Z archiwum IPN - Major ''Żegota'' (2010) (27m38s).avi

Witalis Brzeski ps. Żegota to jeden z wielu działaczy polskiego podziemia niepodległościowego, którego życiorys ukazuje jak bardzo złożone i skomplikowane były losy tych konspiratorów, którzy swoją patriotyczną działalność rozpoczynali jeszcze w 1939 r. Działalność ta prowadzona była bowiem w warunkach okupacji sowieckiej, po roku 41 w warunkach okupacji niemieckiej, a od lata 1944 przeciwko zniewoleniu komunistycznemu tak sowieckiemu jak i rodzimemu. Witalis Brzeski urodził się w 1894 r. w Białej Cerkwi na ziemi kijowskiej. Studiował na Imperatorskim Uniwersytecie Św. Włodzimierza w Kijowie. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do służby w armii rosyjskiej. W grudniu 1917 r. otrzymał urlop i wyjechał do Kijowa. Nie wrócił już w szeregi rosyjskiej armii. W Kijowie nawiązał bowiem kontakt z formującymi się jednostkami 3 Korpusu Polskiego, w którym służył aż do czasu jego rozwiązania. W końcu 1919 r. przedostał się na tereny opanowane przez jednostki Wojska Polskiego, do którego przyłączył się ochotniczo w lutym 1920 r. W latach 1923 - 39 służył w Małopolskiej Straży Celnej, przemianowanej potem na Straż Graniczną. Wiosną 1939 r. przeniesiono go służbowo na Suwalszczyznę gdzie został kwatermistrzem Obwodu Straży Granicznej Suwałki. To tu na Suwalszczyźnie, po wybuchu II wojny światowej - rozpoczęła się konspiracyjna działalność Witalisa Brzeskiego, która zaważyła jego późniejszych losach. Wiosną 1940 r. Brzeski nawiązał kontakt z tworzącymi się wówczas na terenie Suwalszczyzny jednostkami Związku Walki Zbrojnej. Jesienią 1941 r. był jednym ze współorganizatorów sieci ZWZ na terenie powiatu sokółkowskiego. W lipcu 1942 r. otrzymał nominację na szefa Oddziału 2 Komendy AK Białystok. Zajmował się odtąd całokształtem działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej na terenie byłego województwa białostockiego. Zatrzymany w listopadzie 1944 r. przez jednostkę sowieckiego kontrwywiadu wojskowego został przewieziony do Białegostoku, a następnie deportowany w głąb Związku Radzieckiego. Trafił do obozu w Stalinogorsku, gdzie przebywał do końca 1945 r. Zwolniony ze względu na zły stan zdrowia, powrócił do Polski, gdzie ponownie włączył się w nurt działalności konspiracyjnej najpierw jako zastępca, potem jako prezes Okręgu WIN Białystok. Działał w tej organizacji aż do czasu jej ujawnienia w lutym 1949 r. Major Żegota zmarł w grudniu 1979 r. w Olsztynie. Za całokształt działalności konspiracyjnej został odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych oraz Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Piotr Łapiński (IPN O/Białystok).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2010. Czas: Czas: 27.40 min.

z chomika: bombadilwlocie