Budka Suflera

Historia Budki Suflera, choć oficjalnie zespół istnieje od 1974, sięga roku 1969, gdy grupka nastolatków z Lublina, zafascynowana muzyką takich zespołów, jak Procol Harum, Free, Led Zeppelin zaczęła się spotykać w celu wspólnego grania. W skład grupy wchodzili: gitarzysta Krzysztof Brozi, basista Janusz Pędzisz i perkusista Jacek Grün (później dziennikarz prasowy). Zespół wykonywał utwory Johna Mayalla, Hendriksa i Led Zeppelin - najpierw w klubie osiedlowym a potem w klubie studenckim "Arcus". Nazwa zespołu powstała przez wylosowanie ze słownika angielsko-polskiego wyrażenia prompter's box. Po dokonaniu kilku nagrań dla radia i kilkunastu koncertach grupa przestała istnieć.

W roku 1970 Krzysztof Cugowski dołączył do zespołu swojego szkolnego kolegi Romualda Lipki Stowarzyszenie Cnót Wszelakich. Grupa ostatecznie jednak przyjęła nazwę Budka Suflera. W skład zespołu wchodzili ponadto: gitarzysta Andrzej Ziółkowski i perkusista Ryszard Siwiec. Występowali w tym składzie do wiosny 1971 roku, kiedy to Cugowski podjął studia. Grupa czekała na powrót wokalisty pracując w Teatrze im. Osterwy i grając muzykę w spektaklu Fredry "Gwałtu, co się dzieje!". Sukces przedstawienia pozwolił zespołowi trwać bez frontmana. Podczas grania w teatrze zmieniali się perkusiści. Najpierw grał Waldemar Ziółkowski, a potem Zbigniew Zieliński. Skład uzupełniał Leszek Wijakowski, znany z występów w grupie Minstrele.

Punktem zwrotnym w karierze zespołu okazał się pomysł wieloletniego przyjaciela Budki, Jerzego Janiszewskiego na nagranie polskiej wersji utworu "Ain't No Sunshine" z repertuaru Billa Withersa. Mimo początkowo sceptycznego nastawienia muzyków nagrania dokonano. W nagraniu brał udział chórek i sekcja smyczków. Utwór ten pociągnął za sobą propozycję nagrania płyty z Polskich Nagrań i licznych koncertów.

Jesienią 1974 roku zespół nagrywa jeden ze swych największych przebojów - "Cień wielkiej góry", zainspirowany tragiczną śmiercią dwóch polskich himalaistów, Zbigniewa Stepka i Andrzeja Grzązka w sierpniu 1973. W listopadzie powstaje kompozycja "Lubię ten stary obraz", a na początku 1975 roku - "Memu miastu na do widzenia". Jest to ostatni utwór z udziałem Zbigniewa Zielińskiego, który odchodzi z zespołu. Zastępuje go Tomasz Zeliszewski, wcześniej perkusista w tarnowskiej grupie Vabanque.

Do nagrania debiutanckiego albumu zaproszono Czesława Niemena oraz żeński zespół Alibabki. Włączono także sekcję instrumentów smyczkowych. Niemen wykonał dwie partie instrumentalne do suity "Szalony koń" wnosząc do brzmienia płyty charakterystyczny dźwięk swojego rzadkiego jak na owe czasy w Polsce instrumentu - Mooga, na którym pozostałe partie dograł Marek Stefankiewicz.

Na albumie nie pojawił się utwór "Sen o dolinie", gdyż nie zgodziła się na to wytwórnia płytowa (która musiałaby płacić za niego tantiemy, jako że kompozycja była dziełem zagranicznego artysty). Zabrakło również "Memu miastu na do widzenia", ponieważ utwór ten został napisany w całości przez Lipkę, a muzycy umówili się wcześniej, że na debiutanckiej płycie znajdą się wyłącznie kompozycje duetu Lipko-Cugowski.

Premiera płyty okazała się sukcesem. Utwór "Cień wielkiej góry" zajął pierwsze miejsce, a sam zespół zdobył tytuł "Polskiego zespołu roku - 1974" na "Liście Przebojów roku 1974 Rozgłośni Harcerskiej". Pojawiły się też zaproszenia z zagranicy. Najważniejszym był wyjazd do RFN i NRD. W NRD powstały niemieckie teksty do kilku przebojów Budki Suflera, autorami których byli Bernd Maywald, Kurt Demmler i Kirsten Steinckert. Nikt w zespole nie znał niemieckiego, ale Budka Suflera zyskała olbrzymią sławę za Odrą. Wytwórnia Amiga zaproponowała zespołowi nagranie płyty, ale projekt ten nie doszedł do skutku. Krzysztof Cugowski z nie do końca jasnych powodów nie zjawił się w umówionym terminie na sesji nagraniowej, a gdy później wytwórnia zaproponowała drugie podejście, zespół wrócił właśnie z intensywnej trasy koncertowej, bezpośrednio po której wokalista nie był w stanie wziąć udziału w nagraniach. Epizod ten wpłynął na późniejsze odejście Cugowskiego z zespołu.

Na początku 1976 roku ukazał się drugi album, Przechodniem byłem między wami. Był znacznie cięższy w formie od przebojowego debiutu, a także gorszy pod względem technicznym (jakość nagrania). Równocześnie pojawiły się nieporozumienia między wokalistą a resztą zespołu. Po odejściu Cugowskiego (który postanowił rozpocząć karierę solową), w zespole doszło do dość nietypowych zmian w składzie. Lipko przesiadł się na instrumenty klawiszowe, przy gitarze basowej zastąpił go Ziółkowski, natomiast nowym gitarzystą został Jan Borysewicz - późniejszy lider Lady Pank. Wokalistą początkowo wybrano Stanisława Wenglorza, który wcześniej śpiewał m.in. w grupie Skaldowie. Odbyło się kilka sesji (z nagranych wtedy utworów do tej pory cztery ujrzały światło dzienne: "Rozmowa", "Kula nocnego światła", "Ślady na piasku", "Życiowy numer") i koncertów, po czym uznano, że Wenglorz nie radzi sobie jako wokalista rockowy. Ostatecznie frontmanem został Romuald Czystaw, występujący do tej pory w zespole Dzikie Dziecko.

Budka została zaproszona przez Pronit do nagrania albumu poświęconego olimpiadzie w Moskwie - Na brzegu światła. Była to część Tryptyku Olimpijskiego, nagranego wraz ze Skaldami i grupą bluesową Breakout. Wynagrodzeniem za pracę miał być występ artystyczny na olimpiadzie i trasa po Związku Radzieckim. Lipko po raz pierwszy w zawodowej karierze skomponował muzykę do wcześniej napisanych słów Bogdana Loebla. Budka Suflera nie zaliczyła tego albumu do swojej dyskografii, jako że został nagrany na specjalną okazję. Natomiast bojkot olimpiady przyczynił się do zmiany planów i do wyjazdu Budki na Wschód nie doszło.

Przed nagraniem kolejnego albumu Ona przyszła prosto z chmur do zespołu dołączył dodatkowy gitarzysta - Zdzisław Janiak. Długi czas nagrania wynikał z dużej liczby eksperymentów muzycznych i realizacyjnych oraz ze współpracy Budki z wokalistką Anną Jantar. Budka Suflera nagrała z nią przebój "Nic nie może wiecznie trwać" i zamierzała stworzyć wspólny album. Plany przerwała tragiczna śmierć Anny Jantar. Materiał na album potem został nagrany częściowo przez Izę Trojanowską i Urszulę.

Na prośbę Mariusza Waltera Lipko pomógł w nagraniach młodej wokalistce, Izabeli Trojanowskiej. Sukces utworów: "Wszystko czego dziś chcę", "Tyle samo prawd ile kłamstw", "Tydzień łez" i "Jestem twoim grzechem" sprawił, że nagrano cały album. W tym czasie Budka Suflera odbyła też trasę po Związku Radzieckim, podczas której swoje odejście zapowiedział Borysewicz, a wraz z nim autor tekstów Andrzej Mogielnicki. Na jakiś czas rolę głównego gitarzysty przejął Janiak. Przed rozstaniem Borysewicz skomponował przebój "Nie wierz nigdy kobiecie".

Album Za ostatni grosz i jej tytułowy utwór wprowadziły Budkę Suflera na szczyt list przebojów. Na płycie nie znalazły się jednak kompozycje stworzone wcześniej przez Jana Borysewicza. Ponadto z zespołu postanowił odejść jeden z założycieli - Andrzej Ziółkowski. Wraz z rodziną wyemigrował początkowo do Austrii, by ostatecznie znaleźć się w USA. Do Budki po raz pierwszy dołączył basista Mieczysław Jurecki. Do utworu "Za ostatni grosz" powstał teledysk, a Budka Suflera rozpoczęła dużą trasę koncertową, którą przerwał stan wojenny.

W czerwcu 1982 rozpoczęła się współpraca Budki Suflera z Urszulą. Lipko skomponował dla niej takie przeboje, jak: "Fatamorgana '82", "Bogowie i demony", "Luz-blues w niebie same dziury", "Dmuchawce, latawce, wiatr", "Malinowy król", "Totalna hipnoza". Urszula wzięła również udział w nagrywaniu utworu Budki Suflera, "Noc komety".

Urszula towarzyszyła zespołowi podczas występu na 15. edycji Festiwalu Piosenek Politycznych (Festival des politischen Liedes) w Berlinie. Razem z Budką wykonała tam utwór "Auschwitz 45".

powodu problemów z głosem, w roku 1983 Romuald Czystaw został zmuszony opuścić zespół. W ramach poszukiwań jego następcy Lipko zaprosił do zespołu Felicjana Andrzejczaka. Postanowiono nagrać próbnie kilka piosenek i tak powstały przeboje "Jolka, Jolka pamiętasz", "Noc komety" (cover utworu "Time To Turn" niemieckiej grupy Eloy) i "Czas ołowiu". Sukces tego pierwszego utworu w Holandii spowodował, że tamtejsza wytwórnia zaproponowała wydanie singla w wersji angielskiej. Z powodów językowych, w nagraniu Andrzejczaka zastąpił Cugowski. Ta wersja (zatytułowana "Lifeline") została potem wydana na minialbumie American Tour.

Wkrótce potem z zespołu odeszli Janiak i Jurecki, zastąpieni przez Andrzeja Sidłę (gitara) i Piotra Płechę (bas). W związku ze zbliżającym się 10-leciem zespołu postanowiono nagrać dwa albumy – kompilacyjny 1974–1984 oraz nowy album studyjny (Czas czekania, czas olśnienia). Ponownie poproszono Cugowskiego o pomoc w realizacji, a po nagraniach rozpoczęto rozmowy o jego powrocie na stałe.

Felicjan Andrzejczak zdecydował się na odejście z zespołu, co przyczyniło się do sfinalizowania rozmów o powrocie Cugowskiego. Do Budki doszedł także nowy gitarzysta – Krzysztof Mandziara (podczas nieobecności Cugowskiego w Budce współpracowali w zespole Cross). Materiał na płytę Czas czekania, czas olśnienia nagrano na nowo z tekstami Tomasza Zeliszewskiego. Powstał rockowy album z przebojem "Cały mój zgiełk". W tym czasie Budka wzięła udział w projekcie Katarzyny Gärtner Żeglując w dobry czas, gdzie Andrzejczak śpiewał utwór tytułowy, Urszula zaśpiewała "Polkę idolkę", a Budka "Publikatory" i "Wypożyczalnię myśli". W projekcie wzięli też udział: Stanisław Wenglorz, Grzegorz Markowski, Dżem i wielu innych.

