Pułapki rozwoju - Surviving Progress.avi

Reżyseria: Mathieu Roy, Harold Crooks
Kanada, 2011, 86 min
język: polski lektor

Historia ludzkiego postępu z perspektywy nie tylko osiągnięć, ale i pułapek. Ronald Wright - autor bestsellera "A Short History of Progress", który był inspiracją do powstania tego programu - opowiada o tym, jak na przestrzeni dziejów cywilizacje wielokrotnie były niszczone przez kuszące nowe technologie, zaspokajające jedynie potrzeby doraźne. Na przykładzie chińskiego klubu samochodowego, poczynań zachłannej elity finansowej z Wall Street oraz występujących w obronie ginącej Amazonii ekowojowników film prezentuje dowody na pułapki postępu. Dawniej można było całkowicie wyczerpać zasoby regionu i przenieść się gdzieś indziej. Teraz, jeśli globalna cywilizacja załamie się z powodu nadmiernej konsumpcji, oznaczać to będzie ostateczny koniec. Mocne naukowe argumenty teoretyków: Stephena Hawkinga, Jane Goodall, Margaret Atwood, Daniela Povinellego czy Gary'ego Marcusa wzywają do zmiany orientacji myślenia.

Postęp od zamierzchłych czasów postrzegany był jako dążenie do udoskonalania warunków życia i funkcjonowania zarówno jednostek jak i całych społeczności. Rozwój indywidualny i społeczny, praca, tworzenie nowych technologii i odkrycia naukowe są gwarantem dobrobytu oraz komfortu. Brak realizacji tych działań lub ich ograniczanie, prowadzą w prosty sposób do zubożenia społeczeństwa. Stan cywilizacyjnej prosperity jest więc symbolizowany przez rozwój gospodarczy.

Jak zauważa autor filmu „Surviving Progress”, w czasach gdy przetrwanie społeczności zależało od upolowania mamuta, wymyślenie sposobu na sprawne zabicie dwóch mamutów można było nazwać postępem. Niemniej jednak, strategia polegająca na zapędzeniu całego stada mamutów na skraj urwiska tak by wszystkie zwierzęta zginęły od upadku z dużej wysokości, można nazwać pułapką postępu.

Nie podlega wątpliwości, iż lekkomyślne zużycie zasobów prędzej czy później ograniczy postęp i będzie miało kolosalny wpływ na ludzkość. Pułapka postępu tworzy się, gdy konflikt pomiędzy krótkoterminowym interesem wybranych grup (często elit), a długoterminowym interesem współczesnej cywilizacji, skłania do wyboru strategii osiągania szybkiej korzyści kosztem zniszczenia naturalnych zasobów. Czy istnieją więc granice postępu? Czy wyznaczają je ograniczone zasoby, postawy społeczne, etyka, czy my sami?

Nie wszystkie cywilizacje bowiem rozwijały się ponad potrzebę zaspokojenia podstawowych funkcji życiowych, co potwierdza istnienie hamulca rozwojowego. Jakiego rozwoju potrzebujemy, patrząc z perspektywy wizji przyszłości , na naszą cywilizację? Już dziś warto poświęcić uwagę rozważaniom na temat czarnej skrzynki odnalezionej po naszych czasach. Czy znając jej zapis możemy zmienić coś teraz, żeby uniknąć losu upadłych cywilizacji? Z pewnością nie jesteśmy bezradni wobec zaistniałych problemów, gdyż mają one źródło w naszym działaniu, rozwiązanie leży więc w zasięgu naszych możliwości.