. Działa przeciwrobaczycowo, może być też użyty w przypadku bolesnego miesiączkowania, astmy, zaburzeń nerwowych i paraliżu niektórych narządów. Jednak najczęściej stosuje się olejek eteryczny otrzymany w drodze destylacji świeżych roślin, który jest używany przede wszystkim jako środek przeciw pasożytom jelitowym. Podobne zastosowanie znajduje w weterynari. Suszone rośliny i olejek w dużej dawce są trujące i mogą być używane tylko pod kontrolą lekarza. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór ziela: VI-IX

lecz-113.jpg

GLISTNIK JASKÓŁCZE ZIELE (Chelidonium majus L.) Glistni ...

GLISTNIK JASKÓŁCZE ZIELE (Chelidonium majus L.) Glistnik jaskółcze ziele Bylina rosnąca na całym świecie na śmietniskach, rumowiskach i w sąsiedztwie domostw, jako roślina ruderalna. Ma korzeń stożkowaty, łodygę rozgałęzioną, zakończoną luźnym baldaszkiem złożonym z żółtych kwiatów, pokrytą liśćmi naprzemianległymi, pierzastodzielnymi. Owocem jest wydłużona torebka zawierająca nasiona z mięsistym wyrostkiem. Mleczny sok rośliny ma barwę pomarańczową. Zawarta w nim chelidonina jest trująca - sok drażni skórę oczy. Zbiera się ziele (Herba Chelidonii)przed pełnym kwitnieniem. Zaleca się robić to w rękawiczkach. Ziele suszy się rozpostarte cienką warstwą na siatkach lub w suszami w temperaturze maksimum 35°C. Zawiera ono 0,3-0,7% alkaloidów (chelidoninę, chelerytrynę, sangwinarynę, berberynę i in.), kwasy i inne substancje. Chelidonina jest środkiem przeciwskurczowym i uśmierzającym bóle jelit i pęcherzyka żółciowego. Obniża również nieznacznie ciśnienie krwi. Alkaloidy działają także bakteriobójczo. Od pewnego czasu bada się skuteczność leków zawierających chelidoninę w leczeniu nowotworów złośliwych (chelidonina jest trucizną mitotyczną, wpływającą, jak kolchicyna, na podział komórek). Lecznictwo ludowe stosuje maść zawierającą chelidoninę do leczenia chronicznej egzemy. Odradza się usuwania brodawek za pomocą świeżego soku, gdyż jest to niebezpieczne. Leki zawierające chelidoninę wolno stosować tylko pod kontrolą lekarza. Okres kwitnienia: V-VIII Zbiór ziela: V-VII

lecz-104.jpg

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna ...

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna Roślina roczna o łodydze wzniesionej i rozgałęzionej, liściach owalnych, błyszczących. W ich kątach znajdują się białe kwiaty na krótkiej szypułce. Wkrótce po kwitnieniu pojawia się jagoda czerwona, żółta lub zielona, zależnie od odmiany. Papryka pochodzi z rejonów tropikalnych i subtropikalnych Ameryki, skąd w XV w. sprowadzili ją do Europy Hiszpanie. Znaczenie farmaceutyczne mają odmiany z długimi, czerwonymi owocami o silnie palącym smaku. Dojrzałe owoce (Fructus Capsici) zbiera się ręcznie, poźniej pozostawia do zwiędnięcia i suszy na siatkach lub nawleczone na sznurek. Następną czynność, mielenie, trzeba wykonać bardzo ostrożnie, ponieważ pył papryki silnie drażni skórę i błony śluzowe. Owoce zawierają drażniący amid kapsaicynę, substancję oleistą kapsycynę, czerwone barwniki z grupy karotenów, witaminy C, B1, B2 i E, tłuszcze i inne substancje. Leki zawierające paprykę są stosowane przede wszystkim zewnętrznie; w aptekach znajdują się różne rodzaje wyciągów, nalewek, maści i plastrów, które rozszerzają naczynia krwionośne i powodują zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych. Stosuje się je głównie w przypadku bóli gośćcowych, rwy kulszowej i zapalenia opłucnej. Plastry mogą być również produkowane z innych gatunków papryki. Użyta doustnie papryka pobudza perystaltykę żołądkowo-jelitową i sprzyja wydzielaniu soku żołądkowego. Słodka papryka jest doskonałym warzywem zawierającym bardzo dużo witaminy C. Oba rodzaje papryki są powszechnie używane jako rośliny aromatycze i przyprawowe. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór owoców: VII-IX

lecz-102.jpg

KONOPIE SIEWNE (Cannabis sativa L.) Konopie siewne ...

KONOPIE SIEWNE (Cannabis sativa L.) Konopie siewne Jednoroczna roślina dwupienna, o łodydze szorstkiej, wzniesionej, liściach dłoniasto-3-7-siecznych. Kwiaty pręcikowe, wytwarzające dużo pyłku, zebrane są w szczytowe wiechy, kwiaty żeńskie pojawiają się w kątach liści. Zapyla je wiatr. Owocem jest orzeszek szarozielony, błyszczący. Gatunek ten, pochodzący z Indii, uprawiany jest w ciepłych rejonach jako roślina włóknista, oleista, lecznicza i narkotyczna. Największą zawartością substancji leczniczych i narkotyku, zwanego haszyszem, odznaczają się konopie indyjskie. Są one uprawiane na skalę przemysłową na Wschodzie, w Indiach i Meksyku. Haszysz jest oleożywicą o silnym zapachu, wydzielaną przez gruczołki znajdujące się na górnych liściach i kwiatostanach żeńskich. Haszysz zbiera się tuż przed kwitnieniem, potrząsając roślinami. Stuży on do produkcji leków uspokajających układ nerwowy i używanych do leczenia depresji nerwowej, nadmiernej nerwowości, przemęczenia, migreny, kaszlu astmatycznego i do miejscowego znieczulenia w praktyce dentystycznej. Jest to również silny środek odurzający. Żuty lub palony wywołuje stan narkotyczny, któremu towarzyszą halucynacje. Wierzchołki pędów, tj. ziele (Herba Cannabis), po ścięciu i ususzeniu mogą również służyć do produkcji leków. Pochodną haszyszu jest marihuana. Wszystkie gatunki konopi mają w łodygach długie, mocne włókna, które od dawna służą do wyrobu lin, sznurków i grubych tkanin. Nasiona zawierają do 35% oleju schnącego. Okres kwitnienia: VI-VIII Zbiór haszyszu: VII Zbiór ziela: VIII-IX Zbiór nasion: IX-X

lecz-101.jpg

WRZOS ZWYCZAJNY (Calluna vulgaris L.) Wrzos zwyczajny ...

WRZOS ZWYCZAJNY (Calluna vulgaris L.) Wrzos zwyczajny Krzewinka lub krzew zimozielony, o gałązkach dołem rozesłanych i zakorzeniających się, gęsto pokrytych igiełkowatymi liśćmi. Drobne, różowolila kwiaty są zebrane w wielokwiatowe grona szczytowe. Owocem jest torebka. Jest to gatunek rozpowszechniony w strefie umiarkowanej, w Norwegii dochodzi do 71°30'. Rośnie na glebach kwaśnych, ubogich, na skałach, piaskach i torfowiskach, gdzie może tworzyć rozległe płaty. W celach leczniczych zbiera się kwiaty (Flos Callunae lub Flos Ericae) lub kwitnące ziele (Herba Callunae). Kwiaty zrywa się ręcznie, łodygi ścina na początku kwitnienia. Zebrane części schną łatwo w miejscu ocienionym i przewiewnym lub w suszami w temperaturze, która może dojść do 60°C. Ususzone części należy przechowywać w miejscu suchym i w ciemności. Zawierają one flawonoidy (m.in. kwercytrynę i mirycytrynę), garbniki, kwas krzemowy i inne substancje. Działają przeciwzapalnie (zwłaszcza na drogi moczowe) i moczopędnie, jak również uspokajająco. W mieszance z innymi ziołami wrzos stosuje się w przypadkach chorób przewodów moczowych. Jest środkiem pomocniczym w leczeniu chorób nerek i przerostu prostaty. Z kwiatów sporządza się odwar (2-3 tyżki kwiatów na 2 szklanki wody) i pije się 1/3-1/2 szklanki 2-3 razy dziennie. Podobne rezultaty w leczeniu uzyskuje się stosując niektóre gatunki z rodzaju Erica (E.herbacea). Oba gatunki są ozdobne i miododajne. Okres kwitnienia: VIII-X Zbiór kwiatu: VIII-IX Zbiór ziela: VIII-IX

lecz-100.jpg

WRZOS ZWYCZAJNY (Calluna vulgaris L.) Wrzos zwyczajny ...

