split-chorwacja-179886.jpg
-
►Starożytne superbudowle -
BLISKI WSCHÓD -
Cudowny świat przyrody(1) -
Dlaczego krowa -
Dynastie -
Dzikie zakątki Europy -
Historia Hiszpanii z lotu ptaka -
Jak budowano imperia -
Kierunek kosmos -
KOLEJĄ PRZEZ ŚWIAT -
Królestwo drapieżników -
Moja wędzarnia z grilem -
Najpiekniejsze miejsca na ziemi -
Najpiękniejsze miejsca Świata -
Najwieksze wynalazki starozytnosci -
Największe miasta świata -
Niezwykłe podróże koleją -
Pociągiem dookoła świata -
Polska z góry -
Polskie dziedzictwo (2021) -
PRZYRODYJKA-MARCIN Z LASU -
seria 1 -
seria 2 -
seria 3 -
Seria 7 -
Sezon 1 -
Sezon 2 -
Sezon 3 -
Sezon 4 -
Skarby przeszłści -
Stare -
ŚWIAT PRZYRODY -
świat z góry -
ŚWIAT Z GÓRY seria 1 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 10 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 11 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 2 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 3 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 4 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 5 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 6 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 7 -
ŚWIAT Z GÓRY seria 8 -
Światowe dziedzictwo -The Amazon -
Tajemnice historii -
Tańcząca z Gruzją -
Wodospady -
Yellowstone -
Zielony Raj -
Zoom na architekturę
Split jest drugim co do wielkości miastem chorwackim, liczącym sobie około 210 tysięcy mieszkańców.
Znajduje się on nad Adriatykiem i jest stolicą regionu – Dalmacji. Split to nie tylko piękna miejscowość o bardzo długiej i burzliwej historii, ale również ważny ośrodek komunikacyjny, gospodarczy i administracyjny. Bez wątpienia największą atrakcją turystyczną są pozostałości gigantycznego pałacu rzymskiego cesarza Dioklecjana. Miasto cieszy się dużą popularnością zwłaszcza u turystów z Włoch. Mają oni ułatwione zadanie, gdyż między Chorwacją a Italią kursuje bezpośrednie połączenie promowe w poprzek Adriatyku. Mieszkańcy Splitu znani są przede wszystkim z elegancji .
Pierwszą osadą w okolicach dzisiejszego Splitu była założona na początku naszej ery ilirsko – grecka miejscowość Aspalathos. Została ona podbita przez Rzymian w I wieku naszej ery i w ten sposób powstała rzymska prowincja Iliricum. Jej stolicą została Salona, na terenie której prowadzi się obecnie wykopaliska w granicach administracyjnych miasta. Z tego terenu pochodził Dioklecjan. Został on cesarzem w 284 roku. Znany był z propagowania własnej osoby, a także z licznych prześladowań wczesnych chrześcijan. W latach 295 – 305 na jego polecenie wybudowano olbrzymi pałac nad brzegiem Adriatyku. Po jego śmierci w 316 roku budowla służyła kolejnym cesarzom. W VII wieku zamieszkała tu barbarzyńska ludność słowiańska. Przez wiele następnych lat Split znajdował się pod panowaniem Bizancjum. W średniowieczu Split miał znaczą autonomię i dzięki temu rozwijał się gospodarczo. W ówczesnym czasie, centrum gospodarczym był Narodni Trg, zaś w pałacu mieszkali głównie duchowni.
W 1420 roku Wenecjanie podbili całą Dalmację, a wraz z nią Split. W czasie ich panowania miasto wcale się nie rozwijało, a wręcz zaczęło podupadać. Następne wieki stały pod znakiem stagnacji – stan ten trwał aż do pierwszej połowy XX wieku. Po I wojnie światowej Split znalazł się w granicach Jugosławii, a Zadar – do tamtej pory główne miasto Dalmacji – zabrali Włosi. W tej sytuacji Split bardzo szybko zaczął się rozwijać i doszedł do tej pozycji, którą ma dzisiaj.
Niektórzy docierając na stare miasto zastanawiają się jednak, gdzie jest ten pałac. Rezydencja byłego cesarza jest tak duża, że zajmuje całą starówkę. Większość murów jest niewidoczna, gdyż zabudowana została przez wiele innych budynków. Rezydencję Dioklecjana wznoszono w latach 295 – 305. Cesarz nie liczył się z kosztami. Sprowadzał najdroższe marmury oraz stare kolumny i sfinksy z Egiptu. Do pałacu prowadziły cztery bramy: Złota, Srebrna, Brązowa i Żelazna. Północną część rezydencji zajmowała służba i straże, cesarz miał apartamenty z widokiem na morze. Centralną część pałacu wyznaczał podłużny dziedziniec – perystyl (35 na 13 metrów). Od strony katedry plac zamyka rząd połączonych ze sobą sześciu korynckich kolumn. Nieopodal ustawiony jest egipski sfinks z czarnego granitu, który ma 3,5 tysiąca lat, a wygląda, jakby wyrzeźbiono go niedawno. Westybul to główne wejście do cesarskich apartamentów. Po wschodniej stronie perystylu stoi dawne mauzoleum Dioklecjana – ośmiokątna konstrukcja otoczona przez 24 kolumny z wejściem strzeżonym przez sfinksa i lwy.
Pod koniec VII wieku z inicjatywy pierwszego arcybiskupa miasta, mauzoleum przekształcono w katedrę. Na przestrzeni wieków świątynia była wielokrotnie przebudowywana. Do kościoła wchodzi się przez romańskie drzwi z orzechowego drewna z 28 kwadratowymi wnękami, w których wyrzeźbiono sceny z życia Chrystusa (dzieło Andriji Buvina z 1214 roku). We wnętrzu panuje istna mieszanka stylów. Styl romański reprezentuje XIII – wieczna ambona na sześciu kolumnach, z ptakiem siedzącym na balustradzie. Z tego samego okresu pochodzą ławy znajdujące się za ołtarzem. Są one najstarsze w całej Dalmacji. Późnogotycki jest prawy ołtarz (dzieło Bonina z Mediolanu pochodzące z 1472 roku). Obok ołtarza znajdują się XV – wieczne freski Dujama Vuskovicicia. Lewy ołtarz świętego Anastazego to rzeźbiarskie arcydzieło. W katedrze znajduje się też skarbiec, a także archiwum z bogatą kolekcją przedmiotów liturgicznych (wiele z nich jest ze złota). Spośród zgromadzonych rękopisów wart uwagi jest ewangeliarz z VIII wieku (Supetarski kartu lar), a także Historia Salonitana, której autorem był Tom Arhidjakon. Najbardziej charakterystycznym elementem katedry (i całego miasta) jest wysoka 61 – metrowa, wolno stojąca romańska dzwonnica. Pod koniec XVIII wieku zaczęła się przechylać, więc ją rozebrano. Wieżę postanowiono z powrotem w 1908 roku. Warto wejść na dzwonnicę i zobaczyć miasto z loku ptaka.