Piast.jpg

Tofinek3-reaktywacja / █NAUKA(🔑123) / Historia / Legendarni władcy Polski(1) / Piast.jpg

Download: Piast.jpg

Pobierz

62 KB

(476px x 599px)

Piast (zwany także Piastem Kołodziejem lub Piastem Oraczem) - legendarny protoplasta dynastii Piastów, postać z prehistorii ziem polskich. Żył w IX w. Data jego narodzin i śmierci nie jest znana. Ojciec Siemowita, mąż Rzepichy.
Dopiero późniejsze podania uczyniły Piasta następcą Popiela, niezgodnie zresztą z relacją Galla.

Piast w kronikach
Według Galla Anonima był synem Chościska i ubogim ratajem spod Gniezna. W czasie postrzyżyn swojego siedmioletniego syna Siemowita miał ugościć przybyszów wypędzonych przez Popiela. Synem Piasta i jego żony Rzepichy był Siemowit, który po latach odebrał władzę Popielowi.

Piast w literaturze
Pojawia się w Starej baśni Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jest też bohaterem wiersza Kornela Makuszyńskiego Za króla Piasta Polska wyrasta. Piast (jako Dago-Piastun) jest głównym bohaterem luźno opartej na faktach historycznych powieści dla dorosłych Zbigniewa Nienackiego Dagome iudex (lub w innym wydaniu Historia Sekretna) przedstawiający życie Piasta, podboje oraz zjednoczenie krain ówczesnych plemion.

Piast w nauce historycznej
W XIX w. przypuszczano, że był majordomusem na dworze Popiela. Sądzono nawet, że imię "Piast" w rzeczywistości było określeniem pełnionej funkcji "piastuna". Większość badaczy odrzucała jego historyczność, chociaż z biegiem czasu coraz większą wagę przywiązuje się do relacji Galla, a co za tym idzie badacze skłaniają się do uznania historyczności Piasta.

Komentarze:

Nie ma jeszcze żadnego komentarza. Dodaj go jako pierwszy!

Aby dodawać komentarze musisz się zalogować

Tofinek3-reaktywacja

Idź do chomika

Inne foldery z plikami do pobrania

Inne pliki do pobrania z tego chomika

Popiel I.bmp

Popiel I - legendarny władca Polan lub Goplan wywodzący ...

Popiel I - legendarny władca Polan lub Goplan wywodzący się z dynastii Popielidów, wg Wincentego Kadłubka wnuk Lestka II syn Leszka III. Ojciec legendarnego, zjedzonego przez myszy Popiela II. Wg Kadłubka był bardzo dobrym władcą, jeszcze przed jego śmiercią koronowano jego syna Popiela. Zaś według innych był władcą gnuśnym. Benedykt Chmielowski w Nowych Atenach kładzie jego zgon na rok 815 i dodaje, że Popiel I miał panować 15 lat. Przydomek Gnuśny dostał w książce Waldemara Łysiaka Poczet królów Bałwochwalców.

Krak.bmp

Krak (Krakus lub Gracchus) - legendarny władca Polaków, ...