WRZOS ZWYCZAJNY (Calluna vulgaris L.) Wrzos zwyczajny Krzewinka lub krzew zimozielony, o gałązkach dołem rozesłanych i zakorzeniających się, gęsto pokrytych igiełkowatymi liśćmi. Drobne, różowolila kwiaty są zebrane w wielokwiatowe grona szczytowe. Owocem jest torebka. Jest to gatunek rozpowszechniony w strefie umiarkowanej, w Norwegii dochodzi do 71°30'. Rośnie na glebach kwaśnych, ubogich, na skałach, piaskach i torfowiskach, gdzie może tworzyć rozległe płaty. W celach leczniczych zbiera się kwiaty (Flos Callunae lub Flos Ericae) lub kwitnące ziele (Herba Callunae). Kwiaty zrywa się ręcznie, łodygi ścina na początku kwitnienia. Zebrane części schną łatwo w miejscu ocienionym i przewiewnym lub w suszami w temperaturze, która może dojść do 60°C. Ususzone części należy przechowywać w miejscu suchym i w ciemności. Zawierają one flawonoidy (m.in. kwercytrynę i mirycytrynę), garbniki, kwas krzemowy i inne substancje. Działają przeciwzapalnie (zwłaszcza na drogi moczowe) i moczopędnie, jak również uspokajająco. W mieszance z innymi ziołami wrzos stosuje się w przypadkach chorób przewodów moczowych. Jest środkiem pomocniczym w leczeniu chorób nerek i przerostu prostaty. Z kwiatów sporządza się odwar (2-3 tyżki kwiatów na 2 szklanki wody) i pije się 1/3-1/2 szklanki 2-3 razy dziennie. Podobne rezultaty w leczeniu uzyskuje się stosując niektóre gatunki z rodzaju Erica (E.herbacea). Oba gatunki są ozdobne i miododajne. Okres kwitnienia: VIII-X Zbiór kwiatu: VIII-IX Zbiór ziela: VIII-IX

lecz-098.jpg

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwy ...

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwyczajny Jest to krzew o liściach zimozielonych, sadzony w ogrodach i parkach ze względu na walory ozdobne. Na zielonych gałązkach osadzone są naprzeciwlegle liście eliptyczne, całobrzegie, gładkie, skórzaste. Wczesną wiosną w kątach liści tworzą się krótkie, gęste grona złożone z żółtych kwiatów: kwiat słupkowy znajduje się pośrodku i otoczony jest kwiatami pręcikowymi. Owocem jest torebka. Gatunek ten, pochodzący z Europy Południowej, rozprzestrzenił się na całym świecie. Zbiera się, uszczykując w sposób umiarkowany, liście bukszpanu (Folium Buxii). Podczas suszenia w cieniu trzeba je często przewracać. Po wyschnięciu mają barwę zieloną i gorzki smak. Zawierają głównie alkaloidy (buksynę), olejek eteryczny i garbniki. Działają przeciwgorączkowo. Stosowane są także w przypadkach stanów zapalnych dróg żółciowych i moczowych. W tym celu sporządza się odwar biorąc 1/2 łyżeczki do kawy na filiżankę wody lub przyjmuje sproszkowane liście w dawce 0,5 g dziennie, zależnie od wskazówek lekarza. Zanim zaczęto stosować chininę, bukszpanem leczono malarię. Z liści robi się okłady lub kąpiele w przypadku bólów gośćcowych, dny i wyprysków skórnych. Jest to roślina trująca, należy więc przestrzegać zalecanych dawek. Drewno bukszpanu jest bardzo zwarte, twarde i trwałe. Używa się je w drzeworytnictwie i do wyrobu instrumentów muzycznych. Okres kwitnienia: III-IV Zbiór liści: IV-VI

lecz-094.jpg

BRZOZA BRODAWKOWATA (Betula pendula) Brzoza brodawkowat ...

