Perseus_and_Andromeda_detail_of_Pegasus_WGA.jpg

Peter Paul Rubens

Peter Paul Rubens znany jest jako jeden z najwybitniejszych malarzy flamandzkich, pomimo że urodził się w Niemczech, zaś jego kunszt artystyczny ukształtował się we
Włoszech.
Urodzony 28 czerwca 1577 roku, w wigilię dnia świętych Piotra i Pawła, Rubens został ochrzczony jako Peter Paul. Chłopiec przyszedł na świat w Siegen, w Westfalii, jako szóste z siedmiorga dzieci.
We Włoszech młody malarz czarował swymi pracami księcia Mantui, Vincenzo Gonzagę, który wkrótce przyjął go na służbę. Jego zadaniem było wykonywanie kopii słynnych malowideł, na użytek książęcej kolekcji. W swojej pracy musiał wiele podróżować. Dzięki temu Rubens miał jedyną i niepowtarzalną okazję, by odwiedzić niemal wszystkie ważniejsze ośrodki artystyczne we Włoszech. W 1602 roku otrzymał pierwsze zamówienie na dzieło, które dostępne było szerokiej publiczności – wykonanie trzech malowideł ołtarzowych w kościele Santa Croce w Gerusalemme, w Rzymie.
W 1606 roku artysta, który cieszył się już ugruntowaną pozycją, otrzymał propozycję namalowanie malowidła ołtarzowego ołtarzowego nowym kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Vallicelli. Niestety jego pierwsza praca została odrzucona, wobec czego zmuszony był do namalowania zupełnie nowego obrazu. Nie było mu jednak dane zobaczyć swego dzieła w kościele. W październiku 1606 roku został wezwany pilnym listem od swego brata Filipa do umierającej matki. Nie zwłocznie wyruszył w podróż, lecz nie udało mu się zastać jej przy życiu – zmarła niedługo przed przyjazdem syna.
W 1609 roku Paul Rubens został mianowany nadwornym malarzem, na dworze arcyksięcia Alberta i jego żony, infantki Izabeli. W tym samym roku poślubił Izabelę Brant. Wraz z nią oraz czwórką dzieci wiódł szczęśliwe życie. Idylla nie trwała jednak długo, gdyż ukochana żona zmarła 15 lat po ślubie. Na szczęście otaczali go liczni uczniowie, chętni korzystać z cennych rad mistrza, który cieszył się opinią najwybitniejszego malarza w północnej Europie.
W swym słynnym malowidle „podniesienie krzyża”, Rubens udowodnił swe mistrzostwo i opanowanie warsztatu – z godnym podziwu rozmachem zaprezentował temat religijny w sposób charakterystyczny dla szkoły włoskiej. Po wojnie prowadzonej pomiędzy południem i północą Holandii, wiele zniszczonych kościołów wymagało gruntownej renowacji. Dla artysty był to, zatem okres obfitujący w nowe zamówienia. Najważniejsze z nich nadeszło z kościoła jezuickiego z Antwerpii. Rubens osobiście zaprojektował 39 malowideł, które wykonali jego uczniowie. Praca trwała zaledwie dziewięć miesięcy. Niestety wszystkie te malowidła zostały zniszczone przez pożar w 1718 roku. Przetrwały jedynie nieliczne szkice.
Rubens realizował także zamówienia od francuskiego władcy, Ludwika XIII. Dla niego to zaprojektował 12 arrasów oraz 25 olbrzymich malowideł do zamku matki króla, Marii Medycejskiej.
Dzieła

Wywarł olbrzymi wpływ m.in. na malarstwo angielskie i francuskie XVIII w., a także na romantyków. Jego najwybitniejszymi uczniami i współpracownikami byli: J. Jordaens, A. van Dyck, F. Snyders, J. Breughel.
Wśród olbrzymiej spuścizny artystycznej Rubensa szczególnie wyróżniają się tryptyki Podniesienie krzyża (1610-1611) i Zdjęcie z krzyża (1611-1614), obrazy religijne Sąd Ostateczny (ok. 1615-1616) i Pokłon Trzech Króli (1624), obrazy o tematyce mitologicznej: Bitwa Amazonek (ok. 1615), Pijany Sylen (1618), Porwanie córek Leukipa (1620), Święto Wenus, (ok. 1630-1631). Ponadto cykl 21 scen Historii Marii Medycejskiej (1622-1625), Helena Fourment w futrze (1630-1631), Pejzaż z tęczą (ok. 1636), a wśród poloników - portret królewicza Władysława Wazy (1624).
Rubens malował szybko, łatwo, nawet powierzchownie. Komponował swe obrazy jeszcze żywiej, niespokojniej niż artyści włoscy. Mitologia, portrety, bitwy, sceny religijne, słowem każdy temat występuje w jego dziełach. Osiem lat studiów na dworze mantuańskim we Włoszech sprawiło, że przeniósł formy sztuki włoskiej daleko za Alpy, na północ.
Żaden obraz Rubensa nie jest kompozycją zamkniętą. We wszystkich występuje podziwu godna zmysłowość, czar życia, zabawa formą, jakby gra wirtuoza, dla którego nie ma trudności technicznych.
Pełen osobistego wdzięku szedł przez życie w sławie i powodzeniu jak żaden inny twórca. I to życie, pełne powodzenia, umiał pokazać w swej twórczości.