Krak (Krakus lub Gracchus) - legendarny władca Polaków, założyciel Krakowa. Data jego narodzin, śmierci oraz lata panowania są nieznane. Wg Kadłubka, którego świadectwo jest najstarsze, miał być jednym z książąt/namiestników Polaków walczących z Galami w Panonii lub Karyntii (kronikarz nie stwierdza tego wprost). Po powrocie na ziemie polskie został królem. Miał dwóch synów (Kraka II i Lecha II) i jedną córkę. Jego synowie mieli zabić groźnego Smoka Wawelskiego, a jeden z nich przez zawiść zabił brata. Inna legenda podaje, że sam Krak był pogromcą smoka. Córka miała na imię Wanda. Podanie o Kraku przypomina nieco podanie o czeskim Kroku. Po śmierci Kraka usypano mu kopiec, gdzie według legend jest zasypany. Ludzie nosili ziemię w rękawach, stąd powstało święto Rękawki, a kopiec nazwano Kopcem Kraka lub Krakusa. W dowód uznania dla Kraka po jego śmierci rozpoczęto budowę miasta na skale, w której mieszkał "całożerca". Jak podaje Kadłubek miasto nazwano Gracchovia (Kraków) i tak długo wypełniano obrzędy pogrzebowe po zmarłym królu, póki nie skończono ostatniego budynku. Mistrz Wincenty notuje też, że nazwę miasta Kraków niektórzy wywodzą od krakania kruków, które zleciały się by żerować na ciele "całożercy" Wincenty Kadłubek zlatynizował imię Krak do formy "Gracchus" i pod takim też imieniem ta postać w jego kronice występuje. Niewątpliwie ma to swoje korzenie w chęci przyrównania Kraka do innego słynnego ustawodawcy i opiekuna obywateli Tyberiusza Gracchusa. Inna rzecz wskazująca na łączność z Rzymem i Tyberiuszem Grakchem znajduje się w opisie pierwszych czynów Kraka kiedy ogłoszono go królem. Prawo, które stworzył nowy król, Kadłubek ubrał w formy przejęte od Rzymian, zasady nowego prawa natomiast opierały się na zniesieniu niewoli i niesprawiedliwości (O co walczył wspomniany Tyberiusz Grakch).

Wanda.jpg

Wanda (Wąda) – bohaterka znanej legendy. Według najbardz ...

Wanda (Wąda) – bohaterka znanej legendy. Według najbardziej znanej wersji Wanda, polska księżniczka, nie zgodziła się na małżeństwo z księciem niemieckim. Urażony książę najechał ze swoimi wojskami ziemie polskie. Armia pod dowództwem Wandy zdołała jednak odeprzeć atak. Wanda jednak zdecydowała się na samobójstwo, rzucając się w nurt Wisły, aby nie prowokować kolejnych napaści (według innej wersji była to ofiara za odniesione zwycięstwo). Postać najprawdopodobniej wymyślona przez Wincentego Kadłubka. Według Kadłubka Wanda rządziła Polską po odsunięciu od władzy syna Kraka, splamionego zbrodnią bratobójstwa. Najechana przez niejakiego "tyrana Lemańskiego" (czyli niemieckiego) staje na czele wojsk i zmusza wroga do odwrotu. Wódz Lemański wygłasza pochwalną pieśń na cześć Wandy i... popełnia samobójstwo. Zaś królewna rządzi długo i szczęśliwie, zostając do śmierci dziewicą. Kadłubek dodaje: "Od niej ma pochodzić nazwa rzeki Wandalus, ponieważ ona stanowiła ośrodek jej królestwa; stąd wszyscy, którzy podlegali jej władzy, nazwani zostali Wandalami". Nie ma tu najmniejszej wzmianki o utopieniu się w Wiśle. Pojawia się ona dopiero w późniejszej Kronice wielkopolskiej. Powszechnie znaną wersję zawdzięczamy natomiast Janowi Długoszowi, który nadał najeźdźcy niemieckiemu imię Rytygier. W kronikach polskich i zagranicznych (Długosz i Georgius Aelurius) wspomina się niekiedy o jej dwóch siostrach. Jedną z nich miała być założycielka Pragi, Libusza, a drugą, Waleska, uchodząca za założycielkę Kłodzka. Motyw Wandy był często wykorzystywany politycznie jako dowód, że w Polsce może panować kobieta (Jadwiga, Anna Jagiellonka) oraz w propagandzie antyniemieckiej (Wanda leży w naszej ziemi, bo nie chciała Niemca).

Popiel II.jpg

Popiel (Pąpyl, Pąpiel, Bąbel, wg innej wersji Popiel II ...

Popiel (Pąpyl, Pąpiel, Bąbel, wg innej wersji Popiel II syn Popiela I syna Leszka III syna Leszka II) – IX-wieczny, legendarny władca Polan lub Goplan, ostatni z dynastii Popielidów, panujący w Kruszwicy lub w Gnieźnie, poprzednik Piastów; odsunięty od władzy przez protoplastę dynastii Piastów Piasta. Według Galla Anonima Siemowit odsunął go od władzy. Natomiast według legendy zginął zjedzony przez myszy w Mysiej Wieży przy jeziorze Gopło. Dopiero późniejsze podania uczyniły Piasta następcą Popiela, niezgodnie zresztą z relacją Galla. Popiel jest też jedną z kluczowych postaci w Starej Baśni, powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. Przedstawiony jest tam jako okrutny władca, działający jednak głównie pod wpływem swojej niemieckiej żony Brunhildy. W książce Waldemara Łysiaka pt. "Poczet królów bałwochwalców" dostał przydomek Myszowaty. W powieści Dagome iudex Zbigniewa Nienackiego w pierwszym tomie Ja, Dago, Popiel występuje jako Golub Popiołowłosy. Został on uwięziony przez swoją żonę Helgunde w wieży na wyspie. Główny bohater, Dago, uwalnia go i pozwala mu odpłynąć, a na pytania sług o los Popiołowłosego odpowiada: Powiedzcie ludowi... że Popiela zjadły myszy.

Leszko III.jpg

Domniemany syn Leszka II, ojciec Popiela I i dziadek Pop ...

Domniemany syn Leszka II, ojciec Popiela I i dziadek Popiela II. Pochodził z plemienia Lechitów (którego władcą był legendarny Lech). Kadłubek pisząc o jego bohatersko wygranych bitwach (w tym z samym Cesarstwem Rzymskim), posłużył się jego postacią by pokazać wielkość władców ziem polskich. Potomkowie według legendy Popiel I – następca tronu Bolesław – otrzymał Pomorze dolne Kazimierz – otrzymał Kaszuby Władysław – otrzymał Kaszuby Wratysław – otrzymał Ranię Oddon – otrzymał Dytywonię Barwin – otrzymał Pomorze dolne Przybysław – otrzymał Dytywonię Przemysław – otrzymał Zgorzelicę Jaksa – otrzymał Serbię Semian – otrzymał Serbię Siemowit – otrzymał Zgorzelicę Siemomysł – otrzymał Zgorzelicę Bogdal – otrzymał Pomorze dolne Spicygniew – otrzymał Bremę Spicymir – otrzymał Luneburg Zbigniew – otrzymał Szczecin Sobiesław – otrzymał gród Dalen Wizymir – otrzymał miasto Wizmar Czestmir – otrzymał Dytywonię Wisław – otrzymał Międzyborze Źródło „http://pl.wikipedia.org/wiki/Leszko_III”

Lech Protoplasta.bmp

Lech – legendarny protoplasta Polaków, założyciel Gniezn ...

