Nie wolno Ci tego czytać! 25 zakazanych książek

Od wieków w Polsce i na całym świecie aresztuje się nie tylko ludzi, ale także... książki. Zabrania się ich czytania, posiadania w domowej biblioteczce, a nawet zaglądania do nich w publicznych czytelniach i bibliotekach. Lekturami zakazanymi w różnych okresach były nie tylko takie książki, jak Mein Kampf Hitlera, Manifest Komunistyczny czy Biblia, ale także... Czerwony kapturek czy Charlie i fabryka czekolady... Jakie były przyczyny tego rodzaju zakazów? Których tytułów nie pozwalano czytać Polakom? Których książek nie wolno czytać także dzisiaj?

Przedstawiamy aż 25 zakazanych lektur oraz piszemy, z jakich powodów zabraniano (lub wciąż się zabrania) ich czytania.

z chomika tadekzmy

0,7 MB
4 sty 18 13:47

xim3qau2.bmp

Mein Kampf - Adolf Hitler

Książka budziła liczne protesty jeszcze przed opublikowaniem zarówno w USA jak i w Europie. We wrześniu 1933 r. zakazano sprzedaży książki w Pradze, miesiąc później w Katowicach (sąd uznał ją za „obraźliwą”).

W Polsce przed 1939 nie ukazało się ani jedno polskojęzyczne wydanie Mein Kampf. Po 1989 roku książkę wydały cztery wydawnictwa (Scripta Manent, Werset, Uzvara i XXL).

13 września 2005 we Wrocławiu rozpoczął się proces przeciwko wydawnictwu XXL. Z powództwem wystąpiły niemiecki Kraj Związkowy Bawaria, uznający się za posiadacza praw autorskich do książki oraz wrocławska prokuratura okręgowa. 22 maja 2007 postępowanie zostało warunkowo umorzone na okres dwóch lat. 25 maja 2009 wydawca został skazany na 3 miesiące więzienia w zawieszeniu na 2 lata oraz 10 tys. zł grzywny.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

h7u1kw63.bmp

Manifest komunistyczny - Karol Marks, Fryderyk Engels

W 1878 r. książki zakazano w Niemczech z powodu dwóch prób zamachu na Wilhelma I. W 1933 r. znalazła się wśród pozycji publicznie palonych przez nazistów. Trafiła też do indeksu ksiąg zakazanych Kościoła Rzymskokatolickiego. Zakazywana była w co najmniej 16 krajach na całym świecie.

W numerze 20-21/2010 "Krytyki Politycznej" ukazał się tekst Manifestu komunistycznego. Czy redakcja lewicowego pisma złamała polskie prawo? "Art. 256 §2 polskiego Kodeku Karnego głosi, że za rozpowszechnianie materiałów o treści komunistycznej, grozi kara grzywny lub pozbawienia wolności do lat 2" - pisał Paweł Miech na łamach ARTpapieru, ale od razu dodawał:

"Zagrożenie konsekwencjami prawnymi jest jednak pozorne. Paragraf §3 tego samego artykułu uściśla bowiem, że rozpowszechniania materiałów komunistycznych nie jest przestępstwem wtedy, gdy czyni się to dla celów edukacyjnych, artystycznych lub naukowych".

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

ed44h7b2.bmp

Biblia

W 1942 r. w III Rzeszy, kiedy ogłoszono doktrynę Narodowego Kościoła Rzeszy, próbowano wyeliminować wszelkie przejawy chrześcijaństwa. W związku z tym zakazano również używania Biblii, którą miała zastąpić Mein Kampf.

Biblia Tysiąclecia to najpopularniejsze narodowe wydanie Pisma Świętego. Zawiera jedyny polski tekst Pisma Świętego, zatwierdzony do stosowania w liturgii przez Konferencję Episkopatu Polski, przystępne komentarze - przypisy, mapy oraz podręczny słownik biblijny.

z chomika tadekzmy

1,0 MB
4 sty 18 13:47

v55z0dde.bmp

Czerwony kapturek

Książki zakazano w szkołach w Kalifornii z powodu... butelki wina znajdującej się w koszyku, który Czerwony Kapturek niósł dla babci.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

ied5l2y3.bmp

Lolita - Vladimir Nabokov

W 1955 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych we Francji zakazało wydawania tej wybitnej powieści Nabokova. Recenzje powieści były skrajnie różne, np. w „New York Times Book Review” oceniono ją pozytywnie, a na łamach „New York Times” uznano za pornograficzną.

