100_3348.JPG
-
■ CHŁOPI - W.Reymont -
0. Mistrzostwa Europy 2012 -
00. Moje miasto -
1 -
2012 -
2014 - Igrzyska Olimpijskie w Soczi -
Ach, te warszawskie chmurki -
Artefakty -
Bydgoszcz -
chmurki z Ciechocinka -
chmurki z Kołobrzegu -
Ciechocinek -
czerwiec -
do 2010 -
działo się w mieście - Piastowski Kalisz -
GRZYBY 2012 -
kaliskie chmurki -
Kołobrzeg -
kwiecień -
listopad -
luty -
Made in Anna -
maj -
marzec -
MEDALIŚCI -
moim okiem -
Mój tomik wierszy - Moje Nastroje -
Muzeum Erotyki -
Muzyka francuska -
Park Przyjaźni -
Park Wodny -
październik -
Polacy -
Poznań = nowy dworzec PKP -
Reszta świata -
sierpień -
Słońce -
Spacer po Warszawie -
stolica w grudniu -
stolica w październiku -
styczeń -
Świebodzin -
Świebodzińskie chmurki -
trochę ruchu na świeżym powietrzu -
Wawrzyniki 2011 -
Wierszoteka -
wrzesień -
z Bydgoszczy -
Zachomikowane -
Zamek Królewski
Kalisz (łac. Calisia, jid. קאַליש) – miasto na prawach powiatu w środkowo-zachodniej Polsce. Drugi co do wielkości ośrodek województwa wielkopolskiego, siedziba powiatu ziemskiego; ośrodek centralny aglomeracji kalisko-ostrowskiej; siedziba diecezji kaliskiej. Miasto położone jest nad rzeką Prosną, na Wysoczyźnie Kaliskiej.
Od 1314 r. do II rozbioru Polski Kalisz był stolicą województwa kaliskiego. Następnie został stolicą departamentu kaliskiego w Księstwie Warszawskim, w Królestwie Kongresowym stolicą województwa (do 1837), później (w latach 1837–1845 i 1867–1918) stolicą guberni Cesarstwa Rosyjskiego. W latach 1975–1998 był stolicą województwa kaliskiego.
Znajduje się tu filharmonia, teatry, muzea, liczne galerie i organizowane są festiwale. Rozwinięty rynek medialny – liczne gazety lokalne, radio, telewizja.
W Kaliszu urodził się prezydent II Rzeczypospolitej, Stanisław Wojciechowski.
Historia miasta do rozbiorów Polski
Liczne odkrycia rzymskich importów (skarb z Zagórzyna i in.) wskazują na to, że okolice Kalisza były ośrodkiem na trasie szlaku bursztynowego. To oraz podobieństwo średniowiecznej nazwy Kalisza do antycznej Kalisii, wzmiankowanej w II wieku n.e. przez Klaudiusza Ptolemeusza, jest powodem ich utożsamiania przez niektórych historyków. Współczesne badania wskazują jednak, że ptolemeuszowa Calisia leżała jednak na terenie dzisiejszej Słowacji.
Osada kasztelańska z grodem od IX w. Nazwa pochodzi od archaizmu kał oznaczającego bagno, mokradło. Ze względu na liczne znaleziska wskazujące na obecność Celtów w okolicy Kalisza istnieje również możliwość, że nazwa pochodzi od celtyckiego słowa cal, oznaczającego strumień lub rzekę.
Od X w. Kalisz był jedną z głównych siedzib królestwa (łac. sedes regni principalis), do XII w. był stolicą jednej z siedmiu prowincji utworzonych przez Bolesława I Chrobrego. W 1138 na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława III Krzywoustego ziemia kaliska została włączona do dzielnicy senioralnej.
W 1193 w kolegiacie św. Pawła Apostoła został pochowany książę kaliski Mieszko Młodszy, w 1195 książę kujawski Bolesław Mieszkowic, w 1202 książę zwierzchni Polski Mieszko III Stary.
