lecz-117.jpg

lecz-112.jpg

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumiane ...

RUMIANEK BEZPROMIENIOWY (Chamomilla suaveolens) Rumianek bezpromieniowy Roślina jednoroczna o łodydze wzniesionej, bogato rozgałęzionej i gęsto ulistnionej. Liście są pierzastodzielne, siedzące, naprzemianległe. Koszyczki pojawiają się pojedynczo na szczytach rozgałęzień. Mają barwę zielonożółtą, dno stożkowate, puste, bez brzeżnych kwiatów języczkowatych. Owocem jest niełupka. Cała roślina ma przyjemny aromat. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Do Europy został sprowadzony dopiero w ostatnim wieku, do ogrodów botanicznych. Spotyka się go na przydrożach, podwórkach i odłogach. Zastępuje rumianek pospolity w chłodnych rejonach, gdzie ten gatunek nie rośnie. Zbiera się koszyczki (Flos Matricariae discoideae) w pełni rozwoju razem z bardzo krótką szypułką. Po wysuszeniu w miejscu cienistym w cienkich warstwach, których się nie przewraca, uzyskuje się przyjemnie pachnący surowiec, który należy przechowywać w zamkniętych pudłach. Zawiera on olejek eteryczny (w mniejszej ilości niż rumianek pospolity), garbniki, glikozydy i gorycz. Służy do tych samych celów co rumianek pospolity, ale ma mniejszą wartość leczniczą. Odwar jest środkiem pomocniczym przy leczeniu grypy (środek napotny), działa skutecznie w przypadku zaburzeń w trawieniu (środek dezynfekujący i wiatropędny) oraz wypędza pasożyty jelitowe. Odwar o dużym stężeniu służy do płukania jamy ustnej i do obmywania wyprysków skórnych oraz egzem. Okres kwitnienia: IV-VII Zbiór koszyczków: IV-VII

lecz-107.jpg

CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.) Chaber bławatek ...

CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.) Chaber bławatek Roślina roczna o łodydze wzniesionej, rozgałęzionej i liściach równowąskich, naprzemianległych. Koszyczki kwiatowe z kwiatami brzeżnymi lejkowatymi, błękitnymi osadzone są na szczycie rozgałęzień. Owocem jest niełupka z puchem. Gatunek ten pochodzi z rejonów śródziemnomorskich, ale rozpowszechnił się na całym świecie wraz z uprawą zbóż. Jednakże od kilku lat staje się coraz rzadszy na skutek stosowania herbicydów. Do celów leczniczych zbiera się pojedyncze kwiaty wyskubane z koszyczka (Flos Cyani sine calice). Zrywa się je ręcznie podczas słonecznej pogody i suszy rozpostarte cienką warstwą na siatkach w miejscu cienistym, przewiewnym lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Należy je przechowywać w miejscu suchym, w ciemności. Kwiaty zawierają glikozydy antocyjanidowe, związek gorzki centaurynę i sole mineralne. Działają moczopędnie i pobudzają przemianę materii. Wchodzą w skład mieszanek regulujących trawienie i leczących zaburzenia żołądkowe. Służą również do nadawania barwy niektórym lekom i mieszankom ziołowym. Niebieski barwnik jest wyodrębniany i używany w przemyśle kosmetycznym. Chaber stosowany zewnętrznie służy do przygotowania kąpieli leczących rany i owrzodzenia oraz jako składnik płynów do pielęgnacji włosów. Jest to doskonała roślina miododajna. Okres kwitnienia: VI-VIII Zbiór kwiatów: VI-VIII

lecz-106.jpg

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny ...

KMINEK ZWYCZAJNY (Carum carvi L.) Kminek zwyczajny Roślina dwuletnia lub bylina z wrzecionowatym korzeniem, różyczką liści podwójnie pierzastych i rozgałęzioną łodygą, która kończy się baldachem złożonym. Kwiaty są białe lub różowawe. Owocem jest podwójna rozłupnia. Cała roślina pachnie aromatycznie. Kminek rośnie dziko w Europie i Azji. Jest także uprawiany zależnie od potrzeb lokalnych. Znany był już w starożytności jako roślina aromatyczna i dodatnio wpływająca na trawienie. Zbiera się owoce (Fructus Carvi). Uprawiając niewielką ilość kminku, ścina się dojrzałe baldachy lub całe rośliny i suszy się przed omłotem. Na dużych powierzchniach przeprowadza się zbiór maszynowo w optymalnej fazie dojrzałości. Owoce powinny być suche i składowane w suchym miejscu. Zawierają 3-7% olejku eterycznego (Oleum Carvi, w którego skład wchodzą m.in. karwon i limonen), a ponadto białka, skrobię, cukier, garbniki i olej tłusty. Kminek pobudza czynności przewodu pokarmowego, wpływa rozkurczająco na mięśnie gładkie i przeciwdziała tworzeniu się gazów w jelitach. Zapobiega też rozwojowi szkodliwej mikroflory i pasożytów jelitowych. Przyjmuje się sproszkowane owoce, ale można też je żuć; dawka dzienna wynosi ½-1 g. Można również przyrządzić odwar, biorąc łyżkę rozdrobnionych owoców na 1½ szklanki wody, i pić ¼-½ szklanki 2-3 razy dziennie. Kminek wzmaga również laktację. Używa się też olejku kminkowego w ilości 2-3 kropli na cukrze. Wyższe dawki są szkodliwe dla wątroby i nerek. Bardzo duże ilości kminku zużywa przemysł spożywczy. Okres kwitnienia: V-VI Zbiór owoców: VII-VIII (co 2-gi rok)

lecz-105.jpg

DZIEWIĘĆSIŁ BEZŁODYGOWY (Carlina acaulis L.) Dziewięćsi ...

DZIEWIĘĆSIŁ BEZŁODYGOWY (Carlina acaulis L.) Dziewięćsił bezłodygowy Jest to bylina o zredukowanej łodydze rosnąca na słonecznych zboczach, nieużytkach i łąkach. Łodyga jest tak skrócona, że koszyczek kwiatowy znajduje się pośrodku różyczki liści pierzastosiecznych, kolczastych, przylegających do ziemi. Owocem jest niełupka z puchem. Gatunek ten był używany od starożytności do leczenia wyprysków skórnych i wypędzania tasiemca, a później do leczenia dżumy. Obecnie ze względu na niszczenie stanowisk tej rośliny podlega ona u nas całkowitej ochronie. Zbiera się korzenie (Radix Carlinae), wyrywając je ręcznie, następnie czyści się je starannie, usuwa części zielone i suszy w suszami w temperaturze 35°C. Korzenie powinny być przechowywane w zamkniętych opakowaniach. Zawierają do 50% inuliny, olejek eteryczny i gorycze. Używa się korzeni jako środka moczopędnego, napotnego i przeciwgorączkowego. Skutecznie leczą zaburzenia w trawieniu, zwiększają apetyt, działają przeczyszczająco i przeciwrobaczycowo. Przygotowuje się odwar 2-5%, który naparza się przez 20 minut i pije 3 filiżanki dziennie. Ziółka działają również przeciwbakteryjnie. Można także przygotować kąpiel z korzeni: gotuje się je w rozcieńczonym occie lub winie i używa do obmywania skóry w przypadku zapalenia, grzybic i egzemy. W krajach południowych mięsiste dno koszyczka kwiatowego spożywane jest jako warzywo. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór korzeni: IX-XI

lecz-104.jpg

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna ...

PAPRYKA ROCZNA (Capsicum annuum L.) Papryka roczna Roślina roczna o łodydze wzniesionej i rozgałęzionej, liściach owalnych, błyszczących. W ich kątach znajdują się białe kwiaty na krótkiej szypułce. Wkrótce po kwitnieniu pojawia się jagoda czerwona, żółta lub zielona, zależnie od odmiany. Papryka pochodzi z rejonów tropikalnych i subtropikalnych Ameryki, skąd w XV w. sprowadzili ją do Europy Hiszpanie. Znaczenie farmaceutyczne mają odmiany z długimi, czerwonymi owocami o silnie palącym smaku. Dojrzałe owoce (Fructus Capsici) zbiera się ręcznie, poźniej pozostawia do zwiędnięcia i suszy na siatkach lub nawleczone na sznurek. Następną czynność, mielenie, trzeba wykonać bardzo ostrożnie, ponieważ pył papryki silnie drażni skórę i błony śluzowe. Owoce zawierają drażniący amid kapsaicynę, substancję oleistą kapsycynę, czerwone barwniki z grupy karotenów, witaminy C, B1, B2 i E, tłuszcze i inne substancje. Leki zawierające paprykę są stosowane przede wszystkim zewnętrznie; w aptekach znajdują się różne rodzaje wyciągów, nalewek, maści i plastrów, które rozszerzają naczynia krwionośne i powodują zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych. Stosuje się je głównie w przypadku bóli gośćcowych, rwy kulszowej i zapalenia opłucnej. Plastry mogą być również produkowane z innych gatunków papryki. Użyta doustnie papryka pobudza perystaltykę żołądkowo-jelitową i sprzyja wydzielaniu soku żołądkowego. Słodka papryka jest doskonałym warzywem zawierającym bardzo dużo witaminy C. Oba rodzaje papryki są powszechnie używane jako rośliny aromatycze i przyprawowe. Okres kwitnienia: VI-IX Zbiór owoców: VII-IX

lecz-103.jpg

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik ...

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik pospolity Jest to roślina roczna lub dwuletnia o różyczce liści pierzastodzielnych, łodydze rozgałęzionej, zakończonej kwiatostanem złożonym z drobnych, białych kwiatów. Owocem jest sercowata łuszczynka. Jest to chwast rozpowszechniony na całym świecie, w przeszłości używany jako przeciwkrwotoczny zarówno podczas porodów, jak i w przypadku otwartych ran. Zbiera się ziele na początku kwitnienia (Herba Bursae pastoris), ścinając je ręcznie razem z różyczką liści odziomkowych. Po oczyszczeniu suszy się ziele rozpostarte cienką warstwą, przewracając je często, w temperaturze poniżej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, w zamkniętym opakowaniu. Ziele zawiera cholinę, acetylocholinę, alkaloid bursynę, kwasy organiczne i garbniki. Działa ono ściągająco, przeciwkrwotocznie i moczopędnie, a także zwiększa napięcie mięśni gładkich macicy. Używane jest do zatrzymywania krwawień macicznych, płucnych i żołądkowych, jak również do leczenia nieżytów żołądkowo-jelitowych. Stosowany jest także w przypadkach zaburzeń nerkowych lub chorób dróg moczowych. Przygotowuje się odwar (6 łyżeczek do herbaty ziela na 2 filiżanki wody) i pije co drugi dzień. W dużej dawce tasznik jest trujący. Zewnętrznie stosuje się odwar z ziela do obmywania ran i wyprysków skórnych. Nie zbiera się roślin z białawymi plamami (porażonych przez grzyb pasożytniczy Cystopus candidus). Okres kwitnienia: IV-IX Zbiór ziela: V-VII

lecz-103.gif

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik ...

TASZNIK POSPOLITY (Capsella bursa pastoris L.) Tasznik pospolity Jest to roślina roczna lub dwuletnia o różyczce liści pierzastodzielnych, łodydze rozgałęzionej, zakończonej kwiatostanem złożonym z drobnych, białych kwiatów. Owocem jest sercowata łuszczynka. Jest to chwast rozpowszechniony na całym świecie, w przeszłości używany jako przeciwkrwotoczny zarówno podczas porodów, jak i w przypadku otwartych ran. Zbiera się ziele na początku kwitnienia (Herba Bursae pastoris), ścinając je ręcznie razem z różyczką liści odziomkowych. Po oczyszczeniu suszy się ziele rozpostarte cienką warstwą, przewracając je często, w temperaturze poniżej 40°C. Przechowuje się w miejscu suchym, w zamkniętym opakowaniu. Ziele zawiera cholinę, acetylocholinę, alkaloid bursynę, kwasy organiczne i garbniki. Działa ono ściągająco, przeciwkrwotocznie i moczopędnie, a także zwiększa napięcie mięśni gładkich macicy. Używane jest do zatrzymywania krwawień macicznych, płucnych i żołądkowych, jak również do leczenia nieżytów żołądkowo-jelitowych. Stosowany jest także w przypadkach zaburzeń nerkowych lub chorób dróg moczowych. Przygotowuje się odwar (6 łyżeczek do herbaty ziela na 2 filiżanki wody) i pije co drugi dzień. W dużej dawce tasznik jest trujący. Zewnętrznie stosuje się odwar z ziela do obmywania ran i wyprysków skórnych. Nie zbiera się roślin z białawymi plamami (porażonych przez grzyb pasożytniczy Cystopus candidus). Okres kwitnienia: IV-IX Zbiór ziela: V-VII

lecz-102.jpg

KONOPIE SIEWNE (Cannabis sativa L.) Konopie siewne ...

KONOPIE SIEWNE (Cannabis sativa L.) Konopie siewne Jednoroczna roślina dwupienna, o łodydze szorstkiej, wzniesionej, liściach dłoniasto-3-7-siecznych. Kwiaty pręcikowe, wytwarzające dużo pyłku, zebrane są w szczytowe wiechy, kwiaty żeńskie pojawiają się w kątach liści. Zapyla je wiatr. Owocem jest orzeszek szarozielony, błyszczący. Gatunek ten, pochodzący z Indii, uprawiany jest w ciepłych rejonach jako roślina włóknista, oleista, lecznicza i narkotyczna. Największą zawartością substancji leczniczych i narkotyku, zwanego haszyszem, odznaczają się konopie indyjskie. Są one uprawiane na skalę przemysłową na Wschodzie, w Indiach i Meksyku. Haszysz jest oleożywicą o silnym zapachu, wydzielaną przez gruczołki znajdujące się na górnych liściach i kwiatostanach żeńskich. Haszysz zbiera się tuż przed kwitnieniem, potrząsając roślinami. Stuży on do produkcji leków uspokajających układ nerwowy i używanych do leczenia depresji nerwowej, nadmiernej nerwowości, przemęczenia, migreny, kaszlu astmatycznego i do miejscowego znieczulenia w praktyce dentystycznej. Jest to również silny środek odurzający. Żuty lub palony wywołuje stan narkotyczny, któremu towarzyszą halucynacje. Wierzchołki pędów, tj. ziele (Herba Cannabis), po ścięciu i ususzeniu mogą również służyć do produkcji leków. Pochodną haszyszu jest marihuana. Wszystkie gatunki konopi mają w łodygach długie, mocne włókna, które od dawna służą do wyrobu lin, sznurków i grubych tkanin. Nasiona zawierają do 35% oleju schnącego. Okres kwitnienia: VI-VIII Zbiór haszyszu: VII Zbiór ziela: VIII-IX Zbiór nasion: IX-X

