relax.jpg

Magazyn komiksowy

Relax - wspaniałe pismo komiksowe, przez które przewinęła sie śmietanka polskich autorów komiksu, które też dało honorowy i nieuzgodniony z redaktorami patronat tej stronie :-)

Relax był chyba pierwszym polskim magazynem komiksowym z prawdziwego zdazenia. Miał objętość typowego albumu, prezentowane były w nim zarówno dłuższe historie podzielone na odcinki, jak i serie opowieści krótszych, pojedyńcze historyjki i jednoplanszówki. Rysowali zarówno znani, markowi autorzy (Rosiński, Wróblewski,Christa, Baranowski), jak i inni, znani graficy, niekoniecznie komiks stawiający na pierwszym miejscu (Lutczyn, Kobylinski), a takze postacie mniej lub w ogóle nie znane.

Równiez pod względem tematyki rozpiętość była ogromna. Zwracały uwagę komiksy propagandowe i przygodowe o ideologicznych podtekstach. Zwłaszcza Wróblewski narysował ich dość dużo. Opowiadały one zazwyczaj o trudnych losach dzielnych żołnierzy w walce z okupantem, marynarzy ratujących życie, astronautów zdobywajacych kosmos czy budowniczych tworzących port w Gdyni. Często przy tym fabuła opierała się na watku przygodowym lub sensacyjnym, a "politycznie poprawne" treści pozostawały w tle.

Poza tym obszernym działem tematycznym była fantastyka. Począwszy od wspaniałego "Spotkania" Polcha, temat realizowano w wielu krótszych opowiadaniach oraz długich seriach (np. "Fantastyczna Podróż" czy "Thorgal" Rosińskiego, "Vahanara" Wróblewskiego czy "Bionik Jaga" Karmowskiego)

Nie można zapomniec o wspaniałych komiksach humorystycznych. Prym na tym polu wiódł Christa (Bajki dla dorosłych, Dżdżownica, Palacze itp) oraz Baranowski (Orient-Men). Kolejną grupą są komiksy o młodzieży - "Ślad wiedzie w przeszłość" czy "Konus". W magazynie też zamieszczano historie z bratnich demoludów - m.in. czechów i wegier.

Pierwszy numer Relaksu ukazał się w roku 1976, ostatni - 1981. Jest to jeden z tych nielicznych magazynów, który odszedł z klasą - zamykając w ostatnim numerze wszystkie serie komiksowe.

W magazynie w zasadzie nie było publicystyki komiksowej. Jedyny cykl artykułów o tej tematyce zaprezentowano w pierwszych trzech numerach - "Era wizji" Henryka Kurty - o historii i bohaterach komiksu. Natomiast było wiele tekstów dotyczących innych, "interesujących" zagadnień, takich jak Ludowe Wojsko Polskie, Filatelistyka itp.

Wiele prezentowanych komiksów doczekało się wydań albumowych. Do takich zaliczyć można "Thorgala", "Zamach na Milusia", "Kurs na półwysep York", "Tajemniczy Rejs", Wywiadowca XX wieku i inne. Niestety, nie wszystkie dłuzsze historie spotkał ten los - nie możemy przeczytac albumowej wersji np. "Tajemnicy kipu" czy "Ślad wiedzie w przeszłość".

Po zamknięciu wydawnictwa okazało się, że zostało jeszcze kilka komiksów, które nie zostały zamieszczone w "Relaksie". Stworzono z nich kilka antologii.

***
Relax - nr 32-36

Ukazywanie się "Relaksu" zamknął wybuch stanu wojennego. Po 81 roku nie wyszedł już ani jeden numer, ale w szufladach redaktorów było mnóstwo komiksów, które nie zostały jeszcze opublikowane... Żal, żeby się zmarnowały... Stąd też już w roku 1982 ukazała się antologia pt. "Ogień nad tajgą", prezentująca krótkie komiksowe opowieści o różnorodnej tematyce. Znalazły się w nim opowieści: przygodowa, historyczna i fantastyczne, było nawiązanie do II wojny światowej i adaptacja klasyka literatury. Autorami byli m.in. Henryk Kurta, Stefan Weinfeld, Marek Szyszko, Jerzy Wróblewski, Grzegorz Rosiński i Zbigniew Kasprzak. Czyż to wszystko nie brzmi znajomo?

Już rok później można było znaleźć kolejną antologię pt. "Diamentowa rzeka". Tym razem był to zbiór komiksów narysowanych przez Jerzego Wróblewskiego.

