Koper włoski str 1.jpg

Koper włoski (Foeniculum vulgare)

Jest to roślina dwuletnia z rodziny baldaszkowatych. Istnieje kilka odmian kopru różniące się wyglądem owoców, składem chemicznym oraz smakiem. Są głównie wykorzystywane w lecznictwie, czasem jako przyprawa do chleba. Koper włoski w pierwszym roku wydaje różyczkę liści trzykrotnie pierzastych, a w następnym łodygę nagą, rozgałęzioną do 1 metra wysokości. Pochwy listkowe są rozdęte. Kwiaty żółte w baldachach złożonych, 15-25 szypułkowych kwitnie od lipca do paźdiernika. Owoc jest podłużnie jajowaty do 7 mm długi. Koper zimuje zwykle dobrze, a tylko w mroźne bez śnieżne dni może wymarzać.

Koper występuje dziko w strefie śródziemnomorskiej, W Polsce hodowana jest głównie kopru włoskiego. Jest on uprawiany w dwóch odmianach – jako roślina lecznicza (bardziej gorzki) i jako przyprawa (odmiana bardziej słodka).

Do celów leczniczych w końcu lata zbiera się dojrzałe baldachy. Suszy się je w miejscach przewiewnych w temperaturze poniżej 35°C, następnie omłaca i odsiewa owoce. Surowcem są też dojrzałe owoce. Należy je przechować je też w miejscach suchych w słoikach szczelnie zamkniętych.

Owoc kopru jest typowym aromatycznym owocem olejkowym. Zawiera 2-6% olejku eterycznego, prócz tego pochodne kumaryny (umbeliferon) oraz flawonoidy (pochodne kwercetyny oraz kamferolu), fitosterole oraz 12% oleju tłustego, 4-5% węglowodanów oraz 20% białek i do 9% soli mineralnych. Skład olejku koprowego zależy od uprawianej odmiany, najważniejszym jego składnikiem jest trans-anetol (60-90%), keton fenchon (12-20%), a-pinen do 4,7% i limonen do 2,5%. Odmiany słodkie kopru nie zawierają fenochonu, który odznacza się gorzkim lekko palącym smakiem.

Owoc kopru włoskiego pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, jednocześnie zwiększając ruchy robaczkowe jelit, ułatwiając odejście gazów. Łagodzi lub znosi ból wywołany wzdęciem i przywraca prawidłowy przebieg procesów trawiennych, zwłaszcza u dzieci i osób starszych. Wykazuje też nieznaczne działanie moczopędne oraz rozkurczowe macicy. Koper pobudza też wydzielanie śluz w górnej części dróg oddechowych zwłaszcza w tchawicy, krtani, oraz gardle, oraz przywraca prawidłowych nabłonka rzęskowego, ułatwiając odksztuszanie. Olejek z kopru stosowany zewnętrznie działa bakteriobójczo oraz przeciw pasożytniczo na świerzb oraz wszy. Większe dawki olejku koprowego podane doustnie wywołują odurzenie, drgawki kloniczne, podrażnienie błony śluzowej ust i żołądka oraz przekrwienie mózgu i płuc.

Przetwory z owoców kopru stosuje się w mało nasilonych zaburzeniach trawiennych, zwłaszcza bólach brzucha, wzdęciach, rozszerzeniu okrężnicy, przez gazy, zaparciu na tle spastycznym jelit, odbijaniu i braku apetytu. Koper stosuje się też jako lek wykrztuśny, zwykle w połączeniu z innymi surowcami o podobnym działaniu. Żucie owoców jest pomocne w grypie, zapaleniu jamy ustnej i aftach.
W lecznictwie ludowym stosuje się tez korzeń kopru włoskiego. Napar z korzenia kopru włoskiego jest stosowany jako lek rozkurczowy, moczopędny oraz hamujący nadmierna fermentacje w jelitach, również w zaburzeniach czynności pęcherzyka żółciowego, nerek i pęcherza moczowego.

Przetwory
N a p a r k o p r o w y: 1 łyżkę owoców kopru zalać 2 szklankami wody wrzącej, naparzać pod przykryciem 20 minut. Odstawić na 10 i przecedzić. Pić 0,33 szklanki 2 razy dziennie jako środek wykrztuśny i wiatropędny. Dzieciom podawać co 3h po 1 łyżeczce.
O w o c e k o p r u z m i o d e m: 0,5 łyżki dokładnie rozdrobnionych owoców kopru rozetrzec z 1 łyżką miodu, syropu lub powideł. Tak przygotowany preparat podawać 2-3 razy dziennie dzieciom i młodzieży jako środek wiatropędny lub jako lek rozkurczowy w bolesnym miesiączkowaniu.
Z i o ł a w k u r c z a c h ż o ł ą d k a: Zmieszać po 20 gram ziela kopru włoskiego, rumianku i ziela mięty pieprzowej oraz po 10 gram ziela krwawnika pięciornika gęsiego oraz owoców anyżu. Rozdrobnić w młynku 1 łyżkę ziół, zmieszać z 2-3 łyżkami miodu lub dżemu i przyjmować po 2 łyżeczki dziennie.