W zakresie stosowanych środków malarskich Rubens ewoluował od śmiałych kontrastów ciepłych i zimnych barw do palety bardziej umiarkowanej, z przewagą bieli, żółci kadmowej, cynobru i lakowej czerwieni. Przejrzyste warstwy farb tonował grą światła, którą skupiał na zgrubieniach warstwy malarskiej. Były to wartości nowatorskie, stawiające Rubensa wśród najwybitniejszych kolorystów w dziejach sztuki.

Skala tematyki Rubensa jest duża. Na równi z obrazami treści religijnej występują sceny mityczne, a wśród nich takie, które dawały sposobność do odtwarzania piękna ciała ludzkiego. Jest w nich radość życia, zaprawiona pewną dozą zmysłowości. Tu należy „Adonis i Wenus”, obraz współczesny „Zdjęciu z krzyża”. Tematem malarskim tego dzieła jest kontrast smagłego, jędrnego ciała młodzieńca i jaśniejszego, miększego ciała młodej kobiety. Ciało ludzkie w każdej epoce życia interesuje Rubensa: w „Śmierci Seneki” mamy odtworzone ciało starca, pełne zmarszczek, o mięśniach przez wiek rozluźnionych.
Malarstwo religijne realizował interpretując ze spontaniczną pasją chrześcijańskie tematy cierpienia, chwały, cudów, ekstazy. Tworząc dzieła o tematyce mitologicznej dał wyraz kultowi zdrowego i silnego ciała człowieka - odznaczające się obfitością kształtów akty rubensowskie stały się jednym z synonimów malarstwa barokowego.
Artyście o tak żywym temperamencie jak Rubens odpowiadały tematy dynamiczne, a wśród nich batalistyka i sceny z polowań. Wśród dzieł Rubensa są i obrazy historyczne, jak cały cykl historii rzymskiego konsula Decjusza Musa, przeznaczony do odtworzenia w gobelinach. Z wielkim zamiłowaniem malował Rubens sceny mitologiczne. Rubensa można by nazwać malarzem dzieci. Występują one w jego obrazach często i w wielkiej ilości, tak że aż przeszły w przysłowie jako Rubensowskie aniołki. Są to dzieci dobrze odżywione, pulchne i zdrowe, najczęściej jasnowłose. Interesowała go także tematyka religijna, dlatego nie brak i takich obrazów w jego dorobku. Krajobrazy malował Rubens już we wczesnych latach swej twórczości, ale głębiej zainteresował się pejzażem pod koniec życia. Rubens malował także portrety kobiece, męskie wizerunki reprezentacyjne, ponadto sceny z polowań oraz nastrojowe krajobrazy o bogatym kolorycie. Wykonywał też kartony do tkanin, liczne rysunki przeznaczone do rytowania, szkice dla architektów i dekoracje miejskie.

Pod względem kolorystycznym obrazy Rubensa są jakby tryumfalną fanfarą, co zresztą najzupełniej harmonizuje z przenikającym je tryumfalnym, kipiącym zdrowiem ogólnym nastrojem.
Dzieła Rubensa cechuje wybujałość, szczerość, żywiołowość, dynamika, niepokój, zmysłowość. Może tę ostatnią właściwość uznać przyjdzie za główną cechę tego artysty.
Podobno nad drzewami pracowni Rubensa widniał napis: „Mens sana in corpore sano”
(Zdrowa myśl w zdrowym ciele),
a jeżeli to nie jest nawet prawdą, to takie było hasło jego życiowe i artystyczne.


Ważniejsze dzieła:
ok. 1606-10 „Święty Jerzy ze smokiem”
1609-10 „Autoportret z żoną”
1611-14 „Zdjęcie z krzyża”
ok. 1615 „Polowanie na hipopotamy i krokodyle”
ok. 1618 „Głowa dziecka”
ok. 1620-25 „Zamek w Paille”
ok. 1630-40 „Święto Wenus”
ok. 1638 „Pejzaż z pasterzem i jego stadem”

Rubensowskie Kształty

*Ideał kobiet tego okresu stanowi np. Mona Liza , Leonarda da Vinci. Florencka dama wzbudzała wiele zachwytu, choć dziś raczej nie miałby szans znaleźć się na okładce kobiecych pism, jednakże w renesansie uchodziła za niebywałą piękność.
*Ideał kobiety : o dużych migdałowych oczach, które mają blask i wilgotność żywych, delikatne brwi, niewielkie subtelne usta, zaokrąglone kształty podobały się ludziom renesansu.
Taki typ kobiety inspirował wiele artystów
*także w tym okresie wzorzec kobiecej urody stworzył Boticielli, choć sam nie zachwycał się kobietami i na myśl o ożenku dostawał gorączki.
*Stworzył on niezwykle poetycki portret kobiety, ucieleśniony w wizerunkach mitycznych bogiń, nimf, aniołów o lekko przechylonych głowach, spadzistych wątłych ramionach i pięknych dłoniach. Można by tu przedstawić portret pt. „Stworzenie Wenus’ . Ideał kobiety przedstawiony na muszli symbolizującej kobiecość, płodność, zmysłowość.Kobieta miała zgrabny nos, szczupłe policzki, ładne usta, przepiękne złociste włosy. Wenus mimo swej nagości jest skromna i niewinna- symbolizuje miłość duchową, najwyższą harmonię piękna i cnoty.
*Kobieta w renesansie przedstawiana była najczęściej na pierwszych planach obrazu.
*w przedstawionym obrazie obok pt; woność wiodąca lud na barykady” właśnie się to potwierdza.
Kobieta dominuje nad całością kompozycji, dominuje alegoryczna figura wolności, wyrażona jao kobieta. Obnażona do piersi kroczy naprzód poprzez martwe ciała powstańców.