Jan Vermeer .jpg

Jan Vermeer van Delft, właściwie Johannes Vermeer (ur. przed 31 października 1632 w Delft, zm. przed 15 grudnia 1675 tamże) – malarz holenderski.

Malował przede wszystkim sceny rodzajowe, wykorzystując mistrzowsko grę świateł. Na początku swojej kariery stworzył także dwa płótna historyczne. W dorobku malarza dominują przedstawienia kobiet we wnętrzach mieszkalnych, zajętych m.in. muzyką, lekturą listu czy rozmową. W wielu obrazach badacze doszukują się ukrytych alegorii lub symbolicznych przesłań.

Częściowo zapomniany przez niemal dwa stulecia od swej śmierci, Vermeer został odkryty na nowo w drugiej połowie XIX wieku. Dziś przypisuje mu się niewiele ponad 30 obrazów i najprawdopodobniej jest to niemal cały jego dorobek artystyczny.
Odkrycia Vermeera dla szerszej publiczności dokonał w połowie XIX wieku Étienne Joseph Théophile Thoré‎ (1807-69), noszący też pseudonim William Bürger.

Nie jest jednak przypadkiem, że to właśnie w połowie XIX wieku zachwycono się Vermeerem - wszak to wtedy działali barbizończycy, a następnie impresjoniści, równie wrażliwi na światło i barwę, jak Vermeer oraz realiści, którzy tak jak Vermeer podejmowali tematykę codzienności. Vermeerem zachwycał się szczególnie Auguste Renoir; Salvador Dali uważał go za najgenialniejszego artystę w historii.

Vermeer i jego dzieła stały się inspiracją dla innych malarzy, pisarzy i muzyków. Znacząco wpłynął na twórczość duńskiego malarza Vilhelma Hammershøi (1864-1916). Wspomniany już Salvador Dalí namalował w 1934 roku obraz Duch Vermeera, który może być używany jako stół, a w 1955 stworzył rzeźbę Nosorożcowe popiersie "Koronczarki" Vermeera.

Nazwisko Vermeera wielokrotnie pojawia się w W poszukiwaniu straconego czasu Prousta. Jeden z bohaterów, Bergotte, umiera przed obrazem Widok Delft. W powieści Dziewczyna z perłą amerykańska pisarka Tracy Chevalier nakreśliła sylwetkę Vermeera i opowiedziała o okolicznościach powstania tytułowego obrazu. Książkę spopularyzował film Dziewczyna z perłą Petera Webbera z 2003 roku z Colinem Firthem i Scarlett Johansson w rolach głównych. Oba dzieła są jednak tylko wizją artystyczną i w dużej mierze opierają się na fikcji, a nie faktach. Do postaci Vermeera nawiązuje także książka dla młodzieży W pogoni za Vermeerem autorstwa Blue Balliet, która opowiada o kradzieży obrazu Dziewczyna pisząca list. Powstała także jej druga część, The Wright 3. Książka Susanny Kaysen Girl, Interrupted oraz jej ekranizacja swój tytuł zaczerpnęła z obrazu Przerwana lekcja muzyki (ang. Girl Interrupted at her Music). Podobnie było w przypadku książki Susan Vreeland Girl in Hyacinth Blue, której tytuł także pochodzi od jednego z dzieł Vermeera. Na jej podstawie powstał film telewizyjny Brush with Fate (2003).

Holenderski kompozytor Louis Andriessen swoją operę Writing to Vermeer (1997-98, libretto Petera Greenawaya) zainspirował twórczością i postacią Vermeera. Natomiast piosenkarz Jonathan Richman w piosence Vincent Van Gogh nazwał Van Gogha the baddest painter since God's Jan Vermeer (najgorszym malarzem od czasów Bożego Jana Vermeera).

Nazwisko Vermeera i jego dzieła są także obecnie wykorzystywane w celach komercyjnych (przykłady: likier Vermeer Dutch Chocolate Cream Liqueur, na którego butelce widnieje obraz Dziewczyna z perłą ilustr., produkty mleczarskie La Laitière firmy Nestlé, wykorzystujące fragment obrazu Mleczarka).

Głośna była sprawa fałszerstw kilku płócien Vermeera, dokonana przez Hana van Meegerena (1899-1947) jest jedną z najgłośniejszych tego typu afer w XX wieku. Van Meegeren wypuścił na rynek kilka obrazów (rzekomo Vermeera), które rzeczoznawcy uznali za oryginały. Były to m.in. Chrystus w Emaus i Ostatnia wieczerza, kupione w 1938 roku przez muzeum w Rotterdamie, które oparło się na opinii wybitnego rzeczoznawcy - Abrahama Brediusa.

więcej: http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Vermeer