lecz-098.jpg

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwy ...

BUKSZPAN ZWYCZAJNY (Buxus sempervirens L.) Bukszpan zwyczajny Jest to krzew o liściach zimozielonych, sadzony w ogrodach i parkach ze względu na walory ozdobne. Na zielonych gałązkach osadzone są naprzeciwlegle liście eliptyczne, całobrzegie, gładkie, skórzaste. Wczesną wiosną w kątach liści tworzą się krótkie, gęste grona złożone z żółtych kwiatów: kwiat słupkowy znajduje się pośrodku i otoczony jest kwiatami pręcikowymi. Owocem jest torebka. Gatunek ten, pochodzący z Europy Południowej, rozprzestrzenił się na całym świecie. Zbiera się, uszczykując w sposób umiarkowany, liście bukszpanu (Folium Buxii). Podczas suszenia w cieniu trzeba je często przewracać. Po wyschnięciu mają barwę zieloną i gorzki smak. Zawierają głównie alkaloidy (buksynę), olejek eteryczny i garbniki. Działają przeciwgorączkowo. Stosowane są także w przypadkach stanów zapalnych dróg żółciowych i moczowych. W tym celu sporządza się odwar biorąc 1/2 łyżeczki do kawy na filiżankę wody lub przyjmuje sproszkowane liście w dawce 0,5 g dziennie, zależnie od wskazówek lekarza. Zanim zaczęto stosować chininę, bukszpanem leczono malarię. Z liści robi się okłady lub kąpiele w przypadku bólów gośćcowych, dny i wyprysków skórnych. Jest to roślina trująca, należy więc przestrzegać zalecanych dawek. Drewno bukszpanu jest bardzo zwarte, twarde i trwałe. Używa się je w drzeworytnictwie i do wyrobu instrumentów muzycznych. Okres kwitnienia: III-IV Zbiór liści: IV-VI

lecz-095.jpg

OGÓRECZNIK LEKARSKI (Borago officinalis L.) Ogórecznik ...

OGÓRECZNIK LEKARSKI (Borago officinalis L.) Ogórecznik lekarski Roślina jednoroczna o łodydze rozgałęzionej, z liśćmi jajowatymi. Pozostałe liście zebrane są w różyczkę. Na wierzchołku łodygi pojawiają się luźne skrętki złożone z niebieskich kwiatów. Owocem jest czterokrotna rozłupnia. Cała roślina jest szczeciniasto owłosiona. Ogórecznik pochodzi z krajów śródziemnomorskich, skąd dostał się, poprzez Hiszpanię, do pozostałych krajów Europy. Zbiera się kwitnące ziele (Herba Boraginis) lub liście albo kwiaty. Ścina się ręcznie, w rękawiczkach, górną część pędu, co powoduje wyrastanie nowych pędów. Ziele suszy się rozpostarte cienką warstwą, najpierw na słońcu, które powoduje jego zwiędnięcie, następnie w cieniu lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Pachnie ono i smakuje jak ogórek. Zawiera garbniki, śluzy, saponinę oraz kwas krzemowy i inne substancje mineralne. Ziele działa przeciwzapalnie (zwłaszcza przy zapaleniu dróg moczowych). Sporządza się odwar (1 1/2-2 łyżki ziela na 1-2 szklanki wody), który leczy również skutecznie choroby dróg oddechowych, kaszel, chrypkę i nieżyt oskrzeli. Ogórecznik pobudza czynności organizmu, reguluje przemianę materii i uspokaja układ nerwowy. Świeży sok stosuje się w przypadkach zaburzeń nerwowych, zewnętrznie - w przypadkach wyprysków i stanów zapalnych skóry. Młode liście ogórecznika zawierają dużo witaminy C i służą do sporządzania sałatki wiosennej przyprawionej koprem i cebulą. Jest to również doskonała roślina miododajna. Okres kwitnienia: V-IX Zbiór ziela: V-IX

lecz-117.jpg

kazenet