Amethyst.gif

AMETYST (KWARC)

Ametyst – minerał, fioletowa, przezroczysta odmiana krystalicznej, kwarcowej krzemionki (SiO2).

Nazwa pochodzi z greckiego méthystos – pijany, a – przeczenie czyli "trzeźwy". Według greckich wierzeń, picie wina z czar ametystowych zabezpieczało pijącego przed upiciem się.

Właściwości:
+ Wzór chemiczny – SiO2 dwutlenek krzemu
+ Układ krystalograficzny – trygonalny
+ Twardość w skali Mohsa – 7
+ Łupliwość – brak
+ Rysa – biała
+ Przełam – muszlowy
+ Gęstość – 2,65 g/cm³
+ Barwa – fioletowa
+ Połysk – szklisty

Jest to odmiana kwarcu o zabarwieniu fioletowym, purpurowym lub purpurowo fioletowym. Swoją barwę zawdzięcza obecności żelaza i promieniowaniu radioaktywnemu. Intensywność barwy można podwyższyć przez krótkotrwałe ogrzewanie. Długotrwałe ogrzewanie niszczy naturalne zabarwienie nieodwracalnie.
Tworzy kryształy o pokroju słupkowym, rzadziej igiełkowym (do kilku centymetrów, bardzo rzadko tworzy czyste kryształy powyżej 10cm). Najczęściej występuje w formie szczotek krystalicznych w pustkach skalnych (geodach, druzach, szczelinach). Wykształca skupienia zbite i ziarniste. Często wykazuje charakterystyczne wstęgowanie/smugowanie – naprzemienne ułożenie warstewek o różnym natężeniu barwy. Czasami tworzy formy o wykształceniu berłowym.

Występowanie:
W dużych ilościach wśród utworów pneumatolitowych i hydrotermalnych; także wśród skał osadowych (żwiry, piaski). Występuje głównie w próżniach pogazowych skał bazaltowych, w tak zwanych geodach lub migdałach. Geody pochodzące z Brazylii osiągają czasem wielkość ponad jednego metra sześciennego.

Miejsca występowania: Brazylia – Bahia, Minas Gerais, Mato Grosso, Urugwaj, Iran, USA – Montana, Georgia, Arizona, Rosja – Ural, w rejonie Jakucka, na płw. Kolskim, Niemcy, Sri Lanka, Madagaskar, w Alpach.

Polska – okolice Lwówka Śląskiego i Kamiennej Góry oraz Krzeszowic – zwykle w melafirach, także w Tatrach – w dolomicie.

Zastosowanie:
+ ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
+ jest stosowany w jubilerstwie jako kamień ozdobny.

Znane ametysty:
+ Muzeum Brytyjskie w Londynie – oszlifowany kamień o wadze 343 karata.
+ Smithsonian Institution w Waszyngtonie – oszlifowany brazylijski kamień o wadze 1362 karata; kamień z Północnej Karoliny -202,5 karata.
+ ametysty były umieszczane w klejnotach koronnych (berło Katarzyny Wielkiej; berło królów brytyjskich).
+ w skarbcu watykańskim znajduje się znany papieski pierścień z ametystem.

Ciekawostki:
+ Legenda:
Jedna z najpiękniejszych nimf leśnych nosiła imię Amethis. Rozkochany w niej bóg Bachus prześladował ją swoimi względami, ale Amethis stroniła od lubieżnego i pijackiego boga. Diana, wzruszona prośbami nieszczęsnej nimfy zamieniła ją w cudowny klejnot, zaś Bachus, ujęty jej dziewiczą skromnością, czarowny ów klejnot obdarzył własnością ujarzmiania i pokonywania pijaństwa.

+Ametyst w Biblii:
Ametyst jest wymieniany jako jeden z kamieni pektorału Aarona (Wj 28:19; Wj 39:12). W Apokalipsie Św. Jana stanowi ozdobę dwunastej warstwy fundamentu niebieskiego Jeruzalem (Ap 21:20).