Łopian.jpg

Łopian większy ( Arctium lapa)

Jest to roślina dwuletnia z rodziny Złożonych. Łopian wytwarza w pierwszym roku rozetę dużych, długoogonkowych liści odziomkowych oraz silne, mięsiste pojedyncze lub rozgałęzione korzenie. W drugim roku wydaje do 2 m wysoką, silną i rozgałęzioną łodygę. Liście duże, sercowatojajowate, spodem gęsto kutnerowato owłosione. Kwiaty zebrane w koszyczki okryte haczykowatymi łuskami. Korona purpurowa. Po dojrzeniu koszyczki łatwo przyczepiają się do ubrań lub do sierści zwierząt, ułatwiając w ten sposób rozsiewanie.

Występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej. W Polsce rośnie pospolicie na niżu oraz w niższej strefie Karpat i Sudetów na przychaciach, przydrożach, w zaroślach i na brzegach lasów.

Do celów farmaceutycznych zbiera się późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną korzenie roślin jednorocznych, które jeszcze nie kwitły. Po umyciu i oczyszczeniu kraje się grubsze fragmenty i suszy w suszarni ogrzewanej w temp. do 50°C. Otrzymuje się jako surowiec korzeń łopianu. W lecznictwie ludowym stosowane są również liście łopianu , oraz owoce łopianu . Równorzędnego surowca dostarczają łopian pajęczynowaty.

Korzeń zawiera mieszaninę związków poliacetylenowych, m.in. tridekadientetrainę i tridecen-pentainę. Jest również do 0,2% olejku eterycznego, są kwasy organiczne (np. kwasy guanidynomasłowy), fitosterol, śluz, inulina (do 40%), substancje białkowe (do 12,5%) i sole mineralne.

Łopian pobudza łagodnie działanie niektórych narządów. Zwiększa wytwarzanie soku żołądkowego, a także żółci w wątrobie oraz enzymów proteolitycznych w trzustce i usprawnia ich przepływ do dwunastnicy. Dzięki temu ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów. Jednocześnie zwiększa przesączanie w kłębkach nerkowych i hamuje resorpcję zwrotną, w wyniku czego wzrasta dobowa ilość wydalanego moczu. Działa również słabo napotnie. Przetwory z łopianu poprawiają przemianę materii i przyspieszają usuwanie z organizmu szkodliwych jej produktów, a także działają słabo przeciwcukrzycowo. Podawany zewnętrznie na skórę i błony śluzowe w postaci okładów i kąpieli, łopian hamuje silnie rozwój szkodliwych bakterii oraz grzybów chorobotwórczych i służy w leczeniu łagodnych zaburzeń czynności skóry, zwłaszcza na tle łojotoko-wym. Ma również własności przeciwzapalne.
Przetwory z łopianu stosowane w zalecanych dawkach nie wykazują działania toksycznego.

Odwary i sok ze świeżego korzenia łopianu stosuje się wewnętrznie w mało nasilonych nieżytach przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz dróg moczowych, a także w niektórych zaburzeniach przemiany materii, zwłaszcza w okresie pokwitania. Pomocniczo są zalecane w przewlekłym reumatyzmie stawowym i mięśniowym. Najczęściej jednak podaje się je doustnie w rozmaitych przewlekłych schorzeniach skóry, zwłaszcza chorobach łojotokowych, wyprysku, świądzie, trądziku i czyraczności. Ze świeżego korzenia sporządza się sok. Korzeń łopianu sproszkowany jest składnikiem preparatu Betagran, a wyciąg płynny wchodzi do preparatów Betasol oraz Seboren, produkowanych przez Herbapol. Zewnętrznie odwary i sok ze świeżego korzenia łopianu stosuje się w postaci przemywań lub okładów, w łojotoku suchym, padaniu toksycznym i łojotokowym włosów oraz do kąpieli leczniczych i kosmetycznych. W lecznictwie ludowym łopian jest uważany za skuteczny w początkowym okresie cukrzycy oraz pomocniczy w terapii niektórych nowotworów, ale w tym przypadku stosuje się owoce łopianu, zawierające związki z grupy lignanów.

Przetwory
O d w a r z k o r z e n i a ł o p i a n u: 2-3 łyżki rozdrobnionego korzenia zalać 2 szklankami wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia. Gotować powoli pod przykryciem 3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 0,5 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu w lekkich nieżytach przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz w schorzeniach przemiany materii.Ten sam odwar można stosować zewnętrznie do okładów i przemywań w łojotoku i innych schorzeniach skórnych. S o k z e ś w i e ż e g o k o r z e n i a ł - Succus Bardanae (Herbapol), przyjmować doustnie po 30-60 kropli w kieliszku wody 2-4 razy dziennie po jedzeniu w stanach zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych, słabo nasilonych schorzeniach wątroby, zaburzeniach przemiany materii oraz niektórych chorobach skóry. Jest skuteczny również w trądziku młodzieńczym. Z i o ł a w k a m i c y m o c z o w e j: zmieszać po 50 g rozdrobnionego korzenia łopianu, ziela marzanki wonnej i ziela skrzypu oraz po 25 g liści pokrzywy, kwiatów bzu czarnego i owoców bzu czarnego. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody ciepłej. Ogrzewać do wrzenia i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 0,5 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami jako środek moczopędny, czyszczący krew i uszczelniający naczynia włosowate. W przypadku kamicy szczawianowej i fosforanowej korzystnie jest przyjmować węglan lub tlenek magnezu na koniec noża i popijać naparem z powyższych ziół, jak podano wyżej.