Opis stolu wielkanocnego XIX wiek.jpg

W Niedzielę Wielkanocną zaraz po mszy zasiadano do wielkiej wielkanocnej uczty, która trwała od śniadania aż do późnej kolacji. Na stoły wkraczały rozmaite smakołyki oczywiście wcześniej poświęcone. Czołowym elementem był baranek zrobiony z masła lub cukru, symbolizujący zmartwychwstanie Chrystusa. Utęsknione mięsiwa były najważniejszym i najbardziej wyczekiwanym jadłem. Wśród nich znajdowały się: pieczona lub wędzona w dymie jałowcowym szynka, kiełbasa czy pieczone pasztety, a na stołach magnackich niejednokrotnie pojawiała się również dziczyzna w postaci sarniny, pieczonych dzików, czy jeleni. Obowiązkowe było także pieczone prosię. Do mięs podawano także własnoręcznie pieczony chleb pszenny lub razowy. Tradycyjnie serwowany był staropolski żur z kiełbasą i chrzanem przyrządzany na zakwasie. Oczywiście święta nie mogły się odbyć bez jaja, stanowiącego symbol tych świąt oraz nowego życia. Pisanki przepięknie zdobione woskiem przez wiejskie kobiety, czy też kraszanki barwione na różne kolory za pomocą naturalnych barwinków okazale zdobiły stoły chłopskie, a także odgrywały ważną rolę podczas wielu zabaw ludowych np.: toczenia czy tłuczenia jajek. Oprócz jedzenia treściwego pojawiały się także słodycze w postaci ciast. Najpopularniejsze były kołacze, jajeczniki – ciasta z mąki i jaj oraz baby drożdżowe pieczołowicie przygotowywane przez wiejskie i dworskie gospodynie. Ciasto drożdżowe było skrupulatnie zagniatane, odstawiane w ciche miejsce do wrośnięcia, aby mu hałas w rośnięciu nie przeszkadzał, a następnie wypiekane. W zamożnych dworach, dodatkowo baby drożdżowe barwione były szafranem oraz suto wysadzane bakaliami zwłaszcza migdałami, owocami w cukrze. Podobnie sprawa się miała z mazurkami niezwykle strojnymi w dekoracje wielkanocne. Ważną rolę odgrywała również pascha - potrawa serwowana na Kresach, przygotowuję się ją również dzisiaj. Była ona przyrządzana z mielonego twarogu, mleka, wanilii, cukru oraz bakalii. Paschę serwowano zarówno na ciepło, jak i na zimno.

Jak widać bogactwo potraw było nieprzebrane, szczególnie szlachecka Wielkanoc obrastała w przepych, za co wielokrotnie szlachtę potępiano. Już w XVI wieku to obżarstwo szlacheckie mające mało wspólnego z obrzędami religijnymi ganione było w literaturze np.: przez Mikołaja Reja - "ojca literatury polskiej". Zubożenie szlachty polskiej nieco wpłynęło na zaprzestanie z tym wystawnym świątecznym biesiadowaniem. Z czasem stół wielkanocny prezentował się już znacznie skromniej i był zbliżony wyglądem do stołów wielkanocnych nam współczesnych.

www.kuchniaplus.pl