Polska w czasie trzech rozbiorów-T.III._Kraszewski J.I.djvu

Józef Ignacy Kraszewski (pseud. Bolesławita) żył w latach 1812-1887.

Dzieło jego życia - to 586 dzieł zawartych w 600 tomach. Jego wielką zasługą jest wyparcie z obiegu czytelniczego marnych powieści francuskich i zastąpienie ich wartościową powieścią traktującą o najżywotniejszych sprawach Polaków.
W powieściopisarstwie Kraszewskiego wyróżnić można trzy okresy: młodzieńczy (1830-1838), wołyńsko-warszawski (1838-1863) i okres drezdeński (od 1863).
To on był wielkim nauczycielem historii - 100 dzieł historycznych, które napisał, stało się dla trzech pokoleń Polaków jedynymi podręcznikami, z których czerpano wiedzę o przeszłości ojczyzny. Kraszewski stworzył również trzy naukowe dzieła historyczne, edytorsko opracowywał i wydawał materiały źródłowe, przede wszystkim pamiętniki z XVII i XVIII wieku.
Był niepoślednim znawcą spraw archeologii, której poświecił "Sztukę u Słowian". Zajmował się też etnografią i był zamiłowanym kolekcjonerem. Odbywał liczne podróże - najpierw po Kresach, później po krajach Europy i pisał dzieła podróżnicze, np. "Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy".
Wprost niemożliwy do oszacowania jest dorobek publicystyczny pisarza, wypowiadającego się na temat wszystkich, nurtujących wówczas społeczeństwo spraw. Korespondował Kraszewski z całym intelektualnym i artystycznym światem swojej epoki, a jego korespondencję liczą znawcy na 40 000 listów.
W Dreźnie prowadził własną drukarnię. W Żytomierzu prowadził niesłychanie ożywioną działalność społeczną - był kuratorem szkół, dyrektorem teatru i klubu szlacheckiego, naczelnikiem komitetu statystycznego - zajmując się między innymi inwentaryzacją zabytków Wołynia. Przez całe życie wspierał młodych adeptów literatury i sztuki - dzięki jego protekcji debiutował między innymi młodziutki Jan Kasprowicz.
Józef Ignacy Kraszewski uprawiał także muzykę i malarstwo. Komponował utwory fortepianowe, wypowiadał się z wielkim znawstwem na muzyczne tematy. Malarzem był bardzo utalentowanym i wszechstronnym - tworzył obrazy olejne, akwarele, rysował ołówkiem, mistrzostwo osiągnął w trudnej sztuce akwaforty.

Dziś twórczość J. I. Kraszewskiego na nowo odkrywana jest przez badaczy literatury, a czytelnicy nadal wierni są dziełom "ojca powieści polskiej".
.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Utwory Kraszewskiego

* Sceny i charaktery z życia powszedniego (1878)
* Barani Kożuszek (1881, z czasów Sejmu czteroletniego)
* Biografia Sokalskiego organisty Kotlety
* Boża czekoladka (1858, wyraz spotęgowania uczucia religijnego)
* Boża opieka. Powieść osnuta na opowiadaniach XVIII wieku
* Bracia rywale
* Bratanki
* Budnik (1847)
* Całe życie biedna
* Caprea i Roma (1859)
* Cet czy licho?
* Chata za wsią (1854)
* Czarna Perełka (1871)
* Czasy kościuszkowskie
* Czercza mogiła
* Cześnikówny
* Cztery wesela
* Diabeł (1855, obraz obyczajów za Stanisława Augusta)
* Dola i niedola. Powieść z ostatnich lat XVIII wieku (1864, opowiadająca o czasach Stanisława Augusta)
* Dwa światy (1856, przeciwstawienie arystokracji i szlachty, jedna z najlepszych powieści autora)
* Dziad i baba
* Dziadunio (1868)
* Dzieci wieku (1857, przeciw zmaterializowaniu ówczesnej szlachty)
* Dziecię Starego Miasta (1863)
* Dziennik Serafiny (1876)
* Dziwadła
* Emisariusz
* Ewunia
* Głupi Maciuś
* Grunwald 1410
* Grzechy hetmańskie. Obrazy z końca XVIII wieku
* Herod baba
* Historia kołka w płocie (1860)
* Historia o bladej dziewczynie spod Ostrej Bramy
* Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie: powieść z czasów Jana Sobieskiego (1874)
* Historia Sawki (1842)
* Hołota
* Interesa familijne
* Jak się pan Paweł żenił i jak się ożenił
* Jaryna (1850, książka w internecie, odznaczające się szlachetną tendencją w kierunku polepszenia istniejących wówczas stosunków)
* Jermoła (1857)
* Jesienią
* Kamienica w Długim Rynku
* Kartki z podróży
* Kawał literata (1875, z czasów Stanisława Augusta)
* Klasztor
* Klin klinem
* Komedianci
* Kopciuszek
* Kordecki
* Kościół Świętomichalski w Wilnie
* Król i Bondarywna. Powieść historyczna
* Krzyż na rozstajnych drogach
* Krzyżacy 1410
* Kunigas (1881, na tle stosunków litewsko - krzyżackich w XIV. w.)
* Kwiat paproci
* Lalki: sceny przedślubne
* Latarnia czarnoksięska (1843—1844, obraz ówczesnego stanu arystokracji i szlachty)
* Listy do rodziny
* Lublana
* Ładny chłopiec
* Ładowa Pieczara (1852)
* Macocha
* Maleparta
* Męczennicy. Marynka
* Męczennicy. Na wysokościach
* Milion posagu
* Mistrz Twardowski (1840, pierwsza poważniejsza próba literackiego opracowania znanego podania)
* Mogilna. Obrazek współczesny
* Morituri (1874 — 1875, jeden z najlepszych utworów autora)
* Moskal: obrazek współczesny narysowany z natury (1865)
* Na bialskim zamku
* Na cmentarzu - na wulkanie
* Na tułactwie
* Na wschodzie. Obrazek współczesny (1866)
* Nad modrym Dunajem
* Nad Sprewą
* Nera
* Niebieskie migdały
* Noc majowa
* Ongi
* Orbeka
* Ostap Bondarczuk (1847)
* Ostatni z Siekierzyńskich (1851, idea rehabilitacji wszelkich rodzajów pracy)
* Ostrożnie z ogniem
* Pałac i folwark
* Pamiętnik Mroczka (1870, na tle wiedeńskiej wyprawy Sobieskiego)
* Pamiętnik panicza
* Pamiętniki
* Pan i szewc
* Pan Karol
* Pan Major
* Pan na czterech chłopach (1879, z czasów saskich)
* Pan Walery
* Panie kochanku: anegdota dramatyczna we trzech aktach
* Papiery po Glince
* Pod Blachą: powieść z końca XVIII wieku (1881, o ks. Józefie Poniatowskim)
* Poeta i świat (1839)
* Polska w czasie trzech rozbiorów 1772-1799
* Pomywaczka: obrazek z końca XVIII wieku
* Powieść bez tytułu (1854, jeden z najpiękniejszych utworów autora, przez współczesnych uważany za arcydzieło)
* Powrót do gniazda (1875, na tle dziejów reformacji w Polsce XVI. w.)
* Półdiablę weneckie
* Profesor Milczek
* Przed burzą
* Przygody pana Marka Hinczy. Rzecz z podań życia staroszlacheckiego
* Pułkownikówna
* Ramułtowie
* Raptularz pana Mateusza Jasienickeigo. Z oryginału przepisany mutatis mutandis
* Resurrecturi
* Resztki życia
* Roboty i prace: sceny i charaktery współczesne
* Rzym za Nerona (1865)
* Sąsiedzi
* Sceny sejmowe. Grodno 1793 (1873)
* Sekret pana Czuryły. Historia jednego rezydenta wedle podań współczesnych opowiedziana
* Serce i ręka (1875)
* Sfinks (1847, znakomity obraz ówczesnych stosunków artystycznych w Polsce)
* Sieroce dole
* Skrypt Fleminga
* Sprawa kryminalna
* Stara Panna
* Staropolska miłość
* Starosta warszawski: obrazy historyczne z XVIII wieku
* Starościna Bełska: opowiadanie historyczne 1770-1774
* Stary sługa
* Sto Diabłów
* Syn marnotrawny (1879, z czasów St. Augusta)
* Szalona (1880, na tle emancypacji kobiet)
* Szaławiła
* Szpieg (1864)
* Śniehotowie
* Tomko Prawdzic
* Trapezologion
* Tryumf wiary. Obrazek historyczny z czasów Mieczysława I-go
* Tułacze (1868, z życia wygnańców porozbiorowych)
* U babuni
* Ulana (1842)
* W baśń oblekły się dzieje
* W pocie czoła. Z dziennika dorobkiewicza (1884 z czasów St. Augusta)
* W starym piecu
* Warszawa 1794 (1873)
* Wielki nieznajomy
* Wielki świat małego miasteczka
* Wilczek i wilczkowa
* Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku: dziennik przejażki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września
* Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy
* Z chłopa król
* Z życia awanturnika
* Zadora
* Zaklęta księżniczka
* Zemsta Czokołdowa
* Złote jabłko
* Złoty Jasieńko
* Zygmuntowskie czasy. Powieść z roku 1572. (1846, pierwsza wybitna powieść historyczna autora)
* Zygzaki (1886)
* Żacy krakowscy w roku 1549
* Żeliga
* Żyd: obrazy współczesne (1866, pisany w duchu asymilacyjnym)
* Żywot i przygody hrabi Gozdzkiego. Pan starosta Kaniowski
* Żywot i sprawy Imć pana Medarda z Gołczwi Pełki z notat familijnych spisane (1876, z drugiej poł. XVII. w.)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cykl Trylogia saska

* Hrabina Cosel (1873)
August II Mocny zakochał się w hrabinie Cosel, kiedy była żoną jednego z jego ministrów. Sprawnie i bez skrupułów przeprowadził rozwód, aby mieć ją na własność. Przez wiele lat Cosel królowała na jego dworze, była podziwiana, bardzo ustosunkowana i wpływowa. Jednak jej silna pozycja nie odpowiadała wielu ludziom z najbliższego otoczenia króla. Intrygami i plotkami doprowadzili do tego, że August odsunął ją od siebie, dworu, a nawet od wspólnych dzieci.

* Brühl (1874)
Hrabia Heinrich Brühl (1700-1763) rozpoczął swoją karierę na polsko-saskim dworze jako paź Augusta Mocnego. Po śmierci księcia elektora jego kariera zdaje się dobiec końca: następca tronu chce panować w Saksonii i Polsce wspólnie ze swoim zaufanym pracownikiem i przyjacielem z młodych lat Sułkowskim. Korzystając z podstępu i intrygi Brühlowi udaje się jednak sprawić, że jego usługi stają się nieodzowne. Z czasem przejmuje wszystkie sprawy Augusta III. W ten sposób osiąga najważniejszą pozycję w Państwie i nawet udaje mu się usunąć hrabiemu Sułkowskiego. Pasjonująca powieść Kraszewskiego opisuje wieloletnią rywalizację pomiędzy Brühlem i Sułkowskim, którzy początkowo nazywają się przyjaciółmi, z czasem jednak stają się zaciekłymi wrogami.

* Z siedmioletniej wojny (1875)
Akcja powieści obejmuje kilka miesięcy 1756 r., czyli początek tzw. wojny siedmioletniej (1756-1763). Opisuje wkroczenie wojsk pruskich do Saksonii, zajęcie Drezna, kapitulację armii saskiej pod Pirną oraz ucieczkę króla Augusta III.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cykl Dzieje Polski

29 powieści z dziejów Polski w porządku chronologicznym (1876 — 1890, 76 tomów), z których najlepiej wypadły pierwszych siedem, zwłaszcza najpoczytniejsza „Stara Baśń” , do dziś bardzo popularny, był czynem obywatelskim, jako źródło znajomości przeszłości polskiej w najszerszych kołach czytelników głównie młodzieży.

1 - Stara baśń (1876)
2 - Lubonie: powieść z X wieku
3 - Bracia Zmartwychwstańcy: powieść z czasów Chrobrego
4 - Masław
5 - Boleszczyce: powieść z czasów Bolesława Szczodrego
6 - Królewscy synowie: powieść z czasów Władysława Hermana i Krzywoustego
7 - Historia prawdziwa o Petrku Właście palatynie, którego zwano Duninem: opowiadanie z XII wieku
8 - Stach z Konar: powieść historyczna z czasów Kazimierza Sprawiedliwego
9 - Waligóra: powieść historyczna z czasów Leszka Białego
10 - Syn Jazdona: powieść historyczna z czasów Bolesława Wstydliwego i Leszka Czarnego
11 - Pogrobek: powieść z czasów przemysławowskich
12 - Kraków za Łokietka: powieść historyczna
13 - Jelita: powieść herbowa z r. 1331
14 - Król Chłopów: powieść historyczna z czasów Kazimierza Wielkiego
15 - Biały książę: czasy Ludwika Węgierskiego
16 - Semko: czasy bezkrólewia po Ludwiku : Jagiełło i Jadwiga
17 - Matka królów: czasy Jagiełłowe
18 - Sterzemieńczyk: czasy Władysława Warneńczyka
19 - Jaszka Orfanem zwanego żywota i spraw pamiętnik: Jagiełłowie do Zygmunta
20 - Dwie królowe
21 - Infantka (1884)
22 - Banita: czasy Stefana Batorego (1885)
23 - Bajbuza: czasy Zygmunta III
24 - Na królewskim dworze: czasy Władysława IV
25 - Boży gniew: czasy Jana Kazimierza (1886)
26 - Król Piast: (Michał książę Wiśniowiecki) (1888)
27 - Adama Polanowskiego, dworzanina króla Jegomości Jana III notatki
28 - Za Sasów
29 - Saskie ostatki (1889)