Lech – legendarny protoplasta Polaków, założyciel Gniezna i twórca państwa Polan. Brat Czecha i Rusa. Tradycja przypisuje mu stworzenie nazwy pierwszej stolicy Polski i określenie godła państwa - Orła Białego. Istnieje hipoteza łącząca legendarnego Lecha z czeskim księciem Lechem, który zginął w 805 roku w walce z wojskami Karola Wielkiego. Błędnie uważa się, że najstarsza wzmianka o Lechu pochodzi z czeskiej kroniki Dalimila z początku XIV wieku, gdzie rzekomo został on przedstawiony w towarzystwie Czecha, legendarnego praojca narodu czeskiego. U Dalimila to Czech był lechem (chodzi więc o pozycję społeczną, godność, stan posiadania etc.). Lech w czeskich źródłach pojawi się dopiero ok. 1374 r., w Kronice czeskiej do roku 1330, Přibika z Radenina zwanego Pulkawą. Lecha opisał także autor Kroniki Wielkopolskiej, według której przybywszy w pewne miejsce rzekł "Zbudujmy gniazdo"! i stąd wzięla się nazwa Gniezno, to jest "budowanie gniazda". Według późniejszej legendy Lech podczas postoju w okolicach Poznania ujrzał pod wieczór sporych rozmiarów gniazdo na drzewie. Znajdował się w nim biały orzeł z dwoma pisklętami. Gdy Lech przyglądał się mu, orzeł rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się i postanowił osiąść w tym miejscu. Na pamiątkę w swoim herbie umieścił białego orła na czerwonym tle, a miejsce nazwał Gnieznem od słowa gniazdo. Legenda ta występuje w kilku wersjach, różniących się szczegółami i dokładnością opisu. Pochodzenie imienia Imię protoplasty Polaków pochodzi zapewne od nazwy plemienia Lędzian - Lechici, która pojawiła się m.in. w Geografie Bawarskim w formie Lendizi. W późniejszym czasie określenie Lechici zostało przyporządkowane wszystkim mieszkańcom państwa polskiego. Do dziś funkcjonuje w tym znaczeniu w wielu językach wschodnich wraz z rzeczownikiem określającym samo państwo - Lechia. Nazwa ta w zgrubiałej formie Ljachowie została użyta się m.in. w ruskiej Powieści minionych lat: Slověne że ovi prišedše i sědoša na Vislě i prozvaša sja Ljachově. A od tech Ljachov prozvaša sja Poljane. Nazwę tę zastosował także Wincenty Kadłubek w zlatynizowanych formach Lechitae (Lechici) i lechiticus (lechicki). Jednokrotnie w jego kronice polskiej pojawia się także Lechia na określenie Polski. W kronice brakuje natomiast wzmianki o samym Lechu. Legenda ta nie pojawia się także we wcześniejszej kronice Galla Anonima. Lubomir Czupkiewicz twierdzi z kolei, że imię Lech jest jedynie zniekształconym w przekazach określeniem, przydomkiem, jakim określała drużyna Polan swojego wodza. Przydomek ten pierwotnie wywodzić się miał z nazwy plemienia sarmackich Alanów, zamieszkujących wówczas terytorium dzisiejszego Mazowsza, z których wódz ten miał się wywodzić. Baśń o Lechu już w średniowieczu pobudzała pisarzy do poetyckiego przedstawiania pradziejów polskich tak, jak to czyniła literatura rzymska. Podjęto próby napisania eposu Lechiada wzorując się na Eneidzie, opisującej baśniową historię narodzin Rzymu. Maciej Kazimierz Sarbiewski, piszący w I poł. XVII wieku, przygotował Lechiadę obliczoną na 12 tomów. Eposu tego poeta nigdy nie dokończył. Zachował się tylko fragment księgi jedenastej.

Lech II.jpg

Lech II - legendarny władca Polski, pojawiający się po r ...

Lech II - legendarny władca Polski, pojawiający się po raz pierwszy w dziele Jana Długosza. Funkcjonuje tam jako młodszy syn Kraka i jego następca. Opisując wypadki po śmierci Kraka, Długosz podaje, że Lech II z żądzy władzy i z zazdrości zabił swojego starszego brata, po ojcu noszącego imię Krak. Dokonać miał tego w czasie polowania, a dla ukrycia zbrodni porąbał ciało na części i zasypał w piasku. Potem kronikarz wspomina o fałszywym świadectwie Lecha przed ogółem możnych, które Lech sowicie podlał łzami. Przekonani poddani ogłosili go królem, po czym miał on panować długie lata. Długosz podaje dwie wersje zakończenia tej historii, samemu będąc bardziej przekonanym o wykryciu spisku (znaleźli się świadkowie) i strąceniu Lecha z tronu, które gorąco pochwala. W drugiej wersji Lecha ukarać miała opatrzność boska tym, że panował długo, lecz bezpotomnie. Po jego śmierci królestwo przejęła Wanda, ostatnia z rodu Kraka. W porównaniu z dotychczasowymi podaniami dynastycznymi (Wincenty Kadłubek, Kronika Wielkopolska) Długosz dokonał pewnej znaczącej zmiany co do imion synów Kraka. Mianowicie wedle wcześniejszych zapisek młodszy z nich nosił imię po ojcu (nazywał się Krak; zobacz art. o Kraku II), natomiast imię starszego syna pozostaje zazwyczaj nie znane. Poza tym Długosz przeniósł całość przetworzonej przez siebie legendy o Smoku Wawelskim na czasy Kraka seniora, czasy Lecha II zawężając tylko do podania o bratobójstwie i wygnaniu. Wymogło to na nim zmianę okoliczności śmierci starszego z synów Kraka.

Wizymier.jpg

Wizymir – postać legendarna, syn (lub wnuk) Lecha, legen ...

Wizymir – postać legendarna, syn (lub wnuk) Lecha, legendarnego protoplasty Polaków. Według legendy, Wizymir był bezlitosny dla Duńczyków, o których ziemie chciał powiększyć swoje państwo aż do Bałtyku. Udało mu się to i odebrał im wyspy – m.in. Rugię oraz Fionię. Następnie miał rozgromić wojów duńskiego króla Sywarda, po czym zostawić Duńczykom ledwie mały kawałek podbitego królestwa, a Syward został zobowiązany regularnie składać mu hołd. Dla przypieczętowania układu Wizymir zabrał na swój dwór dzieci króla duńskiego – syna Jameryka oraz jego dwie córki, które uczynił swoimi nałożnicami. Gdy Syward umarł, syn jego uciekł z niewoli, aby objąć tron duński. Jako władca zaprzestał składania hołdu Wizymirowi, czym spowodował kolejną wyprawę tego ostatniego na Danię. Legendę Wizymira spopularyzował m.in. Waldemar Łysiak w "Poczcie królów bałwochwalców". Źródła legendy o Wizymirze Już Wincenty Kadłubek zapisał w swej kronice historię o bliżej nieznanych walkach Polaków z Duńczykami. Walki te zaczęli Polacy, a to z powodu chęci wypróbowania swej dzielności. Jak dalej zanotował kronikarz mieli oni zdobyć całe "Wyspy Duńskie" (Danomarchicas insulas[1]) wpierw wybijając w bitwach morskich "potężne zastępy" Duńczyków, po czym mieli podejść do "samego środka wysp" i poddać sobie calość szlachty (omnem clientulorum), a króla duńskiego – Kanuta – wtrącić do więzienia. Zwycięscy Polacy dali Duńczykom możliwość wyboru sposobu w jaki chcą zostać zniewoleni: albo mieli płacić daninę, albo upodobnić się do niewiast i w ten sposób pomnożyć swoją hańbę. Jak dalej notuje Kadłubek skoro wśród pokonanych nie było zgody, którą możliwość wybrać, nałożono na nich obie powinności. Mistrz Wincenty notuje jeszcze potem, że wnuk wyżej wspomnianego Kanuta miał "pomścić krzywdę dziada". Skoro jednak nie mógł się odegrać na wrogach bo – jak podaje kronikarz – Duńczycy źle walczyli z Polakami a potem jeszcze z Bastarnami, zdecydował się ukarać własnych poddanych. Mianowicie za każdym razem kiedy kładli się spać mieli oni "kłaść głowy na miejscu nóg i posługiwać żonom tak długo, jak one przedtem posługiwały mężom", aż zmyją hańbę, która towarzyszy im od czasu wspomnianych walk. Innym ważnym źródłem legendy o Wizymirze jest przekaz Kroniki Wielkopolskiej, która opisując 20 synów Lestka III z nałożnicy wymienia po kolei ich imiona. Kilka stronic dalejkażdemu z nich przydaje jakiś gród powstały od jego imienia. I tak pewien książę o imieniu Wyszomir (oryg. Wyssimirus) miał założyć gród nad morzem północnym zwący się do jego imienia Wyszomierz (oryg. Wyszszimiria), dzisiejszy Wismar w Meklemburgii. Jak wiadomo na wiek XII przypada akcja zbrojna Danii w tej części Europy, która objawiła się głównie najazdem Waldemara Wielkiego w latach 1160-69. Powodem tej akcji miała być groźba jaką stanowili Słowianie dla państwa duńskiego. Ich udziałem miały być straszne zniszczenia Danii przed wejściem Waldemara na tron – a więc mniej więcej za czasów Kanuta Lavarda. Książę eponim miasta Wismar mógł zmagać się właśnie wtedy z Duńczykami dając początek miejscowej legendzie o jego zwycięstwach nad nimi, która później przeniosła się na czasy wcześniejsze.

Siemowit.bmp

Siemowit (Ziemowit) – książę Polan z IX wieku znany jedy ...

Siemowit (Ziemowit) – książę Polan z IX wieku znany jedynie z kroniki Anonima zwanego Gallem. Według jego relacji Siemowit był synem Piasta i Rzepichy i objął władzę – po obaleniu Popiela – zgodnie z wolą zgromadzonych na wiecu współplemieńców. Synem i następcą Siemowita był Lestek. Wśród badaczy wierzących w autentyczność tej postaci utrzymuje się, że lata życia Siemowita hipotetycznie powinny przypadać na okres lat ok. 845-ok. 900, chociaż istnieje możliwość, że ewentualny błąd tych ustaleń może wynosić nawet kilkadziesiąt lat. Natomiast objęcie władzy na pewno nastąpiło w drugiej połowie IX wieku. Nie jest znane miejsce jego pochówku. Część mediewistów uważa, że podane w Kronice imiona przodków Mieszka mają znaczenie symboliczne i zostały wymyślone przez Galla. Nie można wreszcie wykluczyć, że zmyślony przez Galla jest tylko opis panowania władców, podczas gdy imiona są faktycznymi imionami przodków Mieszka. Imię Przez wiele lat, wspierana autorytetem Oswalda Balzera, który takie miano zastosował w Genealogii Piastów utrzymywała się forma imienia Ziemowit, pomimo że już w recenzjach tej pracy z przełomu XIX i XX wieku zgłaszano do niej zastrzeżenia. Zgodnie z ustaleniami językoznawców imię to pochodzi od słowiańskiego wyrazu semja = rodzina, i w związku z tym jedyną poprawną jest forma Siemowit.

Leszko I Przemyśl.jpg

Leszko I (u Długosza Przemyśl Laszek I)- legendarny wład ...

Leszko I (u Długosza Przemyśl Laszek I)- legendarny władca ziem polskich, występujący w Kronice Wincentego Kadłubka. Miał rozpocząć rządy w 100 lat po śmierci równie legendarnej Wandy. Dzięki podstępowi i umiejętnościom wojennym miał, wedle Kadłubka, pokonać Aleksandra Wielkiego pod Łysą Górą i tym samym zatrzymać ekspansję Aleksandra w Polsce. Po śmierci Leszka I trwały walki o następstwo tronu - kolejnym królem został rzekomo Leszko II. Podane przez Kadłubka informacje o Leszku I (z których można by wysnuć wniosek, że żył on w IV wieku p.n.e.) są napisane w normalnej jak na ówczesne czasy konwencji stylistycznej, wpisującej rody władców w możliwie jak najdalsze i najsławniejsze wydarzenia z dziejów całego świata. Troską autora było literackie wyeksponowanie świetności korzeni Piastów, a nie oddanie jakiejkolwiek prawdy historycznej w nowoczesnym rozumieniu. Stoją więc rzecz jasna w całkowitej sprzeczności ze współczesną naukową wiedzą historyczną, jednak przez kilkaset lat wpływały na świadomość narodową polskiej szlachty, zwłaszcza w dobie sarmatyzmu.

więcej plików z tego folderu...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin