christmas_in_sardinia_bread_tradition(1).jpg

Boże Narodzenie na Sardynii spędza się w gronie rodzinnym, wśród przyjaciół i znajomych. Jest to czas, gdy wielu Sardyńczyków mieszkających na co dzień w odległych zakątkach świata, wraca na święta do domu. Świąteczne potrawy. Najpierw na stole pojawiają się tradycyjne regionalne przystawki z oliwek, cardi (łodyga ostu, najczęściej podawana w oleju, lub w sałatce z orzechami jako przystawka).


Karczochy, wędliny i oczywiście różnego rodzaju sery. Pierwszym daniem są ravioli z ricottą z mleka owiec z sosem pomidorowym, ale mogą to być również culurgionis albo gnocchi alla campidanese z sosem pomidorowym, świeżą kiełbasą i dodatkiem szafranu. Wszystko zależy w jakiej części Sardynii jesteśmy i jakie są kulinarne tradycje rodzinne.


Punktem kulminacyjnym jest chwila, gdy na stole pojawia się najważniejsze danie, prosiak z rusztu w mirto lub jagnięcina z pieczonymi ziemniakami i cordula zwana także treccia. Jest to warkocz zrobiony z podrobów jagnięciny pieczony na ruszcie.


Wino cannonau jest najlepszym dodatkiem.


Deser i coś jeszcze. Na deser nie może oczywiście zabraknąć kasztanów przygotowanych na specjalnej patelni w kominku.


A także orzechów, migdałów, cytrusów i oczywiście najbardziej znanych włoskich babek, panettone lub pandoro. Po tak obfitym posiłku, na trawienie wskazane jest wypicie kieliszka mirto, limoncello lub filu’e ferru.


Tradycja Bożego Narodzenia na Sardynii wymaga uczczenia tego ważnego święta w sposób szczególny, typowy dla tej śródziemnomorskiej wyspy: przygotowania typowego chleba, który jest pieczony wyłącznie w okresie świąt Bożego Narodzenia. I każda część Sardynii ma swój własny chleb i świętuje z nim Boże Narodzenie. W szczególności w Logudoro są dwa specjalne świąteczne pieczywo. Pierwszy nazywa się bacchiddu 'e Deu (dosłownie "laską Boga"): jest to chleb w kształcie pręcika z końcówką skierowaną w dół, jak laska biskupa, i jest przekazywany dzieciom podczas "questua" (błaganie). Drugi to sa pertusitta : jest to duży chleb, a na jego skorupie przedstawione są sceny życia duszpasterskiego, z wizerunkami pasterzy, owiec i psów. W rejonie Busachi, w prowincji Oristano, tradycyjny chleb na Boże Narodzenie znany jest jako sa tunda : jest to duży bochenek chleba w kształcie koła, który konsumowany jest między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem. Ale w czasie Bożego Narodzenia na Sardynii chleb jest powiązany z innymi tradycjami. Jako słynny żłóbek chleba z Olmedo , jedyny przykład we Włoszech, który łączy w sobie dwie starożytne tradycje, takie jak chleb i łóżeczko.


A prezenty? Dzieci czekają z utęsknieniem na Św. Mikołaja, który przychodzi po kolacji i przynosi prezenty, a dorośli w tym czasie grają w tombola albo inne gry towarzyskie.


O północy cała rodzina idzie na pasterkę, tzw. Sa Miss’e Puddu (msza koguta czyli pierwsza msza po urodzeniu Chrystusa).


Wyjątkowe tradycje. Boże Narodzenie na Sardynii jest bogate w tradycyjne obrzędy i rytuały, np. w miasteczku Paulilatino można wziąć udział w mszy odprawianej w języku sardyńskim, w Alghero w katedrze Santa Maria odprawiane są obrzędy liturgiczne w tradycji katalońskiej, w tym „Canto di Sibilla”, uznany przez UNESCO dziedzictwem wartości niematerialnych ludzkości.


W niektórych miejscach na wyspie organizowane są też żywe szopki, a 24 grudnia na ulicach miasteczek odbywają się przedstawienia – narodziny Jezusa wraz z towarzyszącymi scenami z życia w ówczesnej epoce.


Na całej Sardynii mają również miejsce różnego rodzaju wydarzenia, które skupiają fanów produktów rolno-spożywczych i rękodzieła. Można zobaczyć na żywo, jak robione są tradycyjne produkty, chleb, sery, kosze…i launeddas – instrument muzyczny typowy dla Sardynii.


Boże Narodzenie. Boże Narodzenie na wyspie to również różnego rodzaje targi, wystawy, imprezy, pokazy i koncerty, które trwają aż do 6 stycznia. Warto przyjechać na Sardynię na święta, atmosfera jest wyjątkowa.

Bonas pascas de Nadale e bonas festas! Szczęśliwej wigilii i szczęśliwych świąt!

opracowanie: Dagmara Górska, Associazione Culturale Polacco Sarda