Objętość, tematyka, autorzy - obie publikacje mają bardzo dużo wspólnych cech z wcześniejszym magazynem. Są też istotne różnice - pierwsza, która natychmiast rzuca się w oczy, to brak koloru. Jest za to żółty papier, który posłużył jako tło jeszcze w kilku albumach. Zwraca tez uwagę obecność Zbigniewa Kasprzaka - młodego rysownika, który przeczytał o ogłoszonym przez "Relax" konkursie na komiksy i wysłał swoją pracę - tyle tylko, że już po zamknięciu pisma. Praca ta - "Regenerit" - również znalazła się w tym zbiorku.

Dziwi natomiast obecność opowieści "Przybysz" i "Tajemnica głębin". "Przybysz" Grzegorza Rosińskiego ukazał się w 27 numerze "Relaksu", czyli ok. 3 lata wcześniej. Choć sama historia jest nader interesująca, a co ciekawe - również autentyczna (Rosiński i Baranowski byli jej uczestnikami, zostali tez sportretowani w komiksie), jednak pozbawiona koloru wypada blado. Czy autentyczna jest "Tajemnica głębin" - nie mam pojęcia, ale na pewno nie jest porywająca, i choć ukazała się dość dużo wczesniej, bo w czwartym numerze "Relaksu", powtórzenie jej, zwłaszcza bez kolorów, wydaje mi się niepotrzebne.

Kolejną cechą wspólną antologii (zwłaszcza drugiej) i magazynu jest obecność treści "słusznych". I nie mam tu na myśli faktu, że jedyni uczciwi i dobrzy poszukiwacze diamentów w Brazylii to polscy emigranci lub że dziennikarz, który pomaga zaatakowanej kobiecie ma polskie korzenie. Chodzi mi o opowiadania pt. "Było to na Podhalu" i "Osaczony". Komiks z reguły przerysowuje i nieco zniekształca rzeczywistość, ale stopień propagandy w tych dwóch historiach przekracza wszelkie granice. Przykro czytać takie bzdury, niestety taka była cena za możliwość ukazywania się jakichkolwiek komiksów.

Przez parę lat w księgarniach niepodzielnie królowały albumy z dłuższymi opowieściami. I gdy wydawało się już, że komiksy narysowane dla "Relaxu" (których wciąż jeszcze kila zostało w redakcyjnych szufladach) nie ujrzą światła dziennego, Pojawiły się kolejne antologie. "Fortuna Amelii" to całkiem zgrabny kryminał, dwie przygody Kajka, Kokosza i Milusia oraz historia odkrycia Nowego Świata przez Krzysztofa Kolumba. Kolejny podróżnik - James Cook - wyruszył w swoją podróż w albumie "Bambi", razem z małym jelonkiem, muzykalnym Kapralem i (tu znów powtórka z "Relaksu", z numeru 11, tym razem jednak ze zmienionymi kolorami) ziemskim astronautą. Ostatni albumik - "Wygnaniec" - zawiera węgierską adaptację polskiej literatury, kolejnego podróżnika - tym razem okrążającego świat, i ponownie Kajka i Kokosza - w całkiem nietypowej dla nich opowieści o podróży w czasie.

Trzeba przyznać, że zarówno pod względem wydania, jak i samych komiksów trzy późniejsze antologie są znacznie lepsze, niż ich dwie czarno-zółte poprzedniczki.

Rysowanie "pod Relax" zaznaczyło się jeszcze w innych komiksach, choć stanowią one jak najbardziej pełnometrażowe albumy. W opowieściach "Skradziony skarb" i "Figurki z Tilos" widać podział na kilkustronicowe epizody, na planszach zostały umieszczone nawet podtytuły.

Dla porządku wspomnijmy jeszcze o niektórych albumach zbierających w całość serie publikowane w "Relaksie" w odcinkach. Pierwszym był "Vahanara", w którym tytułowe opowiadanie (rysowane pierwotnie pod A4, tu miało się zmieścić w A5) zostało pocięte na kawałki i sklejone od nowa, a niektóre kadry zostały przerobione lub całkiem przerysowane; na szczęście "Najdłuższa podróż", również zamieszczona w tym albumiku, uniknęła podobnego losu. Drugim - "Wywiadowca XX wieku", w którym oprócz tytułowej serii znalazł się jeszcze węgierski komiks przygodowy i nigdzie indziej nie publikowany epizod duetu Szyszko/Weinfeld - "Olbrzym z Cardiff". Oba oczywiście na znanym żółtym papierze.

Na niektórych spośród wymienionych tu komiksów można doszukać się na planszach roku ich narysowania, co potwierdziłoby ich "Relaksowy" rodowód. Rocznik wymieniony jest w komiksach: "Skarby Popielidów", "Osaczony", "Kryptonim Tytania", "Urodziny Milusia", Łaźnia", "Koncert Kaprala" "Profesor Stokrotek". Co ciekawe - w każdym przypadku jest to rok 1979. Z pozostałych historii datowane są jeszcze: "Fortuna Amelii" (84) i podróżnicze przygody Kasprzaka (84/85).