lecz-132.jpg

lecz-091.jpg

Jest to bylina o łodygach kanciastych, wzniesionych, pok ...

Jest to bylina o łodygach kanciastych, wzniesionych, pokrytych liśćmi ogonkowymi, naprzeciwległymi. Cała roślina jest owłosiona i nasycona olejkiem eterycznym o niezbyt przyjemnym zapachu. W kątach liści osadzone są nibyokółki kwiatów różowawych, czasem białych. Owocem jest rozłupnia poczwórna. Gatunek ten rośnie w ogrodach, na placach wiejskich, na wysypiskach i śmietniskach, zwłaszcza na glebie zasobnej w azot. Był używany jako roślina lecznicza już w bardzo dawnych czasach, najpierw do leczenia oczu i uszu, później - również nerek. Zbiera się ziele (Herba Ballotae) w pełni kwitnienia, podczas słonecznej pogody. Ścina się całą górną część pędu i suszy w temperaturze 35°C. Suche ziele wydziela silny zapach i musi być przechowywane oddzielnie w zamkniętych torbach. Zawiera ono garbniki, olejek eteryczny, kwasy organiczne i pektynę. Używane jest jako środek uspokajający w przypadkach chorób nerwowych: depresji, migreny, neurastenii, stanów niepokoju i innych chorób nerwowych lub psychicznych. Działa również napotnie. Przygotowuje się odwar z dwóch łyżeczek do kawy ziela na dwie filiżanki wody i pije 2-4 filiżanki dziennie. Używa się również ziela w postaci proszku w ilości 2-4g 2-4 razy w ciągu dnia. Okłady z mierznicy łagodzą bóle gośćcowe. Jak wszystkie wargowe jest to doskonała roślina miododajna. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór ziela: VI-VIII

lecz-110.jpg

Rumian szlachetny Bylina o łodydze płożącej się i r ...

Rumian szlachetny Bylina o łodydze płożącej się i rozgałęzionej, liściach pierzastosiecznych, naprzemianległych. Łodyga kończy się koszyczkiem ziożonym z brzeżnych kwiatów języczkowatych i środkowych kwiatów rurkowatych, zaś u odmian ulepszonych - tylko z kwiatów języczkowatych. Zbiera się rozwinięte koszyczki kwiatowe (Flos Chamomillae romanae) w dni ciepłe i suche za pomocą specjalnego grzebienia, który pozwala zerwać kwiaty bez szypułki. Trzeba uważać, aby nie zgnieść zebranych koszyczków. Suszy się je na siatkach w cieniu lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 35°C, później przechowuje w zamkniętych opakowaniach. Koszyczki zawierają olejek eteryczny bogaty w azulen, a takie gorycze, glikozydy i cholinę. Działają przeciwzapalnie, dezynfekująco, napotnie, uspokajająco i rozkurczowo. Przyrządza się napar z 1-2 łyżek koszyczków w 1½ szklanki wody (naparzać przez 15 minut) i pije ¼-½ szklanki 2-4 razy dziennie. Do stosowania zewnętrznego przygotowuje się napar do 10 razy mocniejszy, naparzając przez 20 minut. Służy do pielęgnowania skóry i płukania włosów blond, którym nadaje naturalny połysk. Ze świeżego ziela otrzymuje się w drodze destylacji olejek eteryczny znajdujący zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmacji. Okres kwitnienia: VII-VIII Zbiór koszyczków: VII-VIII

lecz-112.jpg

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumiane ...