Książka była zakazana również m.in. w Wielkiej Brytanii, Argentynie, Nowej Zelandii, RPA.

Najgłośniejsza powieść Vladimira Nabokova, jednego z najwybitniejszych pisarzy XX wieku, jest opisem seksualnej obsesji czterdziestoletniego mężczyzny na punkcie dwunastoletniej dziewczynki Dolores. Powieść przetłumaczona na kilkadziesiąt języków, wydawano ją w atmosferze kontrowersji i protestów, a autora pomawiano o pornografię i pedofilię.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

2vk4go9v.bmp

Buszujący w zbożu -Jerome David Salinger

W 1957 r. australijski urząd celny skonfiskował przesyłkę zawierającą m.in. Buszującego w zbożu, która miała być prezentem dla australijskiego rządu od ambasadora USA.

W latach 1961-1982 książka była zakazana w szkołach i amerykańskich bibliotekach. Książka wzbudza kontrowersje z powodu wulgarnego języka, nawiązań seksualnych, dewaluację wartości rodziny, promocję alkoholu, papierosów i rozwiązłości.

Książka opowiada o dwudniowej odysei Holdena Caulfielda, zbuntowanego nastolatka, który w przeddzień Bożego Narodzenia ucieka ze szkoły i błądzi po ulicach Nowego Jorku.
Holden nie zgadza się na świat dorosłych, w którym dostrzega tylko fałsz i zwyrodnienie - jak Piotruś Pan nie chce być dorosłym, ponieważ tylko dziecko jest dla niego uosobienie niewinności i autentyzmu.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

lkk2iidw.bmp

Folwark zwierzęcy - George Orwell

Do końca lat 80. XX w. książka była zakazana przez polską cenzurę, ponieważ przedstawiała ustrój totalitarny, nawiązując do rosyjskich władz. Pierwsze oficjalne polskich wydanie ukazało się dopiero w 1988 r., mimo to od końca lat 70. powieść cieszyła się dużym zainteresowaniem i krążyła w drugim obiegu.

W Kenii zakazano jej w 1991 r., ponieważ krytykowała skorumpowanych przywódców, natomiast w 2002 r. w szkołach w Zjednoczonych Emiratach Arabskich - z powodu... bohaterów w postaci mówiących świń. Uznano, że taki obraz godzi w wartości religii islamskiej.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

9ur8v76l.bmp

Szatańskie wersety - Salman Rushdie

Zakazana w następujących krajach za bluźnierstwa wobec Islamu: Bangladesz, Egipt, Indie, Iran, Kenia, Kuwejt, Liberia, Malezja, Papua Nowa Gwinea, Pakistan, Senegal, Singapur, Sri Lanka, Tanzania, Tajlandia. Za napisanie "Szatańskich wersetów" na Salmana Rushdiego została nałożona fatwa, skazująca go na śmierć przez ajatollaha Alego Chomeiniego 14 lutego w 1989 roku.

Usunięta także z biblioteki publicznej w Wichicie (Kansas; 1989) za bluźnierstwa wobec proroka Mahometa.
Utwór bogaty jest w aluzje, zwłaszcza do życia Mahometa. Ukazuje się on nam jako człowiek wyrachowany, który ustala własne prawa, po czym anioł Gibril tylko je sankcjonuje. Bardzo kontrowersyjne wydaje się także być przyjęcie przez prostytutki imion żon Mahometa, a szczególnie Aiszy, uważanej w islamie za Matkę Wiernych.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

20fs22no.bmp

Zwrotnik Raka - Henry Miller

Książka została w USA zakazana na 27 lat (1934-1961) ze względu na wątki erotyczne i wulgarny język. Autor sam określał ją jako „zniewagę wyrządzoną siedmiu fundamentalnym wartościom i symbolom kultury: Sztuce, Bogu, Człowieczeństwu, Przeznaczeniu, Czasowi, Miłości i Pięknu”.

