ml0006.jpg

Sandro Botticelli

Sandro Botticelli, właściwie Alessandro di Mariano Filipepi (ur. 1 marca 1445 we Florencji
w dzielnicy Santa Maria Novella[potrzebne źródło] - zm. 17 maja 1510 (jest to data pogrzebu),także we Florencji) - włoski malarz szkoły florenckiej, który tworzył we wczesnym
(quattrocento) oraz dojrzałym okresie odrodzenia.

Około 1470 roku na zlecenie dla Sala del Magistrato w Palazzo Della Mercanzia (siedziby
sądu handlowego) powstała Alegoria Siły. Praca ta udowadnia wpływ Antonia del Pollaiuolo
na Botticellego. W tym czasie artysta zrealizował także zlecenie od Medyceuszów na obraz
ołtarzowy do kościoła Santa Elisabetta Della Convertire. Na obrazie tym przedstawił braci
Giuliana i Lorenza Medici jako świętych Kosmę i Damiana. Artysta zastosował kompozycję Sacra Conversazione (Uffizi). Nie było to jedyne zamówienie od przedstawicieli tego wpływowego rodu. Dwa lata później Botticelli wykonał dla nich dwa obrazy opowiadające mitologiczną przypowieść o Judycie i Holofernesie (Powrót Judyty oraz Odnalezienie ciała Holofernesa).Św. Sebastian – duży obraz tablicowy - powstał w 1474 na zlecenie kościoła Santa Maria Maggiore we Florencji. Latem tego samego roku artysta zaczął pracę nad freskiem Wniebowzięcie w kaplicy Dell’Incoronata w katedrze Campo Santo w Pizie. Dzieło nie zostało ukończone, a w 1583 uległo zniszczeniu. Sztandar z Ateną stworzony rok później na zlecenie Giuliana Medici wykazuje na związanie pracy artystycznej Botticellego z rodem Medyceuszów. Obraz znajdował się w pałacu Medyceuszów. Uchodzi za zaginiony od momentu likwidacji kolekcji tegoż rodu.W latach 1476–1477 malarz wykonywał Pokłon trzech króli (Uffizi) dla kościoła Santa Maria Novella. Na obrazie umieścił wiele osób jemu współczesnych, np. Cosimo Medici starszy to postać klęcząca przed Madonną, natomiast Wawrzyniec Wspaniały uwieczniony jest z lewej strony obrazu jako młodzieniec dumnie oparty na mieczu. Sam Botticelli uwiecznił się w prawej części obrazu jako młody człowiek w żółtej szacie i złocistych włosach.

Od lata 1481 roku do wiosny/lata 1482 Botticelli pracował nad freskami w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie na zlecenie papieża Sykstusa IV. Było to kilka portretów papieskich i trzy wielkie obrazy: Młodość Mojżesza, Oczyszczenie trędowatego (znane też pod tytułem Młodość Chrystusa) i Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona rebelii Korego, Datana i Abirona. Młodość Mojżesza zawiera symultaniczne sceny przedstawiające Mojżesza zabijającego Egipcjanina, przepędzającego pasterzy, którzy dokuczali córkom Madianitów, poi trzody córek Jetry, rozmawia z Bogiem w krzaku ognistym, wyprowadza Izraelitów z Egiptu.
Na zlecenie Medyceuszów Botticelli wykonał obraz Atena ujarzmiająca centaura (datowanie niepewne). Istnieją dwie interpretacje tego dzieła. Może to być aluzja do bohaterskich czynów Wawrzyńca Wspaniałego, który zaprowadził pokój we Florencji po wojnie domowej lub też alegoria dwoistości natury ludzkiej, w której mądrość panuje nad siłą i instynktami. W 1486 artysta przyjął zlecenie z kolei od Tornabuonich na freski w willi Tornabuoni-Lemmie z okazji ślubu Tornabuoniego. Są to sceny alegoryczne uznawane przez niektórych historyków sztuki za najambitniejsze i niosące najgłębszą treść z dzieł Botticellego (obecnie w Luwrze).

Obraz Maddona del Magnificat namalowany pomiędzy 1481 a 1485 wziął swoją nazwę od słów widocznych na kartach otwartej księgi. Maryja zapisuje słowa, które wg Ewangelii Łukasza miała wygłosić podczas spotkania ze św. Elżbietą. Dzieciątko trzyma owoc granatu - symbol Zmartwychwstania. Jest to dojrzałe dzieło artysty o kolistej formie (tondo), w którą doskonale wpisują się przedstawione postacie.
Zwiastowanie (1489–90) wykonane zostało dla kaplicy Benedetta di ser Giovanni Guardi w kościele Santa Maria Magdalena de’Pazzi. Dzieło to doskonale obrazuje zmianę stylu jaka dokonała się w twórczości Botticellego. Obserwujemy tu zanik dotychczasowego idyllicznego nastroju, w obrazie odczuwalne jest silne napięcie wyrażone przez ostre kolory i mocny światłocień, który dotąd nie był stosowany przez artystę.Od 1490, czyli daty wystąpienia dominikanina Savonaroli, Florencję męczyły niepokoje społeczne i polityczne. Botticelli w dużym stopniu uległ wpływowi moralizatorskich kazań. Obserwując jego obrazy z tego okresu możemy odczuć wewnętrzne rozterki artysty. Do 1500 z powodu opisanych wydarzeń odczuwalna jest w dziełach Botticellego nuta tragizmu.

Po 1490 artysta pracował nad ilustracjami do Boskiej komedii. Niektórzy historycy sztuki uważają, że poemat był tu jedynie inspiracją. Z ręki Botticellego ostatecznie powstały 94 rysunki na pergaminie,które znajdują się obecnie berlińskiej w Bibliotece Watykańskiej. La Calunna, czyli Oszczerstwo, według Apellesa powstała w 1497 na zamówienie Antonia Segniego. Jest to głęboka i skomplikowana scena alegoryczna. Obraz o tym tytule pierwotnie namalował starożytny malarz Apelles, którego dzieło z kolei opisał grecki pisarz Lukian. Tekst Lukiana został przywołany przez Albertiego w jego traktacie O malarstwie, na której to wersji prawdopodobnie opierał się Botticelli realizując własną wizję tematu.
Niektórzy historycy sztuki sądzą, iż jest to jedno z nieudanych dzieł Botticellego, zaprzeczające jego prawdziwemu stylowi, bliskie manieryzmowi, gdzie kompozycja jest niespójna, zaś kolory niedopasowane, a sama forma jest niewystarczająca do przedstawienia głębokiej idei jaką pragnął artysta przedstawić.