Odkrywca Babilończycy
Data odkrycia znana w starożytności
Średnia odległość
od Słońca 57 909 176 km
0,38709893 j.a.
Obwód orbity 36×1010m
2,406 j.a.
Mimośród 0,20563069
Peryhelium 46 001 272 km
0,30749951 j.a.
Aphelium 69 817 079 km
0,46669835 j.a.
Rok gwiazdowy 87,96935 dni
(0,240847 lat)
Obieg synodyczny 115,88 d[1]
Średnia prędkość orbitalna 47,87 km/s[1]
Maksymalna prędkość 58,98 km/s
Minimalna prędkość 38,86 km/s
Nachylenie orbity względem ekliptyki 7,00487°
(3,38° względem równika słonecznego)
Satelity naturalne brak
Charakterystyka fizyczna
Średnica na równiku 4879,4 km
(0,383 Ziem)
Powierzchnia 75×106 km²
(0,147 Ziem)
Objętość 6,1×1010 km³
(0,056 Ziem)
Masa 3,3302×1023 kg
Gęstość 5,427 g/cm³
Przyspieszenie grawitacyjne na równiku 3,701 m/s²
(0,376 g)
Prędkość ucieczki 4,3 km/s
Prędkość wynikająca z rotacji 10,892 km/h (na równiku)
Okres rotacji 58 d 15 h 26 m
Deklinacja 61,45°
Nachylenie równika
względem
płaszczyzny orbity 0,027°[2]
Albedo 0,10–0,12
Średnia temp.: Dzień 350 °C
Średnia temp.: Noc – 200°C
Temperatura powierzchni min. śred. maks.
100 K 442,5 K 700 K

Skład atmosfery[1]
Ciśnienie atmosferyczne 10-12 h Pa
Tlen 42,0%
Sód 29,0%
Wodór 22,0%
Hel 6,0%
Potas 0,5%
Pozostałe: argon,
dwutlenek węgla,
woda, azot,
ksenon, krypton,
neon 0,5%

sortuj według:
nazwa
typ pliku
rozmiar
data dodania

23 KB
28 mar 11 1:23

Krajobraz usiany kraterami na południowej półkuli Merkurego.jpg

Kratery merkuriańskie różnią się wielkością: od małych okrągłych otworów do wielopierścieniowych basenów uderzeniowych, rozciągających się na setki kilometrów. Uważa się, że tereny o większej ilości kraterów są pod względem geologicznym starsze, tam zaś, gdzie jest ich mniej, powierzchnia jest młodsza, nosi też ślady aktywności tektonicznej, która spowodowała zatarcie starszych kraterów zderzeniowych. Jednak bez względu na czas powstania, wszystkie wykazują na Merkurym oznaki degradacji[28].

Najbardziej charakterystyczny jest krater na półkuli północnej o średnicy 1550 km, zwany Równiną Żaru (łac. Caloris Planitia). Uczeni przypuszczają, że jest on pozostałością po uderzeniu wielkiego meteorytu ok. 3,8 miliarda lat temu. Uderzenie to było na tyle silne, że wywołało erupcje wulkaniczne, a dookoła krateru wypiętrzył się pierścień o wysokości 2 km. Na antypodach Caloris Basen znajduje się duży, nietypowy, pagórkowaty rejon przezywany "dziwnym terenem". Jedna z hipotez sugeruje, że fale sejsmiczne z kolizji meteorytu rozprzestrzeniały się w warstwie powierzchniowej planety aż do ich skupienia na antypodach. Naprężenie wynikłe ze skupienia fal sejsmicznych spowodowało zniekształcenia powierzchni. Alternatywna teoria głosi, że teren uformował się wskutek akumulacji na antypodach wyrzutów z erupcji wulkanicznych.

Zidentyfikowano co najmniej 15 basenów uderzeniowych. Inne znane kratery to m.in. Basen Shinakas o średnicy 2300 km, 400-kilometrowy Basen Tołstoja z pokrywą wyrzutową sięgającą 500 km od pierścienia krateru oraz 625-kilometrowy Basen Beethovena. Skutki wietrzenia kosmicznego powierzchni Merkurego, w wyniku procesów takich jak wiatr słoneczny i upadek mikrometeorytów, porównywalne są do efektów obserwowanych na powierzchni Księżyca. Jednak w przeciwieństwie do kraterów na Księżycu, merkuriańskie kratery mają mniejsze pokrywy wyrzutowe, wskutek silniejszej grawitacji na powierzchni planety.

z chomika secobtime

15 KB
28 mar 11 1:23

Powierzchnia Merkurego w nienaturalnych barwach.jpg

Powierzchnia Merkurego niezwykle przypomina powierzchnię ziemskiego Księżyca. Dominują na nim równiny podobne do mórz księżycowych oraz kratery uderzeniowe, oznaczające brak aktywności geologicznej przez miliardy lat. Ponieważ wiedza o geologii Merkurego pochodziła do niedawna tylko z ziemskich obserwacji i z danych przekazanych przez sondę Mariner 10, jest to najmniej zbadana planeta skalista Dane pochodzące z przelotów MESSENGER-a pozwalają odkryć nie poznane dotąd zakątki Merkurego. Przykładem jest zaobserwowanie nietypowego 40-kilometrowego krateru "Pająk", składającego się z ponad 100 wąskich koryt.

Na podstawie różnic w albedo – zdolności odbijania przez daną powierzchnię padającego na nią światła – możliwe było poznanie ukształtowania Merkurego z użyciem teleskopu. Na planecie znajdują się dorsa, typowe dla Księżyca wyżyny, góry, równiny, skarpy oraz doliny.

Merkury był intensywnie bombardowany przez komety i asteroidy podczas jego powstawania 4,6 miliarda lat temu, wkrótce po powstaniu oraz w okresie Wielkiego Bombardowania, tj. od 4,1 do 3,8 mld. lat temu. Efekty kolizji na powierzchni zostały dodatkowo zintensyfikowane brakiem atmosfery, która mogłaby spowolnić uderzające w planetę ciała niebieskie]. W ich wyniku powstały na Merkurym różnej wielkości kratery uderzeniowe. Ponadto planeta była początkowo aktywna wulkanicznie, a kratery uderzeniowe takie jak Caloris Planitia wypełnione zostały magmą, co doprowadziło do powstania gładkich równin podobnych do mórz księżycowych

z chomika secobtime

36 KB
28 mar 11 1:23

Zdjęcie radarowe bieguna północnego.jpg

Średnia temperatura powierzchni Merkurego wynosi 442,5Ki waha się od 100K do 700K, ze względu na brak atmosfery. Z racji bliskości Słońca, temperatura nasłonecznionej półkuli może przekraczać znacznie 400°C. Po stronie nieoświetlonej, średnia temperatura wynosi -163 °C. Na żadnej innej planecie Układu Słonecznego nie ma tak dużych różnic temperatur. Intensywność promieniowania słonecznego na powierzchnię Merkurego wynosi od 4,59 do 10,61 stałej słonecznej dla Ziemi (1370Wm−2)

Zdjęcie radarowe bieguna północnego

Pomimo ogólnej wysokiej temperatury powierzchni, pomiary radarowe silnie sugerują, że na planecie znajduje się lód. Do dolnych części niektórych kraterów w strefie okołobiegunowej nigdy nie dociera światło słoneczne, a temperatury są tam znacznie niższe od średniej globalnej. Woda z lodem dobrze odbija fale wysyłane przez radar, a obserwacje z użyciem teleskopów Goldstone i Very Large Array na początku lat 90. wykazały bardzo duży współczynnik odbicia w niektórych rejonach w pobliżu biegunów. Według astronomów, lód to najbardziej prawdopodobna, choć nie jedyna możliwa, przyczyna tego efektu.

Przypuszczalnie, grubość pokrywy lodowej wynosi kilka metrów, a jej całkowita masa 1014–1015 kg. Dla porównania, masa lodu na Antarktydzie wynosi 4×1018 kg, a czapa lodowa bieguna południowego Marsa zawiera 1016 kg wody. Nie jest znane źródło pochodzenia lodu.

Planety skaliste (od lewej): Merkury, Wenus, Ziemia, i Mars.

Ciśnienie atmosfery Merkurego stanowi nikły ułamek ciśnienia atmosfery ziemskiej – zaledwie 10-12 hPa – jest to niemal próżnia laboratoryjna. Grawitacja planety jest zbyt słaba dla utrzymania stabilnej atmosfery przez dłuższy czas; planeta ma jednak bardzo rozrzedzoną egzosferę, w której skład wchodzi przede wszystkim tlen i sód. W mniejszych ilościach występują w niej wodór, hel, wapń oraz potas. Wykryto także śladowe ilości argonu, dwutlenku węgla, wody, azotu, ksenonu, Kryptonu i neonu. Merkuriańska egzosfera nie jest stabilna – atomy nieustannie ulatują w przestrzeń międzyplanetarną, a pozyskiwane są na nowo z różnorodnych źródeł. Wodór i hel pochodzą prawdopodobnie z wiatru słonecznego. Atomy te dyfundują z magnetosfery, by później ulecieć w przestrzeń kosmiczną. Rozpad radioaktywny pierwiastków w skorupie Merkurego to kolejne źródło helu, a także sodu i potasu.