Książka do dziś uznawana jest za obsceniczną przez Citizens for Decent Literature. Inne książki Millera także były zakazane w USA. Zwrotnik Raka podobny los spotkał w RPA.

Atmosfera skandalu przygłuszyła istotną, bardzo w istocie wysublimowaną wartość artystyczną książki, jak i całego cyklu, w którego skład wchodzą ponadto, Czarna wiosna i Zwrotnik Koziorożca.

z chomika tadekzmy

0,7 MB
4 sty 18 13:47

z6pwydrf.bmp

Rzeźnia numer 5 - Kurt Vonnegut

Książkę palono w Południowej Dakocie i w Michigan z powodu odniesień do kwestii religii (1973). Usunięto ją z wielu bibliotek szkolnych w USA, głównie za obsceniczność, wulgarny język, sceny przemocy, bezbożność, niepatriotyczny obraz wojny. Pewien pastor z Dakoty Północnej w 1973 r. określił ją jako „narzędzie szatana”.

Vonnegut potrzebował dystansu lat, a także doświadczenia wynikającego z publikacji czterech wcześniejszych powieści, by wreszcie przelać na papier swe doświadczenia z czasów, kiedy jako jeniec wojenny był świadkiem bombardowania Drezna. W rezultacie powstała książka uchodząca za jedną z najwybitniejszych amerykańskich powieści antywojennych.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

cqogzu62.bmp

Cierpienia młodego Wertera - Johan Wolfgang Goethe

Powieść wywierała bardzo duży wpływ na czytelników: ubierali się oni jak główny bohater, znacznie też wzrosła liczba samobójstw (samobójcy umierali z egzemplarzem książki w kieszeni).

Publikacja książki została zakazana przez kościół, z powodów religijnych i społecznych. Zdaniem duchownych nakłaniała ona do samobójstwa (tzw. efekt Wertera lub "gorączka werterowska").

W 2007 r. znalazła się na tzw. indeksie Giertycha.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

tji2jz9e.bmp

Mechaniczna pomarańcza - Anthony Burgess

W 1973 r. w Utah pewien księgarz został aresztowany za sprzedawanie obscenicznych książek, wśród których znajdowała się Mechaniczna pomarańcza. Książka skreślona z listy lektur w wielu amerykańskich stanach, np. w Massachusetts (1977), Colorado (1976) za wulgarny język. Usunięto ją też z bibliotek szkolnych w Alabamie (1982).
Miasto nie może sobie poradzić z bandami mordujących i gwałcących wyrostków. Ale pełna makabra zaczyna się, gdy sąd i policja biorą stronę bandytów i zapewniają im bezkarność. Chociaż cenzura przez wiele lat prowadziła wojnę z Mechaniczną pomarańczą, do jej sławy przyczynił się kultowy film Stanleya Kubricka. Anthony Burgess stworzył dla tej powieści osobny język.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

q962gw65.bmp

Władca much - William Golding

W 1992 r. książkę usunięto z bibliotek szkolnych na Florydzie (1992) ze względu na zawarte w niej przekleństwa, szokujące fragmenty o seksie, obraźliwy stosunek do mniejszości, Boga, kobiet i osób niepełnosprawnych. Mimo że książki zakazano również w Nowym Jorku, znajdowała się ona na liście lektur dodatkowych dla tamtejszych uczniów.

Powieść opowiada o grupie dzieci, które katastrofa samolotu rzuciła na bezludną wyspę, i które na tej organizują sobie życie bez dorosłych. Początkowo wszystko wygląda sielankowo: wyspa jest piękna, rośnie na niej wiele owoców, dzięki którym nie grozi widmo głodu i nie ma dorosłych z ich zakazami i nakazami.