BRZOZA BRODAWKOWATA (Betula pendula) Brzoza brodawkowata Jest to duże drzewo o brązowych, zwisających gałązkach i białej korowinie pnia, spękanej u jego podstawy. Liście długoogonkowe, początkowo lepkie, są ułożone naprzemianlegle. Brzoza jest rośliną jednopienną: ma kotki z kwiatów słupkowych i kotki z kwiatów pręcikowych. Owocem jest orzeszek oskrzydlony. Jest to gatunek pospolity w Europie i Azji, gdzie rośnie w lasach, widnych gajach i wzdłuż dróg. Liści brzozy używano od dawna do leczenia chorób układu moczowego i gośćca. Liście (Folium Betulae) zrywa się w dwa miesiące po ich ukazaniu się, suszy w cieniu lub w suszami w temperaturze 40°C. Zawierają saponiny, garbniki, olejek eteryczny, żywice i substancje antyseptyczne. Mają przyjemny zapach i gorzki smak. Działają moczopędnie i odkażająco, nie drażniąc nerek. Są zatem jednym z głównych składników mieszanek moczopędnych pneznaczonych do leczenia przewodów moczowych, pęcherza i kamicy nerkowej. Wywołują także poty, zwłaszcza w mieszankach z kwiatem lipowym. Sporządza się odwar z 1 1/2-2 łyżek pokrajanych liści oraz 2 szklanek wrzącej wody i pije 2-3 razy dziennie. Zewnętrznie liście brzozy służą do przygotowania odświeżających kąpieli i leczenia gośćca. Za pomocą suchej destylacji drewna uzyskuje się dziegieć (Pix Betulae) często stosowany do leczenia chorób skórnych. Okres kwitnienia: IV-V Zbiór liści: V-VI

lecz-093.jpg

BERBERYS ZWYCZAJNY (Berberis vulgaris L.) Berberys zwyc ...

BERBERYS ZWYCZAJNY (Berberis vulgaris L.) Berberys zwyczajny Jest to krzew o liściach odwrotnie jajowatych, ostro ząbkowanych. Liście wyrastają pękami na krótkopędach w kątach kolców. Żółte kwiaty są zebrane w zwisłe grona. Owocem jest walcowata, czerwona jagoda. Cała roślina z wyjątkiem jagód jest trująca. Gatunek ten występuje w całej Europie i sięga po Kaukaz. Rośnie w lasach, na nasłonecznionych zboczach, na skrajach pól. Już w dawnych czasach znano jego właściwości lecznicze; używano go jako środka przeciwgorączkowego, a także do leczenia chorób żołądka, wątroby i serca. Zbiera się korę i owoce (Cortex, Fructus Berberidis). Korę zdejmuje się zarówno z gałązek, jak i z korzeni; czyści się ją, następnie suszy (nawet na słońcu) i dosusza w suszarni w temperaturze do 50°C. Kora zawiera alkaloidy, z których najważniejszyą jest silnie trująca berberyna. Z tego względu używa się kory stosunkowo rzadko i tylko pod kontrolą lekarza. Znajduje zastosowanie w leczeniu chorób nerek, kamicy nerkowej i chorób układu krążenia oraz służy do pobudzania czynności żołądka i wątroby. W małej dawce działa przeczyszczająco, żółciopędnie i moczopędnie, w dużej dawce powoduje stan odużenia, wymioty, biegunki, a nawet paraliż ośrodka oddechowego. Zbiera się owoce całkowicie dojrzałe na jesieni. Nadają się one do spożycia w stanie świeżym, po zakonserwowaniu lub ususzeniu. Są kwaśne i zawierają bardzo dużo witaminy C. Służą do przygotowania herbatek i ziółek odświeżających. Okres kwitnienia: IV-V Zbiór kory: III-IV i X Zbiór owoców: X

lecz-084.jpg

syza29