W 1233 roku Henryk Brodaty spalił gród na Zawodziu i następnie założył nowy wraz z osadą przy ufundowanym wtedy być może kościele św. Mikołaja. Miasto osiągnęło wysoką pozycję w 2. połowie XIII w., kiedy stało się główną rezydencją Bolesława Pobożnego i stolicą wschodniej Wielkopolski. W tym czasie władca dokonał też lokacji w Kaliszu miasta – na nowym miejscu, nieopodal nowego grodu ustanowionego przez Henryka I Brodatego (na północ od zniszczonego, pierwotnego grodu). Nie jest jednak znana data tego wydarzenia. Rzekomy przywilej z 1264, nadający Kaliszowi prawo pobierania cła solnego, jest falsyfikatem z przełomu XIII i XIV w. Najstarsza autentyczna wzmianka o Kaliszu jako mieście pochodzi z 1268, choć wskutek pomyłki korektorskiej w "Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski" została rozpowszechniona pod błędną datą 1260. Niektóre źródła sugerują istnienie w Kaliszu klasztoru franciszkanów już w 1257, jednak fakt ten nie przesądza jeszcze o ówczesnym miejskim statusie osady. Należy zatem przyjąć, że Kalisz otrzymał prawo miejskie przed 1268.
Przed 1279 w północnej części Nowego Miasta, nad kanałem Prosny, Bolesław Pobożny wzniósł zamek książęcy, późniejszy Zamek Królewski w Kaliszu (rozebrany w latach 1803–1804).
W czasie rozbicia dzielnicowego (XIII w.) stolica osobnego księstwa. W czasach nowożytnych siedziba wojewody, ośrodek sukiennictwa i stolarstwa, w XIX wieku ośrodek kalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego. Ośrodek naukowy i religijny, po opuszczeniu habsburskich Czech w pobliżu osiedliły się wspólnoty braci czeskich. W 1613 w wieży kościoła św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa założono pierwsze polskie obserwatorium astronomiczne. Od 1801 nieprzerwanie działa teatr założony przez Wojciecha Bogusławskiego. W początkach XIX w. siedziba stronnictwa politycznego Kaliszan dążącego do reform gospodarczych.
Gmina żydowska w Kaliszu należała do najznaczniejszych w Koronie Królestwa Polskiego, a rabini Kalisza przewodniczyli obradom Sejmu Czterech Ziem (1581–1764)[8].
Rozwój miasta w XIX w. i do I wojny światowej
W 1793 miasto po II rozbiorze Polski zostało stolicą departamentu kaliskiego Prus Południowych, w 1807 takiego samego departamentu Księstwa Warszawskiego. W 1813 w Tyńcu stoczono bitwę pod Kaliszem, w której oddziały saskie VII Korpusu Wielkiej Armii gen. Reyniera zostały rozbite przez rosyjski korpus gen. von Wintzingeroda; Kalisz został zajęty. Imperium Rosyjskie i Królestwo Prus zawarły tutaj traktat kaliski, dzięki któremu Prusy przystąpiły do koalicji przeciw Napoleonowi. W 1815 powstało Królestwo Polskie i w 1816 ponownie utworzono województwo kaliskie, które w 1837 zostało przemianowane na gubernię kaliską.
W 1818 erygowano diecezję kujawsko-kaliską ze stolicą w Kaliszu i założono Kaliskie Towarzystwo Muzyczne, najstarsze towarzystwo muzyczne w Polsce. W tym samym roku książę namiestnik Józef Zajączek wydał postanowienie o funduszu pożyczkowym dla Kalisza, rozpoczynając wielką przebudowę miasta: uregulowano wówczas Warszawskie Przedmieście, wytyczono m.in. plac św. Józefa, ulicę Warszawską, ulicę Łódzką, uregulowano Wrocławskie Przedmieście, aleję Józefiny i ulicę Wrocławską, w 1821 wzniesiono pałac Trybunalski, w 1824 pałac Komisji Województwa Kaliskiego, w 1826 most Kamienny, w 1833 pałac Weissów. W latach 1842–1843 według projektu Teodora Urbańskiego uregulowano Kaliski Węzeł Wodny. W 1864 powstała Kaliska Straż Ogniowa, pierwsza ochotnicza straż ogniowa w Królestwie Polskim. W 1866 na Kanale Bernardyńskim wybudowano most Żelazny, pierwszy polski most o konstrukcji stalowej. W 1870 zaczął ukazywać się „Kaliszanin”. W 1878 powstała Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger, w 1887 Fabryka Fortepianów i Pianin Teodor Betting, w 1892 Fabryka Pierników i Biszkoptów Kazimierza Mystkowskiego. W 1890 ukończono budowę nowego ratusza, w 1900 ukończono budowę nowego gmachu Teatru Miejskiego, a w 1902 budowę gmachu Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego z salą koncertową.