Dzieci spośród siebie wybierają przywódcę - Ralfa. Wszystkie postanowienia Ralfa, dotyczące organizacji życia na wyspie i prób uratowania przyjmowane są z entuzjazmem. Sielska atmosfera wyspy powoli zaczyna zanikać...

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

dbd8tlru.bmp

Jedenaście tysięcy pałek, czyli miłostki pewnego hospodara - Guillaume Apollinaire

Apollinaire naprawdę się postarał, by trafić na wszelkie możliwe indeksy i rankingi lektur zakazanych, bezbożnych i obrzydliwych. Czego tutaj nie ma? Są „klasyczne” opisy seksu, jest pornografia homoseksualna i heteroseksualna, seks grupowy, seks z dorożkarzem i seks z popem, nadziewanie jeńca na żelazny pal, a także koprofagia, nekrofilia, zoofilia, kazirodztwo, sadyzm, masochizm i pedofilia.

W lutym 2010 roku Trybunału w Strasburgu uznał, że „Turcja uniemożliwiła dostęp do dziedzictwa literatury europejskiej i naruszyła wolność ekspresji”. Mowa o zarekwirowaniu i zniszczeniu nakładu oraz ukaraniu grzywną wydawcy przekładu powieści Apollinaire’a, którą sąd w Stambule uznał za „obsceniczną, niemoralną i podniecającą”. Wydawca książki odwołał się do Trybunału, który orzekł, że „państwa mogą w ochronie moralności ingerować legalnie, jeśli jest po temu nagląca potrzeba społeczna, a taka nie występowała w sprawie Akdasa”.

z chomika tadekzmy

0,7 MB
4 sty 18 13:47

nj4dc0pk.bmp

Nocnik - Andrzej Żuławski

W 2010 roku sąd zakazał dalszego rozpowszechniania książki znanego reżysera Andrzeja Żuławskiego pt. Nocnik (Wyd. Krytyki Politycznej) do czasu zakończenia procesu cywilnego, jaki wydawcy i jemu samemu wytoczyła za tę publikację aktorka Weronika Rosati.

Jak podał pełnomocnik Rosati, mec. Maciej Lach, Sąd Apelacyjny w Warszawie już jakiś czas temu wydał postanowienie zakazujące dalszego rozpowszechniania Nocnika. Stało się to w ramach instytucji tzw. zabezpieczenia powództwa (wiele razy krytykowanej w mediach jako rodzaj cenzury prewencyjnej).

W niedawnej rozmowie z tygodnikiem „Wprost” Andrzej Żuławski stwierdził, że jego Nocnik został uznany za winnego i to jeszcze zanim udowodniono mu jakąkolwiek winę: „Proces toczy się do dziś i sąd usiłuje ustalić, jaka to jest wina. To już trwa wiele miesięcy, a przez ten czas moja książka gnije w więzieniu. Moje dobra osobiste w postaci zakazu rozpowszechniania tekstu, nad którym pracowałem dwa lata, zostały naruszone o wiele bardziej niż dobra osoby, która usiłuje udowodnić, że stała jej się wielka krzywda, bo się rozpoznała w jednej z książkowych postaci”.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

0b3xdo47.bmp

451 stopni Fahrenheita - Ray Bradbury

Książka przez 13 lat była sprzedawana w wersji ocenzurowanej przez wydawcę (zmieniono treść ponad 75 fragmentów). W 1998 r. usunięta z listy lektur w Missisipi za bluźnierstwo. Cenzurę zniesiono po protestach uczniów i rodziców. Ironią losu jest fakt, że książka porusza temat cenzury i palenia książek.

Antyutopijna opowieść o świecie przyszłości, w którym indywidualizm jest całkowicie stłamszony, wiedza nikomu niepotrzebna, a analfabetyzm mile widziany. Książki są złem, za ich posiadanie grozi kara, a strażacy palą je na wielkich stosach.

z chomika tadekzmy

0,7 MB
4 sty 18 13:47

ev28m5jm.bmp

Chata wuja Toma - Harriet Beecher Stowe

Książka zakazana w Illinois (1984) na wniosek radnego ze względu na rasizm i niestosowny język (użycie w niej słowa „nigger”). Zdanie radnego podzielili uczniowie i rodzice. Od momentu wydania budziła silne emocje w USA, została też zakazana w 1853 r. w Rosji z powodu podważania nauk Kościoła prawosławnego i poddawanie w wątpliwość autokratycznej władzy.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

yk97h0nn.bmp

Charlie i fabryka czekolady - Roald Dahl

Książka zakazana w bibliotece publicznej w Boulder (Colorado, USA), ponieważ bibliotekarze uznali, że promuje... ubogą filozofię życiową.

Pan Wonka ma pomysły doprawdy nie z tego świata: w swej sławnej fabryce czekolady wymyśla niesłychane smakołyki, ale nikt jeszcze nie był w środku ani nie widział pana Wonki! Charlie Bucket nie może uwierzyć w swoje szczęście, kiedy znajduje Złoty Talon, który pozwala mu zwiedzić wspaniała fabrykę. Ale i tak nawet nie przeczuwa, jakie go jeszcze czekają niespodzianki...

z chomika tadekzmy

500 KB
4 sty 18 13:47

ybsiod8b.bmp

Dekameron - Giovanni Boccaccio

Znalazła się na rzymskim indeksie w 1559 r., zakaz potwierdzono 5 lat później. Utwór zakazany w USA przez dziesięciolecia na podstawie dokumentu „Federal Anti-Obscenity Act” (1873). W 1954 r. trafił na czarną listę National Organization of Decent Literature za obsceniczność, wulgarność, lubieżność i brak przyzwoitości.

Dekameron, czyli Księga dziesięciu dni, jest zbiorem krótkich historii opowiadanych przez siedem panien i trzech młodzieńców. Kiedy we Florencji wybucha zaraza, znajdują oni schronienie w wiejskiej posiadłości. Tu przez dziesięć dni pobytu umilają sobie czas opowiastkami: zabawnymi, wzruszającymi, często frywolnymi, w których jednak zawsze tryumfują spryt i mądrość.

Snując barwne historie o namiętnościach, miłosnych fortelach i zawodach, ukazuje Boccaccio koloryt epoki i kreśli obraz obyczajowości czternastowiecznej Italii.

z chomika tadekzmy

0,7 MB
4 sty 18 13:47

efr18x3e.bmp

Kochanek Lady Chatterley - David Herbert Lawrence

W Wielkiej Brytanii książkę uznano za pornograficzną. Powodem ataków było m.in. słownictwo (np. fuck w różnych formach czy cunt). W 1960 r. książka wyrokiem sądu została „oczyszczona z zarzutu” obsceniczności.

W Australii zakazano nie tylko samą książkę Lawrence’a, ale także publikację na jej temat, The Trial of Lady Chatterley. Historia tej powieści przyczyniła się do złagodzenia cenzury w tym kraju. Mimo to w 2009 r. Australia Post (instytucja rządowa) zabroniła sprzedaży książki w swoich sklepach.

Ponadto książka znajdowała się na czarnej liście w wielu innych krajach, np. Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii.

z chomika tadekzmy

0,5 MB
4 sty 18 13:47

51zm3p4s.bmp

Lot nad kukułczym gniazdem - Ken Kesey

Zakazana w wielu amerykańskich szkołach, m.in. w Colorado, Ohio, Nowym Jorku, Idaho, Waszyngtonie. Głównie za wulgarne słownictwo, gloryfikowanie działalności przestępczej, opisy brutalności i przyczynianie się do zepsucia młodzieży. W jednaj z kalifornijskich szkół została wycofana ze względu na rodziców, którzy skarżyli się na wybór przez nauczycieli „śmieci” jako lektur.

W szpitalu psychiatrycznym pojawia się nowy pacjent, McMurphy, który rozregulowuje jego działający dotychczas jak w zegarku mechanizm. Nie podoba się to siostrze oddziałowej, tracącej z dnia na dzień autorytet wśród pacjentów i personelu. Chorzy czują się dużo lepiej, terapia zastosowana przez ich nowego towarzysza dobrze im służy...

z chomika tadekzmy

478 KB
4 sty 18 13:47

54ntbpq8.bmp

Pani Bovary - Gustave Flaubert

Książkę oskarżano o „przestępstwo przeciwko moralności”, francuscy wydawcy usuwali z niej fragmenty, które uznawali za niestosowne. W 1888 r. brytyjska gazeta „Tablet” zaatakowała Flauberta, nazywając go pornografem.

Dramat Emmy jest dramatem jednostki wyrywającej się ze swego środowiska i nie akceptującej swego losu, a jednocześnie niezdolnej do wyzwolenia się od niego. Wszystkie drogi ucieczki prowadzą przez uczucie do mężczyzny, ale żaden z partnerów Emmy nie dorównuje jej odwagą, przedsiębiorczością, a przede wszystkim siłą pragnień. Żaden nie jest w stanie sprostać jej wielkim potrzebom uczuć, jej szalonej zmysłowości, jej marzeniu o gwałtownej zmianie życia.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

vy366grm.bmp

Szkarłatna litera - Nathaniel Hawthorne

W USA rodzice uczniów wielokrotnie zabiegali o wycofanie utworu z listy lektur, w większości przypadków jednak do tego nie dochodziło. Książkę uważano za obsceniczną, ponadto zawierała motyw cudzołóstwa. Jeden z rodziców oskarżył też książkę o wulgarne słownictwo, które jednak w powieści nie występuje. Książka była zakazana w Rosji w latach 1852-1856, w okresie nasilonej cenzury.

Powieść psychologiczna ukazująca historię cudzołożnicy, która w purytańskiej Nowej Anglii w XVII wieku zostaje skazana na noszenie znaku hańby: szkarłatnej litery A. Pozostałe osoby tego dramatu to zrodzona z nieślubnego związku córeczka Pearl oraz dwaj mężczyźni: zdradzony mąż i kochanek - młody bogobojny pastor.

z chomika tadekzmy

440 KB
4 sty 18 13:47

shr6v6oe.bmp

Wyznania - Jean Jacques Rousseau

Książka trafiła na indeks Kościoła Katolickiego w 1806 r. Zakazana w USA w 1929 r. Z uwagi na „szkodliwość dla ludzkiej moralności” Urząd Celny zakazał przywozu książki do Stanów Zjednoczonych.
Wyznania to autobiografia Rousseau, należąca do arcydzieł literatury światowej. "Ani przed nim, ani po nim, odkąd istnieje literatura, nikt nie obnażył w ten sposób swojego wnętrza. Mimo, iż właśnie wpływ Rousseau rozpętał orgie wystawiania na pokaz swojego ja, objaśniania samego siebie, ekshibicje najtajniejszych drgnień własnej istoty, wypełniające znaczną część literatury XIX wieku, nikt nie dorównał mu co do tego w bezwzględności, powiedzmy w bezwstydzie" - pisał Boy-Żeleński.

z chomika tadekzmy

0,6 MB
4 sty 18 13:47

ws9wlmqq.bmp

Rok 1984 - George Orwell

Była zakazywana wielokrotnie za treść komunistyczną i odniesienia o charakterze seksualnym. W roku 1950 zakazano jej w ZSRR. Natomiast w 1981 r. na Florydzie ze względu na... prokomunistyczny wydźwięk. Była to stosunkowo częsta przyczyna zakazywania książki w amerykańskich szkołach, argumenty takie podnosili rodzice, ale i duchowni oraz dyrektorzy.

Klaustrofobiczny świat Wielkiego Brata, w którym każda sekunda ludzkiego życia znajduje się pod kontrolą, a dominującym uczuciem jest strach. Świat, w którym ludzie czują się bezradni i samotni, miłość uchodzi za zbrodnię, a takie pojęcie jak ‘wolność” i „sprawiedliwość” nie istnieją.

Na kuli ziemskiej są miejsca, gdzie ten świat wciąż trwa. I zawsze znajdą się cudotwórcy gotowi obiecywać stworzenie nowego, który od wizji Orwella dzieli tylko krok.

z chomika tadekzmy

Dodaj plik