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumianek bezpromieniowy Roślina jednoroczna o łodydze wzniesionej, bogato rozgałęzionej i gęsto ulistnionej. Liście są pierzastodzielne, siedzące, naprzemianległe. Koszyczki pojawiają się pojedynczo na szczytach rozgałęzień. Mają barwę zielonożółtą, dno stożkowate, puste, bez brzeżnych kwiatów języczkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina ma przyjemny aromat. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Do Europy został sprowadzony dopiero w ostatnim wieku, do ogrodów botanicznych. Spotyka się go na przydrożach, podwórkach i odłogach. Zastępuje rumianek pospolity w chłodnych rejonach, gdzie ten gatunek nie rośnie. Zbiera się koszyczki (Flos Matricariae discoideae) w pełni rozwoju razem z bardzo krótką szypułką. Po wysuszeniu w miejscu cienistym w cienkich warstwach, których się nie przewraca, uzyskuje się przyjemnie pachnący surowiec, który należy przechowywać w zamkniętych pudłach. Zawiera on olejek eteryczny (w mniejszej ilości niż rumianek pospolity), garbniki, glikozydy i gorycz. Służy do tych samych celów co rumianek pospolity, ale ma mniejszą wartość leczniczą. Odwar jest środkiem pomocniczym przy leczeniu grypy (środek napotny), działa skutecznie w przypadku zaburzeń w trawieniu (środek dezynfekujący i wiatropędny) oraz wypędza pasożyty jelitowe. Odwar o dużym stężeniu służy do płukania jamy ustnej i do obmywania wyprysków skórnych oraz egzem. Okres kwitnienia: IV-VII Zbiór koszyczków: IV-VII

lecz-124.jpg

SZCZWÓŁ PLAMISTY (Conium maculatum L.) Szczwół plamisty ...

SZCZWÓŁ PLAMISTY (Conium maculatum L.) Szczwół plamisty Roślina dwuletnia o łodydze wzniesionej, bruzdowanej, rozgałęzionej, z fioletowymi plamami u nasady, z liśćmi naprzemianległymi, 2-3-krotnie pierzastymi. Ogonki liściowe tworzą błoniastą pochwę. Rozgałęzienia kończą się baldachami złożonymi, utworzonymi z drobnych, białych kwiatów. Owocem jest podwójna rozłupnia. Cała roślina jest silnie trująca. Gdy pociera się liście lub gdy roślina więdnie, wydziela się zapach mysi. Szczwół rośnie w zaroślach, ogrodach i na rumowiskach. Jego działanie znane było już w starożytności, a w Grecji antycznej wykorzystywany był do wykonywania wyroków śmierci (np. Sokrates, 399 r. p.n.e.). Zbiera się owoce (Fructus Conii). Po długim suszeniu przechowuje się je w szczelnym opakowaniu. Zbiór i późniejsze manipulacje trzeba przeprowadzać z największą ostrożnością, z daleka od innych roślin leczniczych. Szczwół zawiera głównie trujące alkaloidy (np. koniinę), olejek eteryczny i kwasy organiczne. Należy jednak podkreślić, że alkaloidy są substancjami lotnymi, toteż skutecmość surowca zmniejsza się z upływem czasu. Dawkowany przez lekarza szczwół znieczula nerwy czuciowe (jak nikotyna lub kurara) i łagodzi bóle mięśni wszystkich narządów. Jest również skuteczny w przypadku astmy. Natomiast w większej dawce powoduje bóle głowy, później - śmiertelne zatrucia. Służy do sporządzania maści lub czopków znieczulających bóle prostaty, działa skutecznie przeciw guzom i chorobom nerwowym. W Polsce nie jest stosowany. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór owoców: VIII-IX

lecz-109.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria posp ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

lecz-108.jpg

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria posp ...

CENTURIA POSPOLITA (Centaurium erythraea) Centuria pospolita Roślina jednoroczna lub dwuletnia o łodydze wzniesionej, w górze rozgałęzionej. Liście w różyczce są jajowate, liście łodygowe siedzące, naprzeciwległe. Różowe kwiaty są zebrane w baldachogrono. Owocem jest torebka. Gatunek ten rośnie na słonecznych zboczach, łąkach i polanach. Zbiera się ziele (Herba Centaurii) w pełni kwitnienia. Ścina się łodygi około 5 cm nad ziemią, pozostawiając jedną czwartą roślin na nasiona. Ścięte części suszy się rozpostarte cienką warstwą w cieniu, przewracając je często, albo w suszami w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, ciemnym, w dobrze zamkniętym opakowaniu. Centuria jest ważną i bardzo poszukiwaną rośliną leczniczą. Zawiera przede wszystkim goryczowe glikozydy - gencjopikrynę i erytrocentaurynę, ślady olejku eterycznego i inne substancje. Gorycze drażnią zakończenia nerwowe brodawek smakowych języka, co powoduje obfitsze wydzielanie soku żołądkowego. Centuria stosowana jest w postaci: kropli - Tinctura amara, ziółek - Species amaricantes, Species stomachicae i in. Lecznictwo ludowe zaleca napar lub odwar w dawce: łyżeczka do kawy ziela na ¼ dm3 wody, pić rano na czcco i wieczorem. Używa się również nalewki alkoholowej (Tinctura Centaurii). Od pewnego czasu stosuje się coraz częściej centurię jako dodatek przy wyrobie win i likierów. Okres kwitnienia: VI-VII Zbiór ziela: VI-VIII

lecz-106.jpg

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny ...

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny Roślina dwuletnia lub bylina z wrzecionowatym korzeniem, różyczką liści podwójnie pierzastych i rozgałęzioną łodygą, która kończy się baldachem złożonym. Kwiaty są białe lub różowawe. Owocem jest podwójna rozłupnia. Cała roślina pachnie aromatycznie. Kminek rośnie dziko w Europie i Azji. Jest także uprawiany zależnie od potrzeb lokalnych. Znany był już w starożytności jako roślina aromatyczna i dodatnio wpływająca na trawienie. Zbiera się owoce (Fructus Carvi). Uprawiając niewielką ilość kminku, ścina się dojrzałe baldachy lub całe rośliny i suszy się przed omłotem. Na dużych powierzchniach przeprowadza się zbiór maszynowo w optymalnej fazie dojrzałości. Owoce powinny być suche i składowane w suchym miejscu. Zawierają 3-7% olejku eterycznego (Oleum Carvi, w którego skład wchodzą m.in. karwon i limonen), a ponadto białka, skrobię, cukier, garbniki i olej tłusty. Kminek pobudza czynności przewodu pokarmowego, wpływa rozkurczająco na mięśnie gładkie i przeciwdziała tworzeniu się gazów w jelitach. Zapobiega też rozwojowi szkodliwej mikroflory i pasożytów jelitowych. Przyjmuje się sproszkowane owoce, ale można też je żuć; dawka dzienna wynosi ½-1 g. Można również przyrządzić odwar, biorąc łyżkę rozdrobnionych owoców na 1½ szklanki wody, i pić ¼-½ szklanki 2-3 razy dziennie. Kminek wzmaga również laktację. Używa się też olejku kminkowego w ilości 2-3 kropli na cukrze. Wyższe dawki są szkodliwe dla wątroby i nerek. Bardzo duże ilości kminku zużywa przemysł spożywczy. Okres kwitnienia: V-VI Zbiór owoców: VII-VIII (co 2-gi rok)

lecz-104.jpg

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna ...

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna Roślina roczna o łodydze wzniesionej i rozgałęzionej, liściach owalnych, błyszczących. W ich kątach znajdują się białe kwiaty na krótkiej szypułce. Wkrótce po kwitnieniu pojawia się jagoda czerwona, żółta lub zielona, zależnie od odmiany. Papryka pochodzi z rejonów tropikalnych i subtropikalnych Ameryki, skąd w XV w. sprowadzili ją do Europy Hiszpanie. Znaczenie farmaceutyczne mają odmiany z długimi, czerwonymi owocami o silnie palącym smaku. Dojrzałe owoce (Fructus Capsici) zbiera się ręcznie, poźniej pozostawia do zwiędnięcia i suszy na siatkach lub nawleczone na sznurek. Następną czynność, mielenie, trzeba wykonać bardzo ostrożnie, ponieważ pył papryki silnie drażni skórę i błony śluzowe. Owoce zawierają drażniący amid kapsaicynę, substancję oleistą kapsycynę, czerwone barwniki z grupy karotenów, witaminy C, B1, B2 i E, tłuszcze i inne substancje. Leki zawierające paprykę są stosowane przede wszystkim zewnętrznie; w aptekach znajdują się różne rodzaje wyciągów, nalewek, maści i plastrów, które rozszerzają naczynia krwionośne i powodują zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych. Stosuje się je głównie w przypadku bóli gośćcowych, rwy kulszowej i zapalenia opłucnej. Plastry mogą być również produkowane z innych gatunków papryki. Użyta doustnie papryka pobudza perystaltykę żołądkowo-jelitową i sprzyja wydzielaniu soku żołądkowego. Słodka papryka jest doskonałym warzywem zawierającym bardzo dużo witaminy C. Oba rodzaje papryki są powszechnie używane jako rośliny aromatycze i przyprawowe. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór owoców: VII-IX

lecz-098.jpg

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwy ...

