41-46 Prorocy Mniejsi tom 2 KUL.pdf

Zachariasz, podobnie jak Aggeusz, był prorokiem działającym pośród tych resztek Żydów, które powróciły z Babilonu po 70 latach niewoli. Żydzi, zrazu naród potężny, tak jak Bóg to planował i chciał mieć, przekształcił się obecnie w nędzne, żałosne odsetki. Wolno mim było zamieszkać w Ziemi Obiecanej, tylko dzięki przychylności obcego władcy. Zarówno Aggeusz, jak i Zachariasz starali się przekonać lud, że nie zawsze tak będzie. Przyjdzie bowiem taki dzień, kiedy pojawi się Mesjasz, a wówczas wybrany przez Boga lud odzyska wpływy, bogactwo i potęga.
Zachariasz - to prorok przyszłego odrodzenia i przyszłej chwały narodu. Urodzony w Babilonie, był on duchownym (kapłanem) i jednocześnie był prorokiem. Zachariasz, którego imię oznacza "Jahwe pamięta", prorokował przez trzy lata. Treścią jego poselstwa była w większym stopniu przyszłość pełna chwały niż smutna teraźniejszość. Był on poetą - w odróżnieniu od prostego praktycznego kaznodziei Aggeusza. Wytrwały entuzjazm Zachariasza dla dzieła odbudowy świątyni utrzymywał lud w zapale kończenia rozpoczętej pracy.
Prorok ten nie potępia ludu, lecz przedstawia w jasnych obrazach obecność Boga, który wzmacnia i pomaga. W szczególności prorok wspiera i zachęca do wytrwałości (gubernatora) Zorobabela, który jest świadom własnej słabości. Posłuchajmy, co mówi Zorobabel: "Wtedy on powiedział, mówiąc do mnie: Takie jest słowo Pana do Zorobabela: Nie dzięki mocy ani dzięki sile, lecz dzięki mojemu Duchowi to się sytanie - mówi Pan Zastępów." "I doszło mnie Słowo Pana tej treści: Ręce Zorobabela położyły fundament pod ten przybytek i jego ręce wykończą go, i poznacie, że Pan Zastępów posłał mnie do was. (Zach. 4,6.8.9)
Bóg obiecał usunąć z drogi piętrzące się góry przeszkód i trudności. Zachariasz zapowiada przyjście Zbawiciela. Czyni to częściej niż jakikolwiek inny prorok z wyjątkiem Izajasza.
Imię Zachariasz (hebr. Zekarjah) znaczy "Jahwe pamięta". Imię ojca proroka, podane we wstępnych słowach księgi - Berekiasz, znaczy "Jahwe błogosławi". W samych imionach Zachariasza i jego ojca zawarta jest więc zapowiedź Bożej inicjatywy, Bożego działania pośród Reszty Izraela po powrocie wygnańców z niewoli babilońskiej do Jerozolimy. Księga podaje również (1, 1), że Zachariasz był synem (wnukiem) Iddo, o którym wspomina Nehemiasz (Neh.12, 4.16), jako o przywódcy jednego z wybitnych rodów kapłańskich. Zachariasz miał więc prawo pełnić funkcje kapłańskie, ale Bóg powołał go na swego proroka. Znaczenie imienia proroka, "Jahwe pamięta", jest tym bardziej znamienne, gdy uświadomimy sobie, że jego poselstwo (obok przesłania Malachiasza) praktycznie zamyka dział proroctw Starego Testamentu. Kiedy po czterystu latach milczenia Bóg przemówił ponownie, uczynił to posyłając anioła do innego Zachariasza, pełniącego służbę kapłańską i objawił mu, że jego żona, Elżbieta, urodzi syna, który będzie poprzedzał, zapowiadał nadejście Mesjasza. Wydarzenia te opisuje ewangelista Łukasz i tak rozpoczyna się historia narodzin Jana Chrzciciela i zapowiedź narodzin Syna Bożego, Jezusa Chrystusa. Imiona rodziców Jana Chrzciciela: Zachariasz ("Jahwe pamięta") i Elżbieta ("Jego obietnica") uświadamiają nam wierność, dobroć i moc Boga, niezmiennego Pana, Stwórcy i Zbawiciela. On nie zapomina o swoim ludzie, ratuje i błogosławi swoje dzieci, tak w dobie Starego, jak i Nowego Przymierza.

Czas i okoliczności powstania

Zachariasz został powołany na proroka niemal w tym samym czasie, co Aggeusz, w roku 520 przed Chrystusem, w drugim roku panowania króla perskiego, Dariusza I (który rządził w latach 521 - 485 pne.). Aggeusz podaje (Agge.1, 1), że Bóg przemówił do niego w szóstym miesiącu 520 roku, a Zachariasz świadczy (Zach. 1, 1), że do niego Pan skierował swe słowa w ósmym miesiącu tego samego roku. Powołanie obu proroków dzieliły więc zaledwie dwa miesiące. Aggeusz i Zachariasz działali w tym samym okresie czasu, przekazując ludziom odbudowującym zrujnowaną Jerozolimę słowa otuchy, pociechy, ale też napomnienia i pouczenia.

