Umarła klasa

W Umarłej klasie Tadeusza Kantora umarli wracają na swoje własne miejsce w szkolnych ławkach. Ławki ustawione są na scenie tuż przed ławkami albo krzesłami dla widzów, zanim jeszcze zacznie się przedstawienie. W ławkach siedzą manekiny chłopców i dziewcząt. Umarli siadają obok samych siebie, obok byłych siebie, obok siebie, którzy b y l i. Są dwie różne "klasy" przywołane z niepamięci i wywołane (jak uczeń, którego się w y w o ł u j e do odpowiedzi) pamięcią Kantora. Pierwsza klasa - to klasa przed maturą w galicyjskim gimnazjum w małym miasteczku w monarchii austro-węgierskiej w przeddzień pierwszej wojny światowej. Druga "klasa" w tym halucynacyjnym spektaklu Kantora to umarły albo raczej wypalony do imentu e t o s tego zakątka ziemi, gdzie mieszkali obok siebie Polacy, Ukraińcy i Żydzi.

/.../ w teatrze Kantora żywi są sobowtórami manekinów. Żywi są sobowtórami umarłych i to jest chyba to najważniejsze, co ma Kantor do powiedzenia.

W Umarłej klasie wizją teatralną, powtarzającą się uporczywie i mającą fizyczność i natręctwo sennego koszmaru, jest korowód umarłych, powracających, żeby zasiąść ponownie w szkolnych ławkach.

/.../ u Kantora obraz, temat i obsesja, jak guz, który uwiera, jak freudowska trauma - są jednym i tym samym.

/.../ Teatr Kantora nazywam teatrem esenscji. Według słynnej definicji Sartre'a, egzystencja poprzedza esencję. Egzystencją są wybory i gry - moralne, intelektualne i towarzyskie. Egzystencją jest wolność wyboru. Esencją jest, co z nas zostaje. Esencją jest dramat ludzki oczyszczony z przypadku i ze złudzeń, że są w nim wybory. Esencją jest ślad. Jak odcisk skorupiaka na kamieniu jeszcze nie do końca rozmyty przez wodę.

/.../ Kantor obecny/nieobecny na scenie od pierwszej do ostatniej chwili spektaklu, przygarbiony w tym samym zawsze czarnym ubraniu i ciemnym szalu, ponaglający swoich aktorów lekkim, czasem niemal niedostrzegalnym trzepnięciem palców, jakby zniecierpliwiony, że to wszystko jeszcze tak długo trwa, wydać się może Charonem, który przeprawia umarłych na tamtą stronę. Ale Kantor nie tylko odprawia umarłych, on ich także sprowadza. W tym teatrze znikającego i rozmytego śladu Kantor obecny na scenie jest pamięcią po miejscach i ludziach. I w tym jest niezwykłość i powaga Umarłej klasy i Wielopola.
[Jan Kott, Teatr esencji: Kantor i Brook]

Nie ma plików w tym folderze