grizzly-in-glacier-np-montana1.jpg

Grizli, grizzly, niedźwiedź szary (Ursus arctos horribilis) – podgatunek niedźwiedzia brunatnego należącego do rodziny niedźwiedziowatych. Zamieszkuje Amerykę Północną w jej zachodniej części, występuje również w Górach Skalistych. Długość ciała dochodzi do ponad 3 m, masa do 700 kg. Ubarwienie sierści brązowe z szarym lub srebrzystym nalotem. Grizzly jest podgatunkiem niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos). Wszystkożerny, odżywia się głównie pokarmem roślinnym, padliną, drobnymi zwierzętami, poluje także na większe ssaki, przy czym ofiarą jego pada również wyraźnie mniejszy baribal, zwany niedźwiedziem czarnym. Ponad 100 tysięcy niedźwiedzi grizzly przemierzało zachodnią część Ameryki Północnej, od ubogich terenów Arktyki po góry i wyżyny centralnego Meksyku i od Oceanu Spokojnego. Obecnie północnoamerykańskie niedźwiedzie grizzly spotkać można jedynie w Kanadzie - w Kolumbii Brytyjskiej, Jukonie, Terytoriach Północnozachodnich, Albercie, oraz rejonie Parku Narodowego Yellowstone i na Alasce (USA).


Mimo że British Columbia jest jednym z nielicznych miejsc na ziemi gdzie można spotkać niedźwiedzie grizzly w stosunkowo dużej liczbie, szybki wzrost gęstości zaludnienia, rozwój miast, intensywna gospodarka leśna i użytkowanie ziemi powodują, że większość obecnych miejsc bytowania tych zwierząt jest zagrożona. To właśnie utrata siedlisk jest głównym powodem spadku liczebności ich populacji w Ameryce Północnej. Wymagają one bowiem do zamieszkania przeogromnych terenów. W ciągu całego życia jeden niedźwiedź potrzebuje około 50 - 100 km2 własnego terytorium, a w niektórych przypadkach znacznie więcej - nawet do kilku tysięcy km2.


Aby ocalić te wspaniałe, majestatyczne zwierzęta dla przyszłych pokoleń, należy pozostawić w stanie możliwie niezmienionym pierwotne obszary rozległych puszczy, pozbawione nadal dróg i śladów gospodarczej działalności człowieka. Na szczęście British Columbia ma wciąż dosyć terenów mogących stanowić ostoję dla niedźwiedzi grizzly. Ciągle więc istnieje szansa, że te potężne zwierzęta, będące symbolem pierwotnej przyrody Kanady, zostaną ocalone. W 1992 roku powstał w północnej części wybrzeża British Columbii, w dolinie rzeki Khutzeymateen, pierwszy w Kanadzie specjalny obszar ochronny dla grizzly, gdzie na powierzchni 443 km2 żyje około 50 sztuk tych niedźwiedzi.


Opracowana przez rząd w 1995 roku „Strategia Ochrony Niedźwiedzi Grizzly” stawia sobie za cel m.in. identyfikację najważniejszych siedlisk tych zwierząt w prowincji, w celu stworzenia sieci obszarów, na których grizzly objęte będą szczególną opieką, a sposób zarządzania tymi terenami będzie uwzględniał potrzeby żyjących tam niedźwiedzi. Są to jednak wciąż działania połowiczne, bo choć mają być zakazane polowania na niedźwiedzie i ograniczona działalność rekreacyjna i turystyczna, tereny te nadal nie będą miały statusu obszarów chronionych i wciąż będzie możliwa gospodarcza działalność człowieka, związana głównie z wyrębem lasów.


Drugim powodem spadku liczebności populacji niedźwiedzi grizzly jest ich legalne i nielegalne zabijanie. Polowania mają w Kanadzie długą tradycję i stanowią ważną część dziedzictwa kulturowego - szczególnie dla rdzennych jej mieszkańców. Przynoszą też niebagatelny dochód i dają zatrudnienie wiejskiej ludności zamieszkującej regiony słabo rozwinięte gospodarczo. Rocznie z rąk myśliwych ginie w British Columbii około 400 niedźwiedzi grizzly, a liczba zwierząt zabijanych nielegalnie przez kłusowników jest trudna do oszacowania. I choć nowy program rządowy zakłada wprowadzenie szeregu ograniczeń dotyczących polowań na niedźwiedzie (m.in. całkowite zaniechanie polowań na wyznaczonych obszarach i wprowadzenie ograniczonej liczby licencji, uzyskiwanych na drodze losowania, na pozostałych terenach), nie zamierza się w przyszłości zdelegalizować zabijania tych zwierząt dla sportu czy zdobycia myśliwskich trofeów.


Przeciętnie około 50 grizzly jest zabijanych każdego roku z powodu bezpośredniego zagrożenia ludzkiego życia. Główną przyczyną tych konfliktów jest niewłaściwy sposób składowania przez ludzi śmieci i odpadów organicznych. Aby uchronić niedźwiedzie przed dostępem do odpadów, rząd wprowadził program budowy elektrycznych ogrodzeń wokół wysypisk śmieci, oraz ulepszeń w zakresie składowania odpadów i przechowywania płodów rolnych. Innym sposobem zapobiegania „konfliktom niedźwiedzim” jest przesiedlanie grizzly na tereny dzikie, nie zamieszkałe przez ludzi. Jest to jednak metoda bardzo droga i nie zawsze skuteczna.


Prowadzi się też szeroko zakrojoną akcję edukacyjną mającą na celu poszerzanie wiedzy na temat potrzeb życiowych i zachowań tych zwierząt, kształtowanie właściwego do nich podejścia i zmianę negatywnego często nastawienia ludzi do grizzly. Wyraźnie można więc zaobserwować wzrost zainteresowania ochroną tych wspaniałych ssaków. Czasem jednak podejmowane rozwiązania są połowiczne i czas pokaże czy niedźwiedzie grizzly, będące przecież symbolem pierwotnej przyrody Kanady, uda się ocalić dla następnych pokoleń.

Leszek Bednorz