Hamerki z wioski w dolinie Omo, Etiopia.bmp

Dala-dala " Dala-dala jest najtańszym i najbardziej typowym sposobem podróżowania po wschodniej Afryce . Gdy taksówka z miasta do miasta kosztuje 50 dolarów, przejazd dala-dala na tej samej trasie zaledwie dwa dolary . Oczywiście to cena dla tubylca. Mzungu, czyli biały, musi płacić więcej . Dala-dala to półciężarówka, która ma na pace ustawione ławeczki, a na dach ładuje się rowery, kosze z towarem, wiązki drewna na opał i wszystko, co trzeba przewieźć z miejsca na miejsce . Na każdym odcinku swej trasy przypomina winorośl cierpiącą na klęskę urodzaju . Z każdej strony ludzie zwisają jak winogronowe kiście . Mimo to, ciężarówka zatrzymuje się wszędzie, gdzie czekają na nią ludzie . Pod wpływem pohukiwań biletowego na jednej z ławek robi się szpara . Na tym skrawku zmieściłaby się może dziesięcioletnia wychudzona dziewczynka . Przede mną w kolejce do ciężarówki stoi jeszcze lokalna pasażerka słusznej afrykańskiej postury . Tyle, że ona wcale tą sytuacją nie jest przerażona . Wdrapuje się na pakę, wcelowuje pupę w szparę i zaczyna się w nią wwiercać . Energicznymi ruchami bioder . W prawo, w lewo, w prawo, w lewo i po chwili, ku memu zdumieniu, siedzi . I robi kolejną szczelinę dla mnie . To samo dziej się z dziećmi . Jeśli dosiada się kobieta, najpierw podaje biletowemu najmłodsze z dzieci i ono wędruje na koniec dala-dala . Na pierwsze wolne kolana . Potem następne i następne . Na koniec gramoli się matka, podczas gdy jej dzieci rozparcelowane są już po całej ciężarówce . W ten sposób już na drugim przystanku mam na kolanach dwójkę uroczych maluchów, z których jedno z glutami do pasa drze się jak opętane . Dala-dala zatrzymuje się nie tylko tam, gdzie czekają pasażerowie . Także przed licznymi posterunkami policji . Przy czym wówczas nawet po kilka razy . Pierwszy raz kilkaset metrów przed posterunkiem . Chodzi o to, by wyrzucić " wiszących " pasażerów, bo takie podróżowanie oficjalnie jest nielegalne . " Winogrona " odpadają więc i ruszają na piechotę ścieżką w buszu . Policjant często ma dwa różne buty i pistolet owinięty w gazetę . Kierowca wyciąga papier za papierem . Mija pięć-dziesięć minut . Dopiero po odbyciu tego rytuału dala-dala rusza dalej . W tym czasie wędrujące bokiem " winogrona " wymijają posterunek i czekają kilkadziesiąt metrów za beczką policjanta . Dala-dala zatrzymuje się przy " winogronach ", następuje ich załadunek i telepiemy się do kolejnego punktu strażniczego . I tak trzy razy na przestrzeni 50 kilometrów ".

Obcięte palce na znak żałoby " U Papuasów w każdej wiosce można spotkać kobiety z odciętymi palcami . Noszą je dumnie, pokazują na powitanie i na migi wyliczają, ile palców im brakuje . Bo każdy z brakujących palców to historia ich bólu, ich płaczu i ich straty . Papuaski obcinają sobie palce na znak żałoby . Gdy umiera członek najbliższej rodziny, poddają się dobrowolnej amputacji . By demonstracyjnie obnosić się z amputacją, jaką zafundował im los, odbierając męża czy dzieci . Obcięty palec albo jedna jego część - od paliczka do paliczka - nigdy nie pozwala zapomnieć . Gdy w jednej z wiosek podaję rękę kobiecie o dłoni bez trzech palców, słyszę na powitanie : - Ty masz wszystkie dzieci i męża, prawda ? - Tak, mam wszystkich - odpowiadam . Kobieta obraca moją dłoń w swojej, przygląda się jej bardzo dokładnie . Papuasi chętnie wchodzą w kontakt fizyczny, dotykają, przytulają się, poklepują, patrzą w oczy, nazywają siostrą i bratem . Potrzebują zbratania, by sprzedać przybyszowi pióropusz, naszyjnik, pazur kazuara . Ta akurat kobieta nie chce ode niczego . - Jesteś szczęśliwym człowiekiem - mówi . I dodaje : - I niech tak zostanie . - Niech tak zostanie - powtarzam ".