Charakterystyka i poselstwo księgi

Mimo, że Zachariasz żył i działał w tym samym czasie i w tych samych okolicznościach, co Aggeusz, jego proroctwo jest diametralnie inne. Charakteryzuje je bogactwo wizji o cechach apokaliptycznych. Pierwsza część Księgi Zachariasza (rozdziały 1 - 8) obejmuje wprawdzie zagadnienia związane z odbudową świątyni i z problemami nurtującymi kilkudziesięciotysięczną społeczność żydowską, żyjącą w zrujnowanej Jerozolimie, ale zapisane tu wizje Zachariasza przenoszą nas już w czasy mesjańskie. Szczególnie eschatologiczny, mesjański charakter ma druga część księgi (rozdziały 9 - 14). Zachariasz przemawia językiem poezji, rysuje obrazy, które mają poruszyć serca słuchaczy i skierować ich myśli ku wspaniałej przyszłości ludu Bożego.

Pierwsza część księgi (r. 1 - 8) zawiera osiem wizji nocnych. Każda z nich zawiera wprowadzenie, teofanię (czyli objawienie się Boga) lub angelofanię (pojawienie się anioła) oraz dialog między prorokiem a objawioną postacią (najczęściej aniołem) i wreszcie pytanie proroka o znaczenie wizji i odpowiedź - wyrocznię Bożą. Taki schemat, przebieg wizji nawiązuje do prorockich snów znanych z czasów patriarchów (np. sen Józefa zapisany w Gen.- I Mojż. 37). Dalszy rozwój takiego przekazywania Bożych objawień doprowadził do powstania nowego gatunku literackiego wizji apokaliptycznej. W ten sposób zbudowana jest ostatnia księga Biblii, Apokalipsa - czyli Objawienie - św. Jana.

Wizje Zachariasza, co do treści, oparte są w znacznym stopniu na przesłaniu Pięcioksięgu Mojżeszowego, odwołują się także do wizji Ezechiela. Zachariasz, podobnie jak Ezechiel, ukazuje Boga jako niedostępnego, transcendentnego Pana; objawienia i wizje otrzymuje prorok nie bezpośrednio, lecz przez anioła - tłumacza. Obok aniołów spotykamy też w Księdze Zachariasz z postać szatana, oskarżyciela przed trybunałem Bożym (3, 1). W drugiej części Księgi Zachariasza (r. 9 - 14) Bóg ukazany jest jako Pan całej ludzkości (uniwersalizm). Prorok rysuje wizję wszystkich narodów oddających w Jerozolimie cześć Bogu - Królowi. Zachariasz zapowiada, że najpełniejsze objawienie Opatrzności Bożej nastąpi w czasach mesjańskich, eschatologicznych, kiedy Bóg będzie czuwał nad całym światem, nad wszystkimi narodami.

Ważny w całej Księdze Zachariasza jest temat przyszłego zbawienia. Prorok podkreśla, że niezbędne jest oczyszczenie, odnowienie moralne, jako jeden z głównych warunków nastania czasów mesjańskich. Końcowa część księgi przedstawia Mesjasza jako potomka Dawida i Salomona, Księcia Pokoju (9, 9), którego ludzie przebodli (12, 10), ale w czasach końca "boleć będą nad nim, jak się boleje nad jedynakiem i płakać będą nad nim, jak się płacze nad pierworodnym". Wielkie znaczenie tekstów mesjańskich zawartych w proroctwach Zachariasza podkreśla fakt, że w ewangelicznym opisie męki Chrystusa aż sześciokrotnie cytowane są słowa proroka. Jednym z najbardziej niezwykłych obrazów jest wizja Sługi Pana - Pasterza, który otrzymuje "zapłatę" w wysokości trzydziestu srebrników (Zach. 11, 12 - 13). Jahwe wydaje polecenie, by ta "zapłata" została wrzucona do skarbony świątynnej, gdyż tak "wysoko" wyceniono Jego samego. Ewangelista Mateusz przypomina to proroctwo, podkreślając, że wypełniło się ono, gdy Judasz wrzucił trzydzieści srebrników do świątyni, gdy dostrzegł, po niewczasie, co uczynił, wydając Jezusa (Mat. 27, 5 - 7). Wtedy wypełniło się także proroctwo Jeremiasza, gdyż za kwotę tę zakupiono pole garncarza, nazwane później Polem Krwi (Jer. 32, 6 - 9). Zachariasz zapowiedział też wjazd Jezusa do Jerozolimy "na oślątku, źrebięciu oślicy" (Zach. 9, 9), a do jego słów: "Uderz Pasterza, aby się rozproszyły owce"(Zach. 13, 7) odwoływał się ewangelista Mateusz (Mat.26, 31). Słowa Zachariasza o Tym, "którego przebodli", a nad którym "boleć i płakać będą" (Zach. 12, 10) odbijają się echem w Nowym Testamencie kilkakrotnie, zarówno w Ewangelii (Mat. 24, 30) jak i w zamykającej Biblię Księdze Apokalipsy (Obj. Jana 1, 7), gdzie czytamy: "Oto przychodzi wśród obłoków i ujrzy go wszelkie oko, a także ci, którzy go przebili, i będą biadać nad nim wszystkie plemiona ziemi. Tak jest! Amen".