W 1985 roku Budka nagrała kolejny hit "Giganci tańczą", ale cała płyta (pod tym samym tytułem) ukazała się dopiero rok później i nie była sukcesem rynkowym. Na tle ogólnej recesji przemysłu muzycznego w tym okresie i z powodu słabej sprzedaży płyt muzycy szukali zajęcia poza zespołem. W tym czasie Lipko nagrał muzykę do szwedzkiego filmu polskiego reżysera "Pay Off". W samym zespole nastały kolejne zmiany w składzie. Nowym gitarzystą został grający wcześniej w zespole Crash Stanisław Zybowski (późniejszy mąż Urszuli). Do nagrania nowej płyty Suflerzy przystąpili bez stałego basisty. Partie gitary basowej częściowo wykonywał rezygnujący właśnie z występowania w zespole Płecha, a częściowo Lipko (głównie imitując bas za pomocą syntezatora). Tak powstał podwójny album Ratujmy co się da!! zawierający piętnaście utworów, w tym materiał nagrany do filmu i kompozycje Zybowskiego. Płyta przyniosła kilka przebojów granych po dziś dzień na koncertach. Oprócz tytułowej piosenki warto wymienić "To nie tak miało być", "Czas wielkiej wody" czy "Nieśmiertelnie piękna twarz".

Grupa pasjonatów postanowiła sprowadzić zespół do USA i zorganizować im na początek koncert na Broadwayu w Beacon Theatre. Z tej okazji wydano także okazjonalny minialbum American Tour, zawierający nagrany wcześniej utwór "Lifeline", dwie piosenki z ostatniej płyty z angielskimi tekstami i muzyczny temat z filmu Pay Off. Niepostrzeżenie stworzono w ten sposób białego kruka w dyskografii zespołu (album jest obecnie niedostępny w sprzedaży). Koncert, który w Beacon Theatre poprowadził Michał Urbaniak z narzeczoną, otrzymał pozytywną recenzję w New York Times. Koncerty w dalszej części trasy nie odnosiły już podobnych sukcesów, niemniej jednak stały się okazją do nawiązania ważnych kontaktów. Muzycy później wrócili do USA na blisko rok. W całym "amerykańskim" okresie na gitarze basowej grał ponownie Jurecki, a potem Janusz Biegaj (początkowo technik zespołu). Zrezygnował także Stanisław Zybowski. Nowym gitarzystą został Arkadiusz Smyk.

Dzięki wyjazdom do Ameryki Budka przetrwała kryzys rynkowy końca lat 80. Przemiany ustrojowe pozwoliły myśleć realnie o powrocie. Zeliszewski został oficjalnie menedżerem zespołu i rozpoczął poszukiwania wytwórni. Znaleziono małą firmę w Lublinie zarządzaną przez Krzysztofa Świątkowskiego. Tomek Zeliszewski wraz Anną Adamczyk zajęli się produkcją płyt w USA, a New Abra zajęła się dystrybucją w Polsce. Najpierw wydano składankę Greatest Hits. Świetne wyniki sprzedaży przekonały wszystkich o słuszności powrotu. Wydano minialbum 4 Pieces To Go - preludium do następnego, pełnego albumu. Płytka zawierała hit Twoje radio w wersji nagranej dla Radia Lublin, dwie wersje językowe "Kolędy rozterek" i angielską wersję "Ragtime" zatytułowaną "La Mancha Taxi Driver". Po raz pierwszy w Polsce zastosowano pudełko typu digipak.

Płyta Cisza przez wielu uważana jest za jedno z największych osiągnięć Budki Suflera w całej karierze. W trzech utworach ("Młode lwy", "Geniusz blues", "Czas wielkiej wody") zagrał nowy gitarzysta Budki - Marek Raduli. Ten ostatni utwór stanowi remake wersji z Ratujmy, co się da!! (składała się ona z samego wokalu i podkładu klawiszowego, nowa wersja jest w pełni zinstrumentalizowana). Smyk został poproszony o opuszczenie zespołu z uwagi na poważne problemy z alkoholem. Po raz trzeci powrócił Jurecki. Budka objechała kraj promując album. Wygrała też w konkursie "Muzyczna Jedynka". Cisza osiągnęła status złotej płyty z wynikiem ponad 220000 sprzedanych egzemplarzy. Równie dobrze sprzedawał się album Greatest Hits.

Z okazji XX-lecia zespołu zorganizowano dużą trasę koncertową. Wraz z Budką Suflera wystąpili m.in.: Urszula z Zybowskim, Andrzejczak, Iza Trojanowska, Jan Borysewicz, Janusz Panasewicz, Zdzisław Janiak. Koncert z Opery Leśnej transmitowała na żywo TVP2, a fragmenty wydano na albumie Budka w Operze, Live From Sopot '94.

Wszystkie teksty do kolejnej płyty Noc napisał Tomasz Zeliszewski, muzykę skomponowali Lipko (większość) i Cugowski, wszyscy zajęli się aranżacjami. Powstał blues rockowy album, który był promowany przez radiową "Trójkę" i przez wspólną z Perfectem trasę koncertową Giganci rocka.

Następny album Nic nie boli, tak jak życie przyniósł Budce olbrzymi sukces finansowy, nie pobity do dziś[potrzebne źródło]: ponad milion sprzedanych legalnie egzemplarzy i trudna do oszacowania ilość prywatnych kopii. Przebój "Takie tango" (muz. R. Lipko – sł. A. Mogielnicki). znajdował się na pierwszym miejscu listy "30 ton" kilka miesięcy, triumfował też na liście "Trójki" Marka Niedźwieckiego.

Sukces finansowy pozwolił na nowe śmiałe projekty, jak na przykład płyta akustyczna z orkiestrą – Akustycznie z premierowym utworem "Martwe morze". Budka nagrała ją w krakowskim studiu telewizyjnym Łęg z orkiestrą Jacka Delekty. Jako pierwszy zespół w Polsce Budka wydała płytę w niekonwencjonalnym, blaszanym pudełku. Płyta sprzedała się bardzo dobrze. Ustanowiła nowy rekord sprzedaży płyt "live" na naszym rynku – ponad 80 000 egzemplarzy. Koncert wydany został także w całości na DVD, a we fragmentach wielokrotnie był emitowany w publicznej telewizji.

Na jubileusz 25-lecia Suflerzy objechali cały kraj grając trzygodzinne koncerty z udziałem Felicjana Andrzejczaka i Romualda Czystawa. Trasa miała rozpocząć się poza krajem koncertem w Carnegie Hall. Koncert w Carnegie Hall (przełożony o kilka miesięcy ze względu na chorobę wokalisty) obejrzało 2800 widzów, głównie Polonia amerykańska. Pamiątką z tego wydarzenia jest płyta Live at Carnegie Hall. Zespół wydał także składankę Greatest Hits II i dziesięciopłytową antologię, która zawierała między innymi utwory z niemieckich sesji nagraniowych i inne do tej pory nie publikowane nagrania.

Zostają wydane dwa nowe albumy - Bal wszystkich świętych w 2000 roku i Mokre oczy w 2002 roku. Każdy kolejny osiąga mniejszy sukces komercyjny mimo nieustannej promocji w mediach. Tytułowy utwór na Balu wszystkich świętych staje się wprawdzie dużym przebojem, skutkując w 300 tysiącach sprzedanych egzemplarzy albumu, ale już Mokre oczy rozchodzą się w zaledwie 35 tys. kopii.

Zarzewiem konfliktu było wydanie solowej płyty Krzysztofa Cugowskiego "Integralnie". Początkowo wydawcą miała być jak zwykle New Abra, ale tuż przed premierą szef firmy Krzysztof Świątkowski wycofał się pozostawiając Cugowskiego z kosztami i materiałem. Wokalista rozpoczął próby odłączenia zespołu od wytwórni, ale po namowach kolegów postanowił, że sprawy potoczą się nadal tak samo, ale on nie będzie się kontaktował z New Abra. Niedługo jednak potem Świątkowski najpierw zlecił Romualdowi Lipko napisanie muzyki na płytę pop tenora Marka Torzewskiego, a potem uznał, że praca Lipki nie spełnia jego oczekiwań. W efekcie Budka Suflera w obecności kamer opuściła lubelską wytwórnię i związała się kontraktem z Pomatonem EMI.