Pola Śmierci w Kambożdży " Wyprawa na Pola Śmierci zaczyna się w muzeum Tuol Sleng . Kiedyś - liceum w środku miasta przekształconym w latach 1975-1979 przez reżim Pol Pota na więzienie . Z 20 tysięcy przetrzymywanych tu ludzi przeżyło zaledwie trzech . Na ścianach wciąż widać ślady krwi i dziury po kulach . Lekcyjne sale podzielone są na prowizoryczne cele, tak małe, że więźniowi trudno w nich nawet usiąść . Mógł tylko stać . Z Tuol Sleng jedzie się na Pola Śmierci . To był następny przystanek dla więźniów . Pola mordu i kaźni, których w Kambodży było 350, a dziś jako miejsce pamięci pokazywane jest jedno . Przy wejściu stoi dwunasto piętrowa szklana pagoda wypełniona od parteru po strop czaszkami i kośćmi wykopanych w okolicy ofiar . Więźniów zabijano z reguły uderzeniem kija zakończonego gwoździem, bo czerwonym Khmerom szkoda było amunicji . Dzieci zabijano, uderzając o drzewo, które rośnie do dziś . Podobnie jak drzewo, na którym wieszano głośniki zagłuszające jęki mordowanych ludzi . Ciała zakopywano w dołach tak płytkich, że w porze deszczowej woda wymywała zwłoki i okoliczni rolnicy znajdowali je na ryżowiskach . W ten sposób w ciągu niespełna pięciu lat wymordowano ponad dwa miliony ludzi ".

Człowiek po śmierci jest tylko padliną " Niewielkie, a właściwie żadne przywiązanie do ciała po śmierci przejawiają kenijscy Masajowie . Podczas wizyty w wiosce w samym sercu Serengeti zapytałam, jak wygląda ceremonia pogrzebowa . - Ceremonia pogrzebowa ? - masajski przewodnik patrzy zaskoczony . - Co robicie, gdy ktoś umiera ? - Wystawiamy ciało za palisadę . Wieczorem, by nocą zajęły się umarłym dzikie zwierzęta - odpowiada . Hieny, lwy, lamparty, sępy . Tu, na afrykańskiej sawannie, daleko od miast, człowiek jak wszelkie inne stworzenia jest po śmierci tylko padliną . Ziemia w Afryce jest za twarda, by kopać w niej groby . Drewna jest za mało, by układać z niego stosy . Opał służy tu ludziom, nie zmarłym . Gdy pobędzie się parę dni na odludziu Serengeti, zaczyna się rozumieć, że zmarły jest tu tylko tym, dla którego nie ma miejsca wśród żywych ".

Męskie stringi Papuasów " Papuascy mężczyźni mieszkają z synami w jednym wielkim domu . Kobiety, ich żony z małymi dziećmi, z córkami i ze świniami - każda w swoim domu . Świnie, a zwłaszcza prosiaki, małe, czarne wałeczki, noszone są jak dzieci w siatkach zawieszanych przez kobiety na głowie . Nierzadko razem: prosie i niemowlę . Podczas wędrówki doliną Baliem można trafić na zadziwiający widok Papuaski przycupniętej na poboczu ścieżki, karmiącej jedna piersią niemowlę, a drugą pierś podająca do possania prosiakowi . Każdy koniecznie chce nam coś sprzedać . Naszyjniki z kłów świni, amulety z pazura kazuara, korony z piór, którymi Papuasi zdobią swoje głowy . I koteki, w których chowają swoje penisy . Koteka, czyli długa tykwa, to wciąż dla Papuasów jedyny męski przyodziewek . Mocowana dwoma sznurkami - jedynym oplatającym biodra i drugim podwiązanym do moszny, sprawia, że ubrany w nią penis wygląda, jakby cały czas był w stanie wzwodu . Wielkość koteki związana jest z plemienną przynależnością. Dani noszą krótkie, 20-30 centymetrowe. Lani i Yali długie na metr rury, z którymi paradują jak słonie z trąbami. W latach 70. Ubiegłego wieku Papuasów próbowano pozbawić kotek. Prezydent Suharto operację "koteka" czyli akcję nakłaniania do zamiany koteki na szorty. Mimo przekupywania, a nawet represji nie udało się jednak wytrzebić kotek. Rozdawane szorty, owszem, noszono, ale jako nakrycie głowy chroniące przed palącym słońcem. Po roku operacja zakończyła się fiaskiem".