Kalisz był miastem wielonarodowościowym. W 1860 liczył 12 835 mieszkańców, w tym 47% Polaków, 34% Żydów i 19% Niemców.
W latach 1900–1902 wybudowano Kolej Warszawsko-Kaliską, w latach 1914–1917 powstała Kaliska Kolej Dojazdowa. W 1906 założono Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.
W dniach 7-22 sierpnia 1914, w czasie I wojny światowej, bezbronne miasto z niewyjaśnionych przyczyn zostało prawie całkowicie zniszczone ostrzałem artyleryjskim i poprzez podpalenia, które, jak się powszechnie uważa, zostały dokonane przez wojska niemieckie pod dowództwem majora Hermanna Preuskera. Jednakże według innych źródeł wojskami niemieckimi dowodził wówczas m.in. pułkownik Hoffman (Laddwehr-Infanterie-Regiment Nr 7). Spalono m.in. gmach ratusza i teatru. W gruzach legło 95 proc. zabudowy staromiejskiej, co spowodowało eksodus ludności i spadek liczby mieszkańców z 70 do 5 tysięcy. Na Wzgórzu Wiatracznym dokonano mordu na 80 cywilach (decymacja 800 zatrzymanych mężczyzn). Niemiecka komisja oceniła straty poniesione przez miasto na 25 mln rubli w złocie. Tragedię Kalisza Dąbrowska opisała wiernie w Nocach i dniach.
Kalisz w niepodległej Polsce
Historycy oceniają, że Kalisz był w Europie najbardziej zniszczonym miastem w czasie I wojny światowej. Po odzyskaniu niepodległości odbudowano miasto, zachowując średniowieczny plan zabudowy. W 1931 r. Kalisz liczył już 80 tys. mieszkańców.
W dwudziestoleciu międzywojennym w garnizonie Kalisz stacjonowały jednostki 25 Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Franciszka Altera, m.in. 25 Pułk Artylerii Lekkiej, 29 Pułk Strzelców Kaniowskich; sztab dywizji stacjonował w Kaliszu.
W 1969 odbył się I Ogólnopolski Festiwal Awangardy Beatowej w Kaliszu (OFAB), pierwszy polski rockowy festiwal muzyczny.
W 2010 w Kaliszu obył się VIII Kongres Miast Polskich.
Położenie geograficzne
Kalisz leży na Wysoczyznie Kaliskiej, w głębokiej dolinie Prosny, w południowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego; jest największym miastem na Nizinie Południowowielkopolskiej.
Na południowo-wschodnim krańcu miasta, przy drodze do Brzezin, znajduje się rezerwat przyrody Torfowisko Lis o powierzchni 4,71 ha. Okolice Kalisza to tereny rolnicze, brak tam większych kompleksów leśnych. We wschodniej części miasta znajduje się jedyny w jego granicach las – Las Winiarski, a na południe od lasu Jezioro Pokrzywnickie.
Klimat
Pod względem klimatycznym Kalisz położony jest w strefie przejściowej między nizinami a pasem wyżyn. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi +7,8 °C. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 40–60 dni, okres wegetacyjny trwa 200–220 dni. Suma rocznych opadów wynosi 517 mm. Względna wilgotność powietrza wynosi 81%, a zachmurzenie 65%.