lecz-082.jpg

lecz-138.jpg

Krzew o gałązkach brunatnawych, rosnący w widnych lasach ...

Krzew o gałązkach brunatnawych, rosnący w widnych lasach od nizin po góry. Wczesną wiosną pojawiają się białe lub różowe, pachnące kwiaty zebrane w grona; klinowatolancetowate liście rozwijają się dopiero po kwitnieniu. Owocem jest czerwony pestkowiec. Gatunek ten rośnie dziko w dużej części Europy i Azji; w wielu krajach, m.in. w Polsce, znajduje się pod ochroną. Cała roślina jest bardzo trująca. Jej gatunkowa nazwa łacińska pochodzi od słowa mazeriyn = zabijać.W lecznictwie ludowym wawrzynek jest używany do uśmierzania bóli głowy i zębów. Zbiera się korę (Cortex Mezerei), którą należy zdejmować z nieco grubszych gałązek na początku wiosny. Korę wiąże się w pęczki i zawiesza, aby wyschła. Zbiór przeprowadza się w miejscach wyznaczonych, bardzo ostrożnie, aby nie zniszczyć krzewów. Kora zawiera trujące alkaloidy - dafninę i mezereinę. Substancje te działają drażniąco i powodują zaczerwienienie skóry, a stosowane długo - wywołują na niej pęcherze. Dafnina jest również halucynogenna. Roślina ta jest rzadko stosowana jako słaby środek drażniący w leczeniu gośćca. Mazidła i maści wolno stosować tylko pod kontrolą lekarza. Zatrucie czerwonymi owocami zdarza się często; zwłaszcza ulegają mu dzieci. Jego objawem jest palenie w gardle, wymioty i krwotoki. Trzeba natychmiast wezwać lekarza! Okres kwitnienia: III-IV Zbiór kory: II-III

CENTURIA POSPOLITA.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria p ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

Konwalia majowa.jpg

Konwalia majowa Bylina o sieci kłączy czołgającyc ...

Konwalia majowa Bylina o sieci kłączy czołgających się, z których wiosną wyrastają liście ogonkowe, a następnie łodyga kwiatostanowa z gronem białych, dzwonkowatych kwiatów. Owocem jest czerwona jagoda. Cała roślina jest trująca. Gatunek ten rośnie w Europie, Azji i Ameryce, zawsze w runie lasów lub cienistych zagajników. Zbiera się ziele, a najczęściej liście (Herba, Folium Convallariae). Suszy się je rozpostarte cienką warstwą w miejscu suchym i przewiewnym lub w suszarni w temperaturze do 40°C. Suchy surowiec jest bezwonny, ma barwę jasnozieloną i gorzki smak. Zawiera trujące glikozydy, jak konwalozyd i konwalatoksynę, saponiny, m.in. konwalarynę, i in. Glikozydy zawarte w konwalii wpływają tonizująco na mięsień sercowy (cardiotonicum). Niektóre składniki działają również przeczyszczająco i wymiotnie. Pachnące wyciągi z kwiatów konwalii są szeroko stosowane przez przemysł perfumeryjny i kosmetyczny. Czerwone jagody są czasem przyczyną zatruć dzieci. Trucizna powoduje paraliż ośrodka oddechowego, toteż konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarza.

ZŁOCIEŃ MARUNA.jpg

ZŁOCIEŃ MARUNA (Chrysanthemum parthenium L.) Złocień ...

ZŁOCIEŃ MARUNA (Chrysanthemum parthenium L.) Złocień maruna Bylina o łodydze wzniesionej i rozgałęzionej, z liśćmi naprzemianległymi, pierzastosiecznymi. Na szczycie łodygi znajduje się koszyczek złożony z białych kwiatów języczkowatych i żółtych kwiatów rurkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina przyjemnie pachnie. Gatunek ten pochodzi z Iranu i Iraku, skąd rozprzestrzenił się, przez rejon śródziemnomorski, na całym świecie. Spotyka się go często w ogrodach na wsiach, gdzie ceniony jest zarówno za swe zalety ozdobne, jak i lecznicze. Zbiera się koszyczki (Flos Matriacariae seu Parthenii) albo ziele (Herba Matricariae seu Parthenii). Koszyczki zrywa się ręcznie podczas pięknej pogody, ziele ścina się w okresie pełnego kwitnienia. Zebrane części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu i przewraca ostrożnie; można też suszyć w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Mają bardzo silny zapach i trzeba je przechowywać w zamkniętym opakowaniu. Zawierają olejek eteryczny pachnący kamforą, gorycze, garbniki i śluz. Lecznictwo ludowe zaleca stosować odwar w proporcji 2 łyżeczki do kawy ziół na filiżankę wody (parzyć przez 15 minut). Pije się 3 filiżanki dziennie, aby złagodzić zaburzenia w trawieniu. Jest to środek uspokajający, dezynfekujący, przeciwskurczowy i przeciwrobaczycowy, a także stosowany w chorobach ginekologicznych. W celu leczenia obrzęków i otwartych ran oraz do płukania jamy ustnej po zabiegach dentystycznych przygotowuje się odwar dwukrotnie mocniejszy, a zioła parzy przez 25 minut. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór koszyczków: VI-VIII Zbiór ziela: VI-VIII

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY.jpg

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumi ...

