tak zwani.jpg

Autor: Stanisław Ignacy Witkiewicz, reż.: Jerzy Grzegorzewski, 1998

Tak zwana ludzkość w obłędzie

--------------------------------------------------------------------------------
Telewizyjna wersja spektaklu, którego premiera odbyła się w Starym Teatrze im. H. Modrzejewskiej w Krakowie 17 maja1992 roku."Tak zwana ludzkość w obłędzie"to tytuł ostatniej, zaginionej sztuki Stanisława Ignacego Witkiewicza(1885-1939). Właściwie zachował się tylko jej tytuł, obsada i daty:"Komponowanie zaczęte 6-7 V 1938."Pisanie zaczęte1 VI..."Przedstawienie jest próbą rekonstrukcji sztuki poprzez Witkiewiczowskie postaci, motywy, obsesje, fragmentypowieści oraz manifesty. To obraz świata przed wybuchem II wojny światowej, katastroficzna wizja z ducha Witkacego.Z kilku dramatów, które stały się tworzywem widowiska Jerzego Grzegorzewskiego, najczęściej pojawiają się wątki z"Onych","Szewców","Nienasycenia". Zgodnie ze swą metodą twórczą, reżyser"rozbija tekst literacki na elementy - sceny,zdania, słowa - i składa z nich nową całość, już według reguł teatralnych, nie literackich". W przedstawieniu wysuwają sięna pierwszy plan dwa tematy - wieszczona przez Witkacego w całej jego twórczości katastrofa, która zniszczy kulturę isztukę, oraz zwątpienie w możliwość istnienia jakiegokolwiek indywidualizmu twórczego, wobec postępującego"zanikuuczuć metafizycznych"i triumfalnego pochodu Absolutnego Automatyzmu.W sennym świecie narkotycznych wizji twórcy Czystej Formy zanurzają się postaci z różnych jego sztuk. Ten cieszy się, żejego życie pod wpływem kokainy przestało być szare, ów przemierza scenę z toporem, wzywając do wspólnej zabawy wzabijanie. Tamten nawołuje do zniszczenia w zarodku wszelkich oznak perwersji, ci snują metafizyczno-erotyczne dialogilub przeistaczają się w erotyczne automaty. A Ochotniczki Rozstrzeliwaczki w każdej chwili są gotowe rozstrzeliwać.Ludzkość boi się samej siebie, wariuje jako zbiorowość - jednostki to wiedzą, ale są bezradne. Jedna z Witkacowskich"kobiet demonicznych"deklaruje gotowość wynagrodzenia artyście strat, które poniósł w rezultacie zniszczenia całejsztuki współczesnej. W imieniu wszystkich artystów daremnych Kalikst odpowiada:"Jestem sam i absolutnie nie wiem, popierwsze, kim jestem, po drugie - po co jestem. Jest jeszcze jedno pytanie: jak? Ale kiedy dwa pierwsze są bezodpowiedzi - wszystko jedno jak".Absurdalne sytuacje, sceny dyszące pustym erotyzmem, wizje nasycone przerażeniem - narzucają skojarzenia zkatastrofą, która nastąpi. Krzyżują się wojskowe komendy i meldunki, okrzyki: na front, opowieści o zwałach trupów naulicach. Ludzie zdążają dokądkolwiek. Ci, którym niestraszne są nowe porządki - ani"neue Ordnung", ani"nowyj mir"-poddają się"w imię ludzkości", bez rozlewu krwi. Zastygają w bezruchu ze słowami: pędzimy na złamanie karku,zobaczymy, co z tego wyniknie.
czas: 61 min, scenografia: Barbara Hanicka, muzyka: Stanisław Radwan, występują: Jacek Romanowski (Kalikst), Beata Fudalej (Spika), Jan Nowicki (Tefuan Seraskier-Banga), Jerzy Trela(Pułkownik Abłoputo), Jerzy Bińczycki (Dyrektor teatru), Dorota Segda (Księżna), Izabela Olszewska (Zosia), ElżbietaKarkoszka (Amelka), Dorota Pomykała (Rosika), Anna Dymna (Matka), Stefan Szramel (Ojciec), Ewa Kolasińska(Marianna), Szymon Kuśmider (Miecio), Mieczysław Grąbka (Towarzysz X), Leszek Świgoń (Towarzysz Abramowski), JanKrzyżanowski (Kapitan Bublikow), Chór Witkacych: Artur Dziurman, Tadeusz Huk, Zygmunt Józefczak, Marek Litewka,Ryszard Łukowski, Jan Monczka, Zbigniew Ruciński, Iwona Bunder, Lidia Duda, Urszula Kiebzak, Beata Malczewska(Ochotniczki Rozstrzeliwaczki), realizacja TV: Dariusz Pawelec,