images.jpg

Kuchnia lubuska to wspaniała mieszanka tradycji staropolskiej oraz kresowej, w której historia przeplata się ze współczesnością. Ten rejon zawdzięcza swój wyjątkowy zlepek kulinarny ludziom, którzy przenosząc się tu po wojnie, przywieźli swe smaki z całej Polski.
Lubuszanie wigilię obchodzili uroczycie, z powagą, przestrzegając starych zwyczajów. Gdy cała rodzina wraz z ukazaniem się pierwszej gwiazdy zasiadła do stołu, gospodarz kolejno ze wszystkimi dzielił się opłatkiem. Wieczerza składała się z postnych potraw, których podstawę stanowiły grzyby, groch, jagły, mak i ryby. Pod stołem ustawiano się snopek zboża. Resztki ze stołu wigilijnego niesiono bydłu, żeby cały rok było syte, a drzewa obwiązano słomą dla zapewnienia urodzaju. Podczas wigilii chodzi po wsi gwiazdor i gwiazdka. Byli to dwaj chłopcy przebrani jeden w kożuch, drugi w białą sukienkę i tiulowa chustkę. Roznosił on podarki dzieciom. Wigilia była dniem niezwykłym, zawierajacym wróżby i przepowiednie. Młodzież po wieczerzy wybiegała na drogę, żeby wywróżyć sobie przyszłość. Jeżeli dziewczyna spotkała mężczyznę, a chłopak kobietę wierzyli, że z tej strony, z której napotkani szli, nadejdzie mąż i żona. Wróżono sobie również ciągnąc słomę ze snopa. Jeżeli wyciągnięta słomka miała kłos przyszły mąż lub żona będą kawalerem i panną, jeżeli była bez kłosa - wdowcem i wdową.


Dziewczęta wróżyły także rzucając z rozmachem "laczek" z nogi. Nosek laczka wskazywał kierunek, z którego przyjdzie maż. Jeżeli laczek spadł na podeszwę przyszły mąż miał być kawalerem, jeżeli odwrotnie swaty przyjdą od wdowca. W drugim dniu Świąt Bożego Narodzenia dzieci chodziły po kolędzie. Wchodziły do domu i pytały "wolno zaśpiewać?" Po odśpiewaniu kilki kolęd dzieci otrzymywały pieniadze i szły dalej.


Tożsamość lubuska przypomina kulturowy patchwork - Romowie, Łemkowie, Górale Czadeccy i Poleszukowie, potomkowie dawnych mieszkańców Polesia. To spadek po burzliwej repatrianckiej przeszłości. Wieczór wigilijny jest tego doskonałym dowodem. W Lubuskiem tradycje świąteczne, potrawy na wigilijnym stole, a nawet sposób świętowania mogą być diametralnie różne w sąsiednich nawet domach. Wigilia na Polesiu to był dzień, który należało przeżyć bez kłótni i sporów. Jak mówiło powiedzenie, trzeba było zrobić dobry uczynek: „Dzień wigilijny jaki, to i cały rok taki". Oczywiście przez cały dzień obowiązywał post. Opłatek na Polesiu miał trzy kolory. – Białym domownicy dzielili się przy wieczerzy wigilijnej, opłatek różowy podawano zwierzętom, a zielony gospodarz zanosił na pole i kładł w jego czterech rogach, aby mieć urodzaj.


Na wieczerzy wigilijnej było nie dwanaście, a siedem potraw. Jako że jest siedem sakramentów świetych, siedem darów Ducha Świętego, siedem grzechów głównych i siedem wezwań w modlitwie „Ojcze nasz”. Wszystkie potrawy wigilijne były proste w wykonaniu i nie wymagały wielu składników. Wśród nich m.in. fasola z makiem, żur wigilijny, fasola z kaszą jęczmienną i grzybami czy zupa grzybowa. Kuchnia kuchnią, ale najważniejsze, co Poleszukowie wynieśli z domu, to wiara. Poleskie potrawy wigilijne to: Fasola z makiem, Żur wigilijny - Zrobić zakwas z maki owsianej, następnie przetrzeć przez sito i na tak odcedzonym zakwasie ugotować żur z ziemniakami.


Fasola z kaszą jęczmienną i grzybami - Białą fasolę uprzednio namoczoną ugotować do miękkości. Grubą kaszę jęczmienną ugotować na sypko, wymieszać z fasolą. Następnie grzyby, najlepiej borowiki, wymieszać z fasolą i kaszą. Posolić do smaku. Zupa grzybowa „kwasok” - Grzyby, najlepiej borowiki, namoczyć, a następnie ugotować w tej wodzie, w której się moczyły. Ziemniaki pokroić w kostkę i dodać do grzybów. Cebulę zeszklić na oleju i dodać do zupy. Doprawić solą i pieprzem ziołowym.


Strudel jest tradycyjnym wypiekiem górali czadeckich, którzy w XIX wieku wyemigrowali na wschód Karpat do Bukowiny Rumuńskiej. W latach 1945-1946 górale czadeccy wrócili w strony ojczyste i osiedlili się w zwartych grupach na Ziemiach Odzyskanych. Kontynuują oni tradycje regionalne i folklor swoich ojców, dziadów i pradziadów. Strudle wypiekano na święta oraz różnego rodzaju uroczystości rodzinne. Strudel w niektórych częściach Polski znany jest pod nazwą „strucla”. Strudle były wypiekane również na święta Bożonarodzeniowe: (…) wszędzie na gwałt pieczono chleby i one strucle świąteczne, oprawiano śledzie, wiercono w niepolewanych donicach mak do klusek. (…) A Jagna z zakasanymi po ramiona rękawami miesiła w dzieży ciasto i przy matczynej pomocy piekła strucle tak długachne, że widziały się jako te lechy w sadzie, na których pietruszkę zasiewają (…) (Władysław Stanisław Reymont, Chłopi).


Górale Czadeccy w wigilię wkładają pod biały obrus sianko, ale także fasolę, groch, pszenicę, żyto, a w kącie domu stawiają snop siana, który pozostaje tam do święta Trzech Króli i ma zapewnić domownikom pomyślność. Farszówki jenińskie - pierożki z soczewicą pojawiaja sie na wigilijnym stole czadeckich gorali. Przepis z rodzinnego Podlasia do Jenina pod Gorzowem Wlkp. przywiozła i "doprawiła" Pani Regina Zagrywyj. Teraz ten przepis opanował cały Jenin, a za sprawa pań z tej miejscowości znany jest już nie tylko w Lubuskiem, ale nawet i zagranicą.


Kisielek z owsa na słono z olejem i cebulką. Zagryza się go swojskim chlebem, pachnącym zakwasem, Kapusta z grzybami, kasza z grzybami i fasolą, kompot z suszu, pierogi z kapustą i grzybami, piróg, czyli drożdżowa bułka, no i słodkie racuszki - to tez popularne dania wigilijne.