Umowa zakładała nagranie jednej płyty i wolność tworzenia dla muzyków. Suflerzy przystąpili do pracy wydając najpierw rockowy singel "Kiedy rozum śpi", i jadąc na festiwal do Opola z popowym "Solo", które dało im nagrodę publiczności. Płyta wydana w Pomatonie nie była jednak sukcesem komercyjnym (sprzedała się na poziomie albumu Noc). Nie udała się też trasa koncertowa: zespół został oszukany przez producenta i przerwał koncertowanie w połowie trasy. Nabrzmiały też konflikty między muzykami. Jureckiemu i Radulemu nie podobał się fakt opuszczenia New Abry, natomiast pozostali mieli pretensje do nich, że nie przykładają się do pracy. W styczniu 2003 r. Cugowski, Lipko i Zeliszewski postanowili, że w lipcu nie przedłużą kontraktu z gitarzystami. Raduli w marcu w programie "Hołdys Guru Limited" powiedział, że opuszcza zespół wraz z Jureckim – wbrew pierwotnym ustaleniom, że informacja ta miała trafić do fanów na festiwalu w Opolu. W efekcie Budka przyspieszyła kompletowanie nowego składu. Od lipca 2004 na gitarze gra Łukasz Pilch, na basie Mirosław Stępień, na drugich klawiszach Piotr Kominek, a na instrumentach perkusyjnych Ania Patynek.

Zmiany w składzie związane były z nowym projektem fonograficznym, przygotowywanym na 30-lecie – dwupłytowym albumem "Było / Jest". Przy pomocy Piotra Metza Budka próbowała zorganizować sesję nagraniową w Stanach Zjednoczonych przy udziale znakomitych gości. Początkowo starano się o występ samego Ozzy Osbourne'a, ale terminy i cena zablokowały ten pomysł. Zagrać miał też ddie Van Halen i zespół Eagles. Ostatecznie na gitarze basowej Budkę wsparł Marcus Miller, na gitarze Steve Lukather, perkusjonistka Sheila E., a producentem powstałych dwóch utworów był Greg Phillinganes. Teksty do nich napisał popularny w Polsce pisarz Jonathan Carroll.

Podczas pobytu Budki w Stanach zmarł Czesław Niemen, który wcześniej przyjął zaproszenie do zaśpiewania duetu z Cugowskim. Na miesiąc przed premierą z projektu wycofała się wytwórnia Good Summer i Suflerzy musieli zrezygnować z wydania podwójnego albumu kosztem płyty Było. Ostatecznie wydano tylko Jest. Budka na festiwalu w Opolu zagrała duży recital z udziałem wykonawców z kraju i ze świata. Po raz pierwszy od lat gościnnie wystąpiła Urszula. Pierwszy raz z Budką zaśpiewała Natalia Kukulska. Wystąpił też Felicjan Andrzejczak i Piotr Cugowski. W duecie z Cugowskim zaśpiewali: Gary Brooker z Procol Harum i Kanadyjczyk Pierre Garand.

Album Jest nie osiągnął spodziewanego sukcesu.

Wobec niepowodzenia z nowym materiałem, zespół zaczął szukać wydawcy dla dużego leksykonu, zawierającego dawne przeboje grupy. W ten sposób pod koniec 2005 roku wraz z dziennikiem "Nowy dzień" każdego tygodnia ukazywała się kolejna z dwudziestu części leksykonu. Pakiet zawierał książeczkę ze zdjęciami i historią zespołu, anegdotami Zeliszewskiego i wywiadami ze znanymi ludźmi oraz płytę z muzyką Budki. Pierwsza edycja, która zawierała materiał przeznaczony dla płyty Było rozeszła się w ciągu godziny w nakładzie 600 000 egzemplarzy w promocyjnej cenie 1 zł. Następne części też bardzo szybko znajdywały nabywców w liczbie przekraczającej 100 000. Podczas wydawania leksykonu Agora zamknęła "Nowy dzień", a płyty Budki postanowiono sprzedawać samodzielnie. Sukces podbudował morale zespołu, ale także spowodował konflikt między byłymi gitarzystami Budki - Radulim i Jureckim a zespołem. Sprawa trafiła do sądu.

Na festiwalu w Opolu Budka z powodzeniem wzięła udział w konkursie "Premiery Gwiazd", gdzie z utworem "Zgubiłem cię" (muz. R. Lipko / sł. T. Zeliszewski) zajęła trzecie miejsce.

Budka w Operze	Dyscografia	Kompilacje
Koncerty	Minialbumy	Teledyski

• Odtwórz folder
• Pobierz folder
• Zachomikuj folder