Złodziej w sutanie (2008) - kadr 6.jpeg

ZŁODZIEJ W SUTANNIE

Spektakl telewizyjny
Rok produkcji: 2008
Dane techniczne: Barwny. 72 min.
Premiera: 06.10. 2008

Spektakl "Złodziej w sutannie" opowiada o brawurowej, tajnej akcji "uwolnienia" kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej i o niezwykłej postaci księdza Józefa Wójcika, który wykradł go z klasztoru na Jasnej Górze. Z inicjatywy prymasa Wyszyńskiego obraz pielgrzymował po diecezjach w całym kraju. W 1966 roku komunistyczne władze "aresztowały" go i umieściły w klasztorze na Jasnej Górze. W ten sposób przez następnych sześć lat szlakiem nawiedzenia wędrowała jedynie pusta rama i świeca.

Kiedy w 1972 r. symbole te miały dotrzeć do Radomia, ks. Józef Wójcik - młody wikariusz tamtejszej parafii "wykradł" obraz, by znalazł się on na uroczystościach radomskich. Udana akcja rozpoczęła ponowną peregrynację obrazu. Dzieło księdza Wójcika, walczącego o prawa wierzących w Polsce i prześladowanego przez PRL-owskie władze, nie miało precedensu i odegrało znaczącą rolę w historii polskiego Kościoła. [TVP]

KOMENTARZE

Cel uświęca środki

Tytuł spektaklu Pawła Woldana może wprawić w zdumienie. No bo jak to? Ksiądz złodziej?! Przecież to grzech! A jednak czasem mają miejsce tak skrajne sytuacje, że grzech jest koniecznoscią, która może otrzymać rozgrzeszenie. Ponieważ w miłości i na wojnie wszystkie chwyty są dozwolone, jeśli tylko przyświecają im dobre intencje.

Tytułowy ksiądz Józef Wójcik jest postacią autentyczną. W czasach głębokiego komunizmu, kiedy intensywnie inwigilowano polskich duchownych oraz widziano zagrożenie w Kościele Katolickim, skromny ksiądz porwał się na czyn heroiczny i niebezpieczny. Postanowił uwolnić kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, "aresztowaną" i zamkniętą przez Służbę Bezpieczeństwa w klasztorze w Czestochowie. Obraz wcześniej podróżował po Polsce, będąc jednocześnie symbolem wolnej wiary i polskości, która nie pozwala się ciemiężyć wrogowi. Władza nie mogła akceptować takiego zagrożenia, więc umieściła dzieło w częstochowskim klasztorze. Od tej pory jedynie pusta rama była pokazywana podczas ceremonii kościelnych. To dlatego w 1972 roku ksiądz Wójcik wykradł obraz i postanowił wraz z przyjaciółmi wystawić go na wielką uroczystość w Radomiu. Dzięki jego śmiałemu postępowi udało się przywrócić kopii należne jej miejsce podczas peregrynacji.
Jednakże ksiądz Wójcik w pojedynkę nie dokonałby tak odważnego czynu. Kradzież udała się, ponieważ bohater miał wsparcie przyjaciół, którzy także wierzyli, że przestepstwo jest uzasadnione. Wszyscy byli duchownymi i mieli świadomość, iż mogą stać się męczennikami za wiarę, że nawet jeśli Bóg wybaczy im popełnienie grzechu, to władza ludowa nie będzie tak wyrozumiała.