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumianek bezpromieniowy Roślina jednoroczna o łodydze wzniesionej, bogato rozgałęzionej i gęsto ulistnionej. Liście są pierzastodzielne, siedzące, naprzemianległe. Koszyczki pojawiają się pojedynczo na szczytach rozgałęzień. Mają barwę zielonożółtą, dno stożkowate, puste, bez brzeżnych kwiatów języczkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina ma przyjemny aromat. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Do Europy został sprowadzony dopiero w ostatnim wieku, do ogrodów botanicznych. Spotyka się go na przydrożach, podwórkach i odłogach. Zastępuje rumianek pospolity w chłodnych rejonach, gdzie ten gatunek nie rośnie. Zbiera się koszyczki (Flos Matricariae discoideae) w pełni rozwoju razem z bardzo krótką szypułką. Po wysuszeniu w miejscu cienistym w cienkich warstwach, których się nie przewraca, uzyskuje się przyjemnie pachnący surowiec, który należy przechowywać w zamkniętych pudłach. Zawiera on olejek eteryczny (w mniejszej ilości niż rumianek pospolity), garbniki, glikozydy i gorycz. Służy do tych samych celów co rumianek pospolity, ale ma mniejszą wartość leczniczą. Odwar jest środkiem pomocniczym przy leczeniu grypy (środek napotny), działa skutecznie w przypadku zaburzeń w trawieniu (środek dezynfekujący i wiatropędny) oraz wypędza pasożyty jelitowe. Odwar o dużym stężeniu służy do płukania jamy ustnej i do obmywania wyprysków skórnych oraz egzem. Okres kwitnienia: IV-VII Zbiór koszyczków: IV-VII

CENTURIA POSPOLITA.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria p ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

KOMOSA PIŻMOWA.jpg

KOMOSA PIŻMOWA (Chenopodium ambrosioides L.) Komosa ...

KOMOSA PIŻMOWA (Chenopodium ambrosioides L.) Komosa piżmowa Jest to jednoroczna roślina o łodydze czerwonawej, rozgałęzionej, z liśćmi lancetowatymi, naprzemianległymi. Liczne kwiaty zgrupowane są w kłębiki ułożone w pozorne grona szczytowe i kątowe. Owocem jest orzeszek. Cała roślina pachnie przyjemnie. Gatunek ten pochodzi z tropikalnych rejonów amerykańskich, skąd został sprowadzony do Europy w XVII wieku. Służył do sporządzania naparu przypominającego herbatę. Dla celów farmaceutycznych zbiera się ziele (Herba Chenopodii) zrywając ręcznie kwitnące wierzchołki pędów. Zbiór można powtarzać do 3 razy rocznie. Ziele trudno wysycha. Trzeba je rozłożyć cienką warstwą i często przewracać. Należy je przechowywać w zamkniętych pudłach, w ciemności. Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest askarydol, a ponadto saponiny, garbniki i gorycze. Odwar pobudza trawienie i przemianę materii. Działa przeciwrobaczycowo, może być też użyty w przypadku bolesnego miesiączkowania, astmy, zaburzeń nerwowych i paraliżu niektórych narządów. Jednak najczęściej stosuje się olejek eteryczny otrzymany w drodze destylacji świeżych roślin, który jest używany przede wszystkim jako środek przeciw pasożytom jelitowym. Podobne zastosowanie znajduje w weterynari. Suszone rośliny i olejek w dużej dawce są trujące i mogą być używane tylko pod kontrolą lekarza. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór ziela: VI-IX

JASNOTA BIAŁA.jpg

JASNOTA BIAŁA (Lamium album L.) Bylina o łodydze k ...