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwyczajny Jest to krzew o liściach zimozielonych, sadzony w ogrodach i parkach ze względu na walory ozdobne. Na zielonych gałązkach osadzone są naprzeciwlegle liście eliptyczne, całobrzegie, gładkie, skórzaste. Wczesną wiosną w kątach liści tworzą się krótkie, gęste grona złożone z żółtych kwiatów: kwiat słupkowy znajduje się pośrodku i otoczony jest kwiatami pręcikowymi. Owocem jest torebka. Gatunek ten, pochodzący z Europy Południowej, rozprzestrzenił się na całym świecie. Zbiera się, uszczykując w sposób umiarkowany, liście bukszpanu (Folium Buxii). Podczas suszenia w cieniu trzeba je często przewracać. Po wyschnięciu mają barwę zieloną i gorzki smak. Zawierają głównie alkaloidy (buksynę), olejek eteryczny i garbniki. Działają przeciwgorączkowo. Stosowane są także w przypadkach stanów zapalnych dróg żółciowych i moczowych. W tym celu sporządza się odwar biorąc 1/2 łyżeczki do kawy na filiżankę wody lub przyjmuje sproszkowane liście w dawce 0,5 g dziennie, zależnie od wskazówek lekarza. Zanim zaczęto stosować chininę, bukszpanem leczono malarię. Z liści robi się okłady lub kąpiele w przypadku bólów gośćcowych, dny i wyprysków skórnych. Jest to roślina trująca, należy więc przestrzegać zalecanych dawek. Drewno bukszpanu jest bardzo zwarte, twarde i trwałe. Używa się je w drzeworytnictwie i do wyrobu instrumentów muzycznych. Okres kwitnienia: III-IV Zbiór liści: IV-VI

lecz-094.jpg

BRZOZA BRODAWKOWATA (Betula pendula) Brzoza brodawkowat ...

BRZOZA BRODAWKOWATA (Betula pendula) Brzoza brodawkowata Jest to duże drzewo o brązowych, zwisających gałązkach i białej korowinie pnia, spękanej u jego podstawy. Liście długoogonkowe, początkowo lepkie, są ułożone naprzemianlegle. Brzoza jest rośliną jednopienną: ma kotki z kwiatów słupkowych i kotki z kwiatów pręcikowych. Owocem jest orzeszek oskrzydlony. Jest to gatunek pospolity w Europie i Azji, gdzie rośnie w lasach, widnych gajach i wzdłuż dróg. Liści brzozy używano od dawna do leczenia chorób układu moczowego i gośćca. Liście (Folium Betulae) zrywa się w dwa miesiące po ich ukazaniu się, suszy w cieniu lub w suszami w temperaturze 40°C. Zawierają saponiny, garbniki, olejek eteryczny, żywice i substancje antyseptyczne. Mają przyjemny zapach i gorzki smak. Działają moczopędnie i odkażająco, nie drażniąc nerek. Są zatem jednym z głównych składników mieszanek moczopędnych pneznaczonych do leczenia przewodów moczowych, pęcherza i kamicy nerkowej. Wywołują także poty, zwłaszcza w mieszankach z kwiatem lipowym. Sporządza się odwar z 1 1/2-2 łyżek pokrajanych liści oraz 2 szklanek wrzącej wody i pije 2-3 razy dziennie. Zewnętrznie liście brzozy służą do przygotowania odświeżających kąpieli i leczenia gośćca. Za pomocą suchej destylacji drewna uzyskuje się dziegieć (Pix Betulae) często stosowany do leczenia chorób skórnych. Okres kwitnienia: IV-V Zbiór liści: V-VI

lecz-132.jpg

jola615