Tony Halik - filmy

Antony Halik, tak na prawdę Mieczysław Sędzimir Antoni Halik, urodził się
w Toruniu 24 stycznia 1921 roku.
Swoją przygodę z podróżami Tony Halik rozpoczął w wieku czternastu lat, gdy w czasie wakacji, wbrew woli ojca, popłynął jako flisak na tratwie z Płocka do granic Wolnego Miasta Gdańska. Wyprawa zakończyła się interwencją Straży Granicznej, która pod eskortą odstawiła małoletniego podróżnika do domu.
Po wybuchu II wojny światowej Tony Halik przedostał się przez Rumunię do Francji i tam wstąpił do Wojska Polskiego. Następnie trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Royal Air Force i latał w Dywizjonie 201 (Polskich Siłach Powietrznych działających na terenie Wielkiej Brytanii). Tam po raz pierwszy zetknął się z kamerą, filmując samoloty. Zestrzelony został dwa razy przez Niemców.
Po raz drugi Halik zestrzelony został nad Francją. Schronienia udzieliła mu wówczas pewna dziewczyna – Pierrette Andrée Courtin, która po zakończeniu działań wojennych, w 1946 roku, została jego żoną. W 1943 roku Tony Halik, działający we francuskim ruchu oporu, powrócił przez Hiszpanię do Wielkiej Brytanii. Po wojnie za swoją działalność wojenną i męstwo odznaczony został brytyjskimi i polskimi odznaczeniami wojskowymi a także francuskim Krzyżem Wojennym.

Po zakończeniu działań wojennych, jako budowniczy mostów i pomocniczych lądowisk, wysłany został z Anglii do Afryki. To właśnie w Kenii po raz pierwszy zetknął się z „dzikimi” plemionami i powrócił do filmowania. W 1948 roku podpisał kontrakt z prywatną, argentyńską, transportową linią lotniczą i wraz
z żoną wyemigrował do Argentyny. W 1952 roku, za zgodą rządu polskiego, przyjął obywatelstwo argentyńskie. W Buenos Aires prowadził m.in. szkołę lotniczą, był również fotografem w ekipie obsługującej ówczesnego szefa państwa, Juana Perona. Jego fascynacja plemionami indiańskimi prowadziła do częstych wyjazdów. Wraz z Pierrette wielokrotnie odbywał podróże do amazońskiej dżungli. Ich pierwszą wędrówką w poszukiwaniu indiańskich plemion była wyprawa żaglówką Halikówka wzdłuż rzeki Parana. Podróż ta zaowocowała m.in. nawiązaniem współpracy z takimi czasopismami jak: Life, Time and Life, Sport Magazine. W 1950 roku Tony Halik rozpoczął swoją współpracę z amerykańską stacją telewizyjną NBC, dla której przygotowywał reportaże. W latach 1955-1956 po raz drugi powrócił wraz z żoną do amazońskiego stanu Mato Grosse (Zielone Piekło).

W latach 1960-1970 Tony Halik był korespondentem stacji NBC na Amerykę Łacińską. Został tam również prezydentem Związku Dziennikarzy Zagranicznych. Był prawdziwym przyjacielem Indian, którzy nazywali go Białym Indianinem. W swoich wypowiedziach bardzo często bronił ich praw i potrzeb. W 1979 roku, za film ukazujący ludobójstwo brazylijskich plemion, zdobył
w Stanach Zjednoczonych nagrodę Humanitas Prize.

Podczas swoich częstych wizyt w rodzinnym kraju brał udział w wielu programach telewizyjnych. Występował m.in. u Ryszarda Badowskiego w Kawiarence pod globusem i Klubie sześciu kontynentów. W połowie lat 70. poznał w Meksyku Elżbietę Dzikowską, która przeprowadziła z nim wywiad dla Kontynentów. W 1975 roku Tony Halik podjął decyzję o powrocie na stałe do ojczyzny (jego żona Pierette postanowiła pozostać w Meksyku). W Polsce wspólnie z Elżbietą Dzikowską spędził 24 lata. Razem podróżowali po świecie i ramię w ramię prowadzili jeden z najpopularniejszych cyklicznych programów telewizyjnych "Tam, gdzie pieprz rośnie", "Tam, gdzie rośnie wanilia" i najsławniejszy "Pieprz i wanilia".
Ze swoich wypraw Tony Halik i Elżbieta Dzikowska przywozili wiele pamiątek: myśliwskie trofea, plemienne ozdoby, broń, amulety, ceramikę i egzotyczne kapelusze, które gromadzili w swoim warszawskim domu. Wszystkie te przedmioty wybierane były jednak z myślą o widzach oglądających ich programy.

Tony Halik miał ogromne zdolności językowe. Mówił po hiszpańsku, angielsku, francusku, portugalsku, włosku, rosyjsku, niemiecku, czesku, a także w trzech narzeczach indiańskich: Hinan, Guarani i Xavante. Za cykl programów politycznych o Kubie dla stacji NBC zdobył nagrodę Pulitzera. Zrealizował ponad czterysta filmów dokumentalnych. Napisał trzynaście książek, wiele artykułów do gazet oraz współtworzył komputerową Encyklopedię Świata. W 1985 roku otrzymał medal Za zasługi dla miasta Torunia.
Był zapalonym żeglarzem – w latach 1987-1988 opłynął świat na pokładzie żaglowca Dar Młodzieży. Od połowy lat 70. „latał” również na bojerach (bojer - ślizg lodowy ang. iceboat - jednostka napędzana siłą wiatru, gdzie pędnikiem jest żagiel lub płat lotniczy – skrzydło; porusza się na płozach po zamarzniętych zbiornikach wodnych).
Interesował się także tematyką UFO i marzył, by być pierwszym dziennikarzem
w kosmosie. Latał balonem z Bertie Forbesem i nie miał nic przeciwko spotkaniom z czarownikami, szamanami czy znachorami. Prowadził rozmowy m.in. z Henry Kissingerem, Lechem Wałęsą, a nawet z Fidelem Castro. W 1972 roku towarzyszył prezydentowi Richardowi Nixonowi podczas pobytu w Polsce.
O sobie samym mówił, że jest urodzony dla przygody: „Od dzieciństwa dręczyło mnie to samo pragnienie: zobaczyć, co kryje się za ścianą, za górą, za morzem…”
Zmarł w Warszawie 23 maja 1998 roku. Został pochowany na Cmentarzu Brudnowskim w grobie rodzinnym obok Jadwigi Zbańskiej (Górskiej), matki Elżbiety Dzikowskiej. Był jednym z najwybitniejszych polskich podróżników, dziennikarzy, pisarzy, operatorów filmowych, fotografów, a także autorów programów telewizyjnych o tematyce podróżniczej.

Świat Majów E. Dzikowska 2000

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder