Bunsch Karol - Powiesci piastowskie 03 - Rok tysieczny.rtf

„Rok tysięczny” to trzecia z cyklu „Powieści piastowskich” Karola Bunscha. Tytuł sugeruje, że akcja dzieje się w roku tysięcznym naszej ery, że skoncentruje się na słynnym zjeździe gnieźnieńskim. Tymczasem nie jest to prawda. Akcja obejmuje okres od śmierci księcia Mieszka I do śmierci cesarza Ottona III, wraz z dodatkowym opowiadaniem pt. „Obrona Niemczy”, włączonym w okładki tej części, a zatem między rokiem 992 a 1002 oraz w roku 1017.
Początkowo autor koncentruje się na walce Bolesława Chrobrego z macochą. Walce o potężne, silne, bogate państwo. Stary książę Mieszko postąpił wbrew samemu sobie i państwo, które całe życie scalał i jednoczył, podzielił na dzielnice, które mieli objąć jego synowie. Pierworodny syn podjął dzieło ojca wbrew jego ostatniej woli. Bolesław rozumie państwo nie jako podległy mu spłachetek ziemi i poddanych ludzi, ale jako obowiązek, powinność, mocarstwo. I takie księstwo się z wolna staje. Tylko należy zrobić porządek z Odą i jej synami (jakoś nie pada miano braci), tylko należy scalić pęknięty kraj.

Długie, ponad trzyletnie walki kończą się zwycięstwem Bolesława. Kraj zaczyna oddychać po wojnie, pola rodzą plony, zmarli zostają pogrzebani. Tylko woje cały czas są w drodze. Jeśli nie własna ich wojna ich porywa, to odsiecz dla cesarza, pomoc w utrzymaniu zachodniego cesarstwa. Pomoc dla sojuszników, władców obcych księstw.

Nie jest łatwo być żoną woja, ciągle nieobecnego, niewidującego własnych dzieci, nieuczestniczącego w życiu rodziny. Wrochna, żona Jaskotela, omal własnym zdrowiem psychicznym nie przypłaciła rozstań, do których dołączyło się jeszcze wygnanie. Ale nie tylko jej to los, inne kobiety, nawet żona wielkiego księcia, cierpią przez takie samo rozstanie, samotność, niepewność. Ale nie o kobietach opowiada ta księga, lecz o wojnach. Tak jakoś jest, że to wojny zostawiają ślad w kronikach i opowieściach, czasy pokoju przykuwają znacznie mniej uwagi kronikarzy. Wiele jest w niej europejskiej polityki. Dobry biskup Wojciech, wygnany i wracający do swoich owieczek w Pradze. Okrutnik Bolesław Rudy, którego podłe postępowanie zasługiwało na karę, jaka go spotkała (autor oszczędził nam opowieści o oślepieniu tego księcia, ale znany to fakt historyczny). Wykształcony Gerbert, późniejszy papież Sylwester. I przede wszystkim cesarz Otto III, który jawi się jako jeden z głównych bohaterów powieści.

Przedziwny, całkiem nieprzystający do swoich czasów, syn cesarstwa bizantyjskiego i zachodniego, jawi się nie jako silny władca, ale nieco kapryśny, niestały młody człowiek. Marzy on o zjednoczeniu znanego mu chrześcijańskiego świata pod swoim berłem, poprzez małżeństwo z bizantyjską księżniczką, które, niestety, nie dochodzi do skutku. Wielce pobożny, rojący z jednej strony o wielkim pokojowym cesarstwie, zaś z drugiej o zaszyciu się w ciszy klasztoru, by tam oddawać się modlitwom i umartwieniu, potrafił jednak porwać do swoich zamierzeń innych władców. Wielkim jego zwolennikiem był Bolesław, zwany potem Chrobrym, darzony przez cesarza szczególną przyjaźnią i względami.