Zastanawiający jest fakt, że cała ryzykowna akcja toczyła się wokół kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Ludzie ryzykowali swoją wolność i życie dla wtórnego dzieła, z którym nie wiązały się żadne cudowne właściwości, i któremu po prostu odgórnie przypisano święte znaczenie. Z jednej strony można uznać poświęcenie księdza Wójcika za głupotę. Z drugiej można wyobrazić sobie, w jakich trudnych czasach przyszło mu żyć. To nie był łaskawy okres dla religii ani ludzi wierzących. Niszczeni, inwigilowani, więzieni, zastraszani. Dla człowieka wierzącego każdy akt przemocy wobec jego religii budził sprzeciw i odrazę. Wszystko miało znaczenie. Bez względu na to, czy chodziło o obraz, o kielich czy zakazaną mszę na polu. Walczyło się o Kościół bez wyjatków, używając przy tym broni wroga i jednocześnie zachowując spokój sumienia. Bo cel uświęca środki.

Spektakl ogląda się niemal jak świetnie zrealizowany film sensacyjny. Wartka akcja, dobrze skrojone dialogi, duch tamtych czasów zatrzymany w scenografii, wiarygodne aktorstwo czołowych polskich aktorów, sprawiają, że teatr staje się czymś więcej, czerpie najlepsze z kina, nadal jednak pozostając spektaklem. "Złodziej w sutannie" może się spodobać koneserom Teatru Telewizji, jak i widzom mniej wymagającym. Wciąga, chwilami rozśmiesza, czasem wzrusza. Bo jest tak bardzo polski, tak silnie odzwierciedla ideały, o który walczyło poprzednie pokolenie. Ale czy jest aktualny? Na to pytanie każdy musi odpowiedzieć sobie sam.

Alicja Olkowska
Teatralia Trójmiasto
29 czerwca 2009

Teatr Telewizji - Scena Faktu
Ekipa - lista skrócona

Autor: Paweł Woldan
Reżyseria: Paweł Woldan
Zdjęcia: Krzysztof Pakulski
Scenografia: Małgorzata Grabowska-Kozera
Kostiumy: Beata Dąbska
Muzyka: Michał Lorenc
Dźwięk: Stefan Chomnicki
Montaż: Jarosław Kamiński
Charakteryzacja: Anna Adamek, Janina Dybowska-Person
Kierownictwo produkcji: Marcin Stachurski, Paweł Jadczak
Produkcja: Telewizja Polska - Agencja Filmowa


Obsada aktorska:

Artur Żmijewski (Ksiądz Józef Wójcik),
Tomasz Kot (Marek),
Jacek Braciak (Ksiądz Roman Siudek),
Agata Buzek (Siostra Helena Trętowska),
Maria Peszek (Siostra Maria Kordos),
Olgierd Łukaszewicz (Ksiądz Prymas Stefan Kardynał Wyszyński),
Marian Opania (Ksiądz Wojciech Staromłyński),
Henryk Talar (Naczelnik),
Jerzy Bończak (Prokurator),
Teresa Lipowska (Siostra Przełożona Helena Dąbrówka),
Andrzej Chyra (Ksiądz Kardynał Karol Wojtyła),
Wojciech Ługowski (Ksiądz Biskup Piotr Gołębiowski),
Andrzej Deskur (Kumpel I),
Wojciech Mecwaldowski (Kumpel II),
Anita Jancia (Żona),
Jolanta Lothe (Teściowa),
Zdzisław Starczynowski (Teść),
Antonina Bruhl (Ania),
Ewa Telega (Sędzia),
Stanisław Penksyk (Naczelnik więzienia),
Michał Kula (Prokurator 1958),
Adam Bauman (Funkcjonariusz SB I),
Mieczysław Morański (Funkcjonariusz SB II),
Krzysztof Bień (Oficer SB I),
Marek Wilk (Mężczyzna 1958),
Agnieszka Robótka (Zakonnica u Księdza Prymasa),
Ewa Agopsowicz (Zakonnica I),
Sylwia Karczmarczyk (Zakonnica II),
Jacek Kremski (Kustosz),
Waldemar Cudzik (Brat I),
Sebastian Banaszczyk (Brat II),
Jerzy Mazur (Barman),
Anna Wojnarowska (Dziewczyna),
Grzegorz Klein (Głos TW),
Andrzej Ferenc (Lektor)