Na planecie znajduje się para wodna, wskutek procesów takich jak: upadek komet na powierzchnię, rozpylania jonowego tworzącego wodę z wodoru i tlenu (pochodzących z wiatru słonecznego i skał merkuriańskich), a także sublimacji ze zbiorników lodu w rejonach okołobiegunowych, gdzie lokalna topografia tworzy miejsca w kraterach, do których nigdy nie dociera światło słoneczne (miejsca te są zdolne "uwięzić" wodę na cały czas istnienia Układu Słonecznego).

z chomika secobtime

1,7 MB
28 mar 11 1:23

Równina Żaru jest jednym z największych kraterów w Układzie Słonecznym.png

z chomika secobtime

455 KB
28 mar 11 1:23

d.jpg

Jasność obserwowana Merkurego waha się od -2,0m do 5,5m[62]. Jego obserwacja jest utrudniona ze względu na bliski dystans do Słońca, ponieważ Merkury zwykle ginie w jego blasku. Można go więc dostrzec jedynie tuż przed zmierzchem lub tuż po świcie. Kosmiczny Teleskop Hubble'a nie może obserwować go nigdy - ze względu na przedsięwzięte środki ostrożności, uniemożliwiające zbytnie zwracanie się teleskopu w stronę Słońca[63].

Oglądany z Ziemi Merkury objawia się w fazach, podobnie jak Księżyc. Kiedy planeta znajduje się po przeciwnej stronie Słońca niż Ziemia (koniunkcja górna), jest ona w pełni; podczas koniunkcji dolnej (między Słońcem a Ziemią) - jest w nowiu. W obu przypadkach planeta wschodzi i zachodzi wówczas równorzędnie ze Słońcem i jest dla ziemskiego obserwatora niewidoczna. Podczas pierwszej i ostatniej kwadry, elongacja na wschód lub zachód osiąga swoją maksymalną wartość – odległość Merkurego od Słońca wynosi od 17,9° w peryhelium do 27,8° w aphelium[64][65]. Przy maksymalnej wartości elongacji zachodniej, Merkury wschodzi przed Słońcem najwcześniej, w okresie maksymalnej elongacji wschodniej, zachodzi po Słońcu najpóźniej[66].

Merkury osiąga koniunkcję dolną średnio raz 116 dni[1], wahając się od 111 dni do 121 dni z powodu ekscentryczności orbity. Jego minimalny dystans od Ziemi może wynieść 77,3 milionów km[1], jednak co najmniej do 2153 roku nie spadnie on poniżej 82 millionów km[65]. Czas trwania ruchu wstecznego z punktu widzenia ziemskiego obserwatora waha się od 8 do 15 dni, co również jest wynikiem dużej ekscentryczności orbity[7].

Merkury jest zazwyczaj lepiej widoczny na półkuli południowej niż północnej[66].

Merkury jest najjaśniejszy w fazie garbatej, pomiędzy ostatnią kwadrą a pełnią. Mimo że w tym okresie dzieli go większy dystans od Ziemi niż w fazie sierpa, jest on wtedy znacznie lepiej oświetlony[62]. Jest tu więc inaczej niż w przypadku Wenus, która jest najlepiej widoczna w fazie sierpa, ponieważ znajduje się wówczas o wiele bliżej Ziemi niż w fazie garbatej

z chomika secobtime

71 KB
28 mar 11 1:23

Reprocessed_Mariner_10_image_of_Mercury.jpg

Merkury – najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego. Jako planeta wewnętrzna znajduje się dla ziemskiego obserwatora zawsze bardzo blisko Słońca, dlatego jest trudna do obserwacji. Mimo to należy do planet widocznych gołym okiem i była znana już w starożytności. Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca.

Fakturą powierzchni Merkury przypomina Księżyc: są na nim liczne kratery uderzeniowe i praktycznie pozbawiony jest atmosfery. Temperatura powierzchni waha się od −183 °C do 427 °C. W przeciwieństwie do Księżyca, planeta ma jednak duże żelazne jądro, generujące pole magnetyczne o natężeniu stukrotnie mniejszym od natężenia ziemskiego pola magnetycznego[3]. Wielkość jądra powoduje, że Merkury ma jedną z największych gęstości spośród planet Układu Słonecznego[4] (nieznacznie większą ma Ziemia). Merkury nie posiada naturalnych satelitów.

Pierwsze udokumentowane obserwacje Merkurego sięgają pierwszego tysiąclecia p.n.e. Do IV wieku p.n.e. greccy astronomowie uważali, że są to dwa ciała niebieskie: pierwsze widzialne tylko przed wschodem Słońca (nazywali je Apollo), drugie widzialne tylko po zachodzie Słońca (nazywali je Hermesem)[5]. Za sprawą szybkiego ruchu planety, powodowanego jej krótką orbitą, Rzymianie nadali planecie nazwę na cześć posłańca bogów i patrona handlarzy – Merkurego. Symbol astronomiczny planety to stylizowana wersja kaduceusza Hermesa[6].

W porównaniu z innymi planetami Układu Słonecznego o Merkurym wiadomo stosunkowo niewiele; ze względu na problemy natury technicznej zbadały go dotychczas tylko dwie sondy. Pierwsza z nich – Mariner 10 – wykonała w latach 1974–75 mapy 45% powierzchni. Następnie sonda MESSENGER podczas pierwszego przelotu 14 stycznia 2008 zobrazowała kolejne 30% powierzchni planety. MESSENGER zbliżył się do Merkurego ponownie w 2009, a w 2011 wejdzie na orbitę w celu zbadania i wykonania mapy całego globu.

z chomika secobtime