Dick i Jane ( Lektor ).avi

Jayne Seymour Fonda (ur. 21 grudnia 1937 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka, producentka, pisarka oraz działaczka polityczna.
Córka Henry'ego Fondy, siostra Petera Fondy oraz ciotka Bridget Fondy. Imię zawdzięcza trzeciej żonie króla Henryka VIII – Jane Seymour[potrzebne źródło]. Jako dziecko kilkakrotnie zmieniała szkołę. Jako nastolatka, po wyrzuceniu z kolejnej placówki – Vassar College, wyjechała do Paryża, by zgłębiać tajniki malarstwa. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych przez jakiś czas pracowała jako modelka. Trafiła nawet na okładkę "Vogue". W 1954, zgodziła się zagrać obok Henry'ego w przedstawieniu charytatywnym "Dziewczyna z prowincji" na deskach Omaha Community Theatre. Zadania tego podjęła się jednak niechętnie, gdyż była wówczas poważnie skłócona z ojcem. Ponadto od 12 roku życia obwiniała się o samobójczą śmierć matki, Frances Seymour Brokaw[1].

W 1958 roku zapisała się na kursy dramatyczne do Actors Studio Lee Strasberga i zagrała na Broadwayu w inscenizacji "Tall Story", a następnie przed kamerą w ekranizacji (1960) tegoż spektaklu w reżyserii Joshui Logana. Obraz, podobnie jak jej następne filmy: "A Walk on the Wild Side" (1962) Edwarda Dmytryka oraz "Sunday in New York" (1963) Petera Tewksbury, zauważyło jedynie wąskie grono widzów. Kolejny projekt: "In the Cool of the Day" (1963) Roberta Stevensa zakończył się natomiast fiaskiem i wręczeniem Fondzie przez gazetę "The Harvard Lampoon" statuetki dla najgorszej aktorki. Po tym filmie wyjechała do Paryża. Tam spotkała Rogera Vadima, za którego wyszła za mąż.

Pierwsze małżeństwo zaowocowało córką Vanessą oraz kilkoma filmami. Rozstała się z mężem. Wróciła do Stanów Zjednoczonych i zaangażowała się w politykę. Razem z Donaldem Sutherlandem założyła grupę Free The Army (FTA) – Uwolnić Armię, agitowała przeciwko wojnie wietnamskiej. Wyszła po raz drugi za mąż, tym razem za aktywistę i polityka Toma Haydena. W ciągu kilku lat stała się głównym celem ataków konserwatystów.

W 1970 po raz pierwszy nominowana do Oscara za rolę zubożałej Glorii, biorącej udział w wycieńczającym maratonie tańca w dramacie osadzonym w czasach Wielkiego Kryzysu – "Czyż nie dobija się koni?". Dwa lata później odebrała statuetkę za kreację prostytutki Bee w mrocznym kryminale "Klute". Akademia zauważyła ją także w "Julii" (1977), "Powrocie do domu" (dzięki temu filmowi Jane po raz drugi trzymała w dłoniach złotą statuetkę), "Nad złotym stawem" (1981), gdzie zagrała u boku swojego ojca (Henry Fonda zmarł niedługo po ukończeniu zdjęć) oraz "Nazajutrz" (1986) Sidneya Lumeta. Pomimo nagród (oprócz Oscarów niejednokrotnie wyróżniano ją Złotym Globem, Emmy, a także statuetką Brytyjskiej Akademii Filmowej) i zainteresowania publiczności powoli zaczęła wycofywać się z kina.

Przez niemal całą dekadę układała własne ćwiczenia aerobiku, wydawała książki (m.in. "Jane Fonda's Workout Book") oraz kasety video. Nie zrezygnowała z udziału w debatach społecznych. Od czasu zakończenia wojny w Wietnamie oraz odejścia Nixona od władzy walczyła o prawa Indian i przeciwko dyskryminacji czarnoskórych (jeszcze na początku lat 70. gorąco popierała Czarne Pantery). Popierała „Solidarność” i odwiedziła Polskę w 1987. W 1990 rozwiodła się z Haydenem. W 1991 roku po raz trzeci wyszła za mąż za potentata medialnego, twórcę CNN, Teda Turnera. Po premierze "Stanley i Iris" (1990) Martina Ritta, zdecydowała się na całkowite porzucenie kina.

Przez drugą połowę lat 90. zajmowała się propagowaniem świadomego rodzicielstwa, problemami Trzeciego Świata, ochroną zwierząt, jogą oraz wegetarianizmem, a także kręceniem interwencyjnych reportaży oraz dokumentów. Oficjalnie odcięła się od swoich występów przeciwko wojnie w Wietnamie (publicznie przepraszała żołnierzy, których jej młodzieńcze wypowiedzi mogły urazić), a także maniakalnego uprawiania aerobiku (w kolejnych wywiadach podkreślała, iż sprawia on, że kobieta staje się niewolnicą własnego ciała). W 2001 rozstała się z trzecim mężem. W 2005 ukazała się w USA jej autobiografia "My Life So Far" oraz zagrała w komedii "Sposób na teściową". W 2006 została twarzą koncernu kosmetycznego L'Oréal.
Najważniejsze nagrody i nominacje
Oscary
1970: Nominacja dla najlepszej aktorki w "They Shoot Horses, Don't They?"
1971: Oscar dla najlepszej aktorki w "Klute"
1978: Nominacja dla najlepszej aktorki w "Julia"
1978: Oscar dla najlepszej aktorki w "Coming Home"
1980: Nominacja dla najlepszej aktorki w "The China Syndrome"
1982: Nominacja dla najlepszej drugoplanowej aktorki w "On Golden Pond"
1987: Nominacja dla najlepszej aktorki w "The Morning After"
Złote Globy
1971: Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym, "Klute"
1972: Złoty Glob; World Film Favorite — Female
1977: Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym, "Julia"
1978: Złoty Glob; World Film Favorite — Female
1978: Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym), "Coming Home"
1961: Złoty Glob; dla najbardziej obiecującej debiutantki
Inne
1984: Nagroda Emmy dla najlepszej pierwszoplanowej aktorki w mini-serialu, "The Dollmaker"
2007: Złota Palma za całokształt
Filmografia
2014: Simpsonowie (The Simpsons) jako Maxine Lombard
2014: Powiedzmy sobie wszystko (This Is Where I Leave You) jako Hillary Altman
2013: Kamerdyner (The Butler) jako Nancy Reagan
2011: Pokój, miłość i nieporozumienia (Peace, Love, & Misunderstanding) jako Grace
2011: Zamieszkajmy razem (Et si on vivait tous ensemble?) jako Jeanne
2007: Twarda sztuka (Georgia Rule) jako Georgia
2005: Sposób na teściową (Monster-in-Law) jako Viola Fields
1990: Stanley i Iris (Stanley & Iris) jako Iris King
1989: Stary Gringo (Old Gringo) jako Harriet Winslow
1986: Nazajutrz (The Morning After) jako Alex Sternbergen
1985: Tajemnica klasztoru Marii Magdaleny (Agnes of God) jako Margaret Livingston
1984: Lalkarka (The Dollmaker) jako Gertie Nevels
1981: Prolongata (Rollover) jako Lee Winters
1981: Nad złotym stawem (On Golden Pond) jako Chelsea Thayer Wayne
1980: Od dziewiątej do piątej (Nine to Five) jako Judy Bernly
1979: Elektryczny jeździec (The Electric Horseman) jako Hallie Martin
1979: Chiński syndrom (China syndrome) jako Kimberly Wells
1978: Powrót do domu (Coming Home) jako Sally Hyde
1978: Przybywa jeździec (Comes a Horseman) jako Ella Connors
1978: Suita kalifornijska (California Suite) jako Hannah Warren
1977: Dick i Jane (Fun with Dick and Jane) jako Jane Harper
1977: Julia jako Lillian Hellman
1976: Błękitny ptak (The Blue Bird) jako Noc
1973: Dom lalki (A Doll's House) jako Nora Helmer
1973: Jego najlepszy numer (Steelyard Blues) jako Iris Caine
1972: Wszystko w porządku (Tout va bien) jako Suzanne
1971: Klute jako Bree Daniel
1969: Czyż nie dobija się koni? (They shoot horses, don't they?) jako Gloria
1968: Historie niesamowite (Histoires extraordinaires) jako hrabina Frederica
1968: Barbarella jako Barbarella
1967: Szybki zmierzch (Hurry Sundown) jako Julie Ann Warren
1967: Boso w parku (Barefoot in the Park) jako Corie Bratter
1966: Zdobycz (La Curée) jako Renee Saccard
1966: W każdą środę (Any Wendesday) jako Ellen Gordon
1966: Obława (The Chase) jako Anna Reeves
1965: Kasia Ballou (Cat Ballou) jako Kasia Ballou
1964: Krąg (La Ronde) jako Sophie
1964: Koty (Les Félins) jako Melinda
1963: In the Cool of the Day jako Christine Bonner
1963: Niedziela w Nowym Jorku (Sunday in New York) jako Eileen Tyler
1962: Raport Chapmana (The Chapman Report) jako Kathleen Barclay
1962: Okres przygotowawczy (Period of Adjustment) jako Isabel Haverstick
1962: Walk on the Wild Side jako Kitty Twist
1960: Tall Story jako June Ryder
/źródło: Wikipedia/