JASNOTA BIAŁA (Lamium album L.) Bylina o łodydze kanciastej, podnoszącej się, liściach naprzeciwległych, sercowatych. W kątach górnych liści znajdują się nibyokółki białych kwiatów. Owocem jest poczwórna rozłupnia. Cała roślina jest owłosiona. Gatunek ten, rozpowszechniony w całej Europie, występuje jako chwast w ogrodach, na przychaciach, przydrożach i w zaroślach. Zbiera się kwiaty (Flos Lamii albi) ręcznie, podczas suchej słonecznej pogody i suszy się je szybko rozpostarte cienką warstwą w cieniu lub w suszarni w temperaturze maksimum 40°C. Suche kwiaty mają miodowy zapach i gorzki smak. Przechowuje się je w zamkniętym pojemniku, w ciemności. Zawierają śluzy, garbniki, saponinę, glikozydy i sole mineralne. Działają słabo ściągająco, przeciwzapalnie, moczopędnie i wykrztuśnie. Są pomocne w tamowaniu krwawienia z narządów rodnych i pobudzają procesy przemiany materii. Sporządza się odwar z 2 łyżek kwiatów na 1½ szklanki wody. Leczy on nieżyt górnych dróg oddechowych i zwalcza bezsenność. Służy również do obmywań i okładów w przypadku wyprysków skórnych, egzem, oparzeń, żylaków odbytu i nóg, a także do płukania gardła. Ze świeżych kwiatów przygotowuje się ziółka (słodzone miodem), które wpływają dodatnio na przemianę materii. Z młodych liści można przyrządzić potrawę jak ze szpinaku. Jasnota jest doskonałą rośliną miododajną. Okres kwitnienia: IV-IX Zbiór kwiatów: V-IX

Cykoria podróżnik.jpg

Cykoria podróżnik Bylina o korzeniu stożkowatym, łody ...

Cykoria podróżnik Bylina o korzeniu stożkowatym, łodydze wzniesionej, kanciastej, rozgałęzionej. Liście odziomkowe są haczystodzielne, liście łodygowe lancetowate i siedzące. Niebieskie koszyczki, złożone z samych kwiatów języczkowatych, osadzone są w kątach liści. W całej roślinie znajdują się rurki mleczne. Gatunek ten występuje pospolicie w Europie, Afryce i Azji, na skrajach pól, w rowach i na łąkach jako chwast. Znano go już w starożytnym Egipcie, gdzie był ważną rośliną leczniczą i "sałatową". W XVII wieku korzeń cykorii używany był jako namiastka kawy. Zbiera się korzenie (Radix Cichorii) dzikich roślin, czyści starannie, myje, tnie na kawałki i suszy szybko w temperaturze nie przekraczającej 50°C. Suchy korzeń ma zapach korzenny i gorzki smak. Zawiera do 0,1% gorzkiego glikozydu - entybiny, inulinę, garbniki i cukry redukujące. Substancje te wzmagają wydzielanie żółci i soku żołądkowego oraz zwiększają apetyt. Odwar (2 łyżeczki do kawy na filiżankę wody, pić dwie filiżanki dziennie) działa moczopędnie, słabo przeczyszczająco i pobudzająco. Pije się go w przypadku chorób wątroby, w celu rozpuszczenia kamieni żółciowych lub nerkowych, oraz w przypadku zapalenia dróg moczowych. Dzięki dużej zawartości inuliny ma również zastosowanie w leczeniu cukrzycy. Z form i odmian uprawnych cykorii uzyskuje się namiastkę kawy. Młode pędy pędzonej cykorii spożywa się jako warzywo, zaś pokrewny gatunek, endywia (C.endivia) dostarcza smacznych liści na sałatę, o dużej zawartości witaminy C.

BUŁAWINKA CZERWONA.jpg

BUŁAWINKA CZERWONA (Claviceps purpurea) Buławinka cz ...

BUŁAWINKA CZERWONA (Claviceps purpurea) Buławinka czerwona Jest to grzyb workowiec porażający najczęściej kłosy żyta. W okresie kwitnienia żyta krótkie strzępki grzybni przerastają i wypełniają całkowicie zalążnie kwiatów tego zboża. Na zewnątrz strzępki produkują przez kolejne przewężenia zarodniki konidialne; jednocześnie na powierzchni pojawia się jasna, słodka wydzielina. Płyn ten wabi owady, które przenoszą zarodniki na zdrowe rośliny. Strzępki grzybni rosną i zbijają się, tworząc czatny, wystający z kłosa rożek - przetrwalnik zwany sporyszem. Podczas żniw przetrwalniki te wypadają z kłosów na ziemię, na wiosnę zaś wydają drobniutkie otocznie, które wyrzucają zarodniki workowe na młode źdźbła żyta. Sporysz (Secale cornulum) jest niezastąpionym surowcem do produkcji wielu ważnych leków. Dawniej był zbierany z kłosów porażonych roślin, obecnie uzyskuje się go ze specjalnych poletek żyta sztucznie zakażanego oraz z kultur grzybni hodowanych w kadziach fermenatacyjnych. Sporysz zawiera pochodne indolowe, które można podzielić na rozpuszczalne w wodzie (ergometryna, ergobazyna i ergometrynina) i na nierozpuszczalne w wodzie (grupa ergotaminy i ergotoksyny); zawiera również barwniki, lipidy, aminy i antrachinony. Substancje czynne powodują skurcz mięśni gładkich macicy, zmniejszają pobudliwość nerwów współczulnych, powodują skurcz naczyń krwionośnych obwodowego układu żylnego i zwiększają ciśnienie tętnicze. Stosowane są w ginekologii, internie i neurologii. Zbiór przetrwalników: VI-VII

lecz-082